Kết quả khảo sát về Chỉ số năng lực cạnh tranh (PCI) năm 2012 vừa được Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Cơ quan Hợp tác phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) công bố, Hà Nội nhận được sự quan tâm đặc biệt của công luận khi địa phương này từ thứ hạng 36 (kết quả điều tra kỳ trước), tụt xuống vị trí thứ 51. Bài học được lãnh đạo Hà Nội rút ra, đó là những yếu kém trong giải quyết thủ tục hành chính và vấn nạn "phí bôi trơn" vẫn hiện diện trong môi trường đầu tư, kinh doanh ở Thủ đô.
Tại cuộc giao ban về cải cách hành chính mới đây, lãnh đạo thành phố thừa nhận, tinh thần trách nhiệm, thái độ của một bộ phận cán bộ, công chức khi thực thi công vụ chưa cao, nhất là người trực tiếp giải quyết công việc liên quan đến tổ chức, công dân. Một bộ phận công chức còn nhũng nhiễu, tiêu cực, thiếu trách nhiệm, cá biệt có người vô cảm trước những khó khăn, bức xúc của nhân dân. Theo kết quả điều tra của Ban Tuyên giáo Thành ủy, tại các sở Tài chính, Tài nguyên Môi trường, Kế hoạch Đầu tư, Xây dựng, Quy hoạch Kiến trúc, các chỉ số như tính quyết liệt giải quyết công việc chỉ đạt 28%; mức độ hài lòng đối với đội ngũ công chức tại các sở này đạt 26%. Số liệu điều tra của Ban Tuyên giáo Thành ủy về tinh thần trách nhiệm của công chức, tính quyết liệt giải quyết công việc hay mức độ hài lòng của người dân, cũng sát với đánh giá của Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam.
Người lãnh đạo cao nhất của thành phố thẳng thắn chỉ ra lực cản nằm ở cơ chế chính sách chồng chéo, tinh thần trách nhiệm của cán bộ chưa cao, còn né tránh đùn đẩy và mắc chứng quan liêu giấy tờ. "Nguyên nhân chủ quan vẫn là thủ tục hành chính do chúng ta thực hiện chứ không đổ lỗi cho dân hay ông trời...” - Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị nhấn mạnh. Cũng theo Bí thư Thành ủy Hà Nội, năm trước Hà Nội đề ra mục tiêu tăng chỉ số PCI là 10 bậc song thực tế không giữ được, mà lại tụt 15 bậc. Trong đó, doanh nghiệp đánh giá thấp về các chi phí không chính thức, tính minh bạch thông tin, năng lực của lãnh đạo thành phố...
Có thể nói, phí bôi trơn là vấn đề ai cũng biết, là luật bất thành văn trong mối quan hệ giữa doanh nghiệp với chính quyền, nhất là trong bối cảnh môi trường đầu tư, kinh doanh chưa được cải thiện, thủ tục hành chính còn rườm rà. Phần lớn các doanh nghiệp đều cho rằng, họ làm dự án ở đâu cũng phải chi phí tiêu cực, không nhiều thì ít. Kết quả khảo sát PCI 2012 cho thấy, tình trạng chi trả phí không chính thức cho cán bộ thực hiện thủ tục, còn gọi là tham nhũng “vặt” tuy có giảm, song quy mô và phạm vi hối lộ để giành hợp đồng làm ăn với các cơ quan nhà nước hoặc doanh nghiệp nhà nước lại tăng. Có 42% doanh nghiệp đã trả hoa hồng cho cán bộ có liên quan để đảm bảo giành được hợp đồng từ các cơ quan nhà nước.
Lãnh đạo thành phố Hà Nội thừa nhận, chỉ số PCI đạt thấp là lời báo động để Hà Nội chấn chỉnh kỷ cương hành chính, tập trung nhiều hơn vào giám sát, phân cấp quản lý; tiếp tục sửa đổi các thủ tục nhằm tinh gọn, giải quyết công việc nhanh chóng. Bởi muốn giảm phí "bôi trơn", đòi hỏi phải đơn giản hóa, minh bạch thủ tục hành chính, tạo sự công khai, thông thoáng cho môi trường đầu tư. Đây cũng là sự hỗ trợ thiết thực nhất đối với các doanh nghiệp trong bối cảnh suy thoái kinh tế hiện nay.
Yến Nhi