Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế cho biết: Năm 2012, tình hình
ngộ độc thực phẩm, cụ thể là ngộ độc rượu do sử dụng rượu tự nấu, pha
chế, ngâm, ủ có lượng cồn quá ngưỡng cho phép diễn biến rất phức tạp. So
với năm 2011, số người mắc và số tử vong năm 2012 tăng 15 vụ (chiếm
18,8%), số mắc tăng 643 người, số đi viện tăng 308 người và số tử vong
tăng 3 trường hợp.
Theo báo cáo của Bộ Y tế, năm 2012,
các cơ quan chức năng đã lấy 223.815 mẫu thực phẩm để xét nghiệm các chỉ
tiêu lý, hóa. Kết quả cho thấy có 39.098 mẫu không đạt yêu cầu; đặc
biệt, có 68% mẫu rượu không bảo đảm an toàn thực phẩm...
Theo đó, các
loại rượu không được công bố chất lượng, nhất là những loại thường được
gọi là rượu quê, rượu dân tộc, rượu gạo có hàm lượng độc tố như
aldehyde, methanol và các chất độc hại khác rất cao. Tết Nguyên đán Quý
Tỵ đang đến gần, các mặt hàng trên thị trường, nhất là rượu bia bắt đầu
vào thời điểm “nóng” với sức tiêu thụ cao. Việc sử dụng rượu tự nấu, tự
pha tồn tại đã nhiều năm, tạo thành thói quen không tốt cũng là nguyên
nhân trực tiếp ảnh hưởng tới sức khỏe của người dân.
Theo
các chuyên gia, rượu giả thường được làm bằng các loại cồn công nghiệp
không rõ nguồn gốc hoặc có pha phẩm màu công nghiệp. Đặc biệt, thời gian
gần đây, số lượng bệnh nhân bị ngộ độc do rượu pha methanol xuất hiện
nhiều. Đáng lo ngại, ngộ độc methanol là một dạng ngộ độc rất nguy hiểm,
dễ dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Rượu là đồ uống
không thể thiếu trong mỗi dịp liên hoan, cưới hỏi, lễ Tết. Ðặc biệt
trong những ngày Tết, lượng rượu bia được tiêu thụ nhiều hơn dẫn đến số
người nhập viện do ngộ độc rượu cũng tăng cao hơn so với bình thường. Có
không ít trường hợp bị ngộ độc rượu không được xử trí kịp thời đã dẫn
đến những biến chứng hôn mê sâu, thậm chí tử vong…
Trong
rượu bình thường hay còn gọi là rượu bia thực phẩm là rượu bia có chứa
ethanol. Tuy được dùng để pha chế đồ uống giải khát nhưng bản thân
ethanol cũng là chất có thể gây độc hại cho con người. Ethanol ức chế
làm suy yếu hệ thần kinh trung ương, gây giảm hoạt tính các nơron thần
kinh. Vì thế nếu uống nhiều rượu sẽ dẫn đến say, nghiện và gây ra nhiều
tác hại cho sức khỏe. Ngộ độc ethanol có thể cấp tính hoặc mạn tính, phụ
thuộc vào số lượng rượu người đó thường xuyên uống.
Theo
đó, ngộ độc cấp tính có những biểu hiện như: Giai đoạn đầu có dấu hiệu
kích thích (người thấy sảng khoái, nói nhiều, các vận động phối hợp đã
bị rối loạn). Giai đoạn ức chế biểu hiện: Phản xạ gân xương giảm, tri
giác giảm, mất khả năng tập trung tư tưởng. Giãn mạch ngoại vi, hạ huyết
áp, tử vong. Ngộ độc mạn tính là do uống rượu kéo dài dẫn đến sút cân,
chán ăn, tiêu chảy do tổn thương gan và ruột, da tái do thiếu máu, thoái
hóa gan, xơ gan, có thể ung thư gan, mất trí nhớ, run, rối loạn tâm
thần.
Tuy nhiên, nguy hiểm hơn và thường dẫn đến chết
người là khi uống rượu có chứa methanol, một chất cồn công nghiệp. Nhiều
cơ sở sản xuất, để hạ giá thành đã pha cồn công nghiệp vào rượu để bán
cho người tiêu dùng. Những người sử dụng thường bị nghiện rượu, ham rượu
rẻ mua phải rượu có lẫn tạp chất là methanol, uống nhiều có thể gây
chết người. Được biết, methanol sau khi được uống vào sẽ chuyển hoá
thành formaldehyde nhờ men alchoholdehydrogenase và sau đó thành formic
acid nhờ men acetaldehyde dehydrogenase. Chính những chất này gây độc
cho gan, thận gây suy thận cấp, viêm gan nhiễm độc, đặc biệt là gây toan
hóa máu nặng nề. Triệu chứng đầu tiên có thể bao gồm: chán nản, lú lẫn,
ngủ li bì. Triệu chứng nhiễm độc có thể xuất hiện chậm sau 18 - 24 giờ,
bao gồm đau đầu, các triệu chứng về thị lực (nhìn mờ, nhìn có màu
trắng), buồn nôn, nôn, thở nhanh, suy hô hấp. Nhiễm độc methanol nặng
gây hôn mê, co giật, tụt huyết áp và tử vong nhanh chóng.
Khi bị ngộ độc ethanol và methanol, từ 12 - 24 giờ sau khi uống, nạn
nhân cảm thấy chóng mặt, lú lẫn, yếu cơ, nhức đầu, buồn nôn, nôn và đau
bụng. Tuy nhiên, nếu là cồn ethanol thì sẽ gây ngộ độc rượu (say) rồi
lại tỉnh nhưng nếu là cồn methanol thì nạn nhân uống say dễ gây tử vong
nhanh chóng. Vì vậy tuyệt đối không uống rượu khi đói. Khi say rượu, tìm
cách gây nôn hết, sau đó xát mạnh hai bên má. Cho nạn nhân uống một cốc
sữa nóng, trà đặc. Cởi khuy áo cổ, tháo thắt lưng và đặt nằm nơi thoáng
mát (tránh gió lùa). Tư thế nằm úp xuống giường, hai tay xuôi ra sau,
mặt nghiêng về bên trái. Nếu có biểu hiện co giật, thở không đều, ngã
chảy máu tai, mắt, loạn nhịp tim phải đưa đến bệnh viện cấp cứu ngay.
Các bác sỹ khuyến cáo: Để phòng ngộ độc rượu, khi uống thì nên
chọn loại rượu có thương hiệu, đảm bảo an toàn thực phẩm và chỉ uống ít
(khoảng 30ml). Ngoài ra, cũng cần lưu ý trong khi uống rượu vẫn phải ăn
cơm và thức ăn khác nhằm tránh tình trạng cảm lạnh do đói, rét. Quan
niệm uống rượu cho ấm người chỉ đúng khi người uống uống một lượng rượu
vừa đủ cho nhu cầu và đang ở nơi ấm, kín gió và mặc đủ ấm. Vì thân nhiệt
tăng do rượu nhanh nhưng rất chóng tàn. Do vậy, nếu không ăn uống đầy
đủ, người uống rượu sẽ cạn năng lượng, bị đói rét, dễ bị cảm lạnh và
nguy hiểm đến tính mạng.
Thu Phương