Klaus Barbie là tội phạm chiến tranh khét tiếng được thế giới biết đến với cái tên "gã đồ tể Lyon" do những hành động dã man của hắn tại Pháp trong thời gian bị Đức chiếm đóng. Mới đây, một cuộc nghiên cứu đã hé lộ rằng hắn còn làm gián điệp cho Cơ quan Tình báo đối ngoại của Đức trong thời gian lẩn trốn tại Bôlivia sau khi chiến tranh kết thúc và cơ quan này chắc chắn là đã nắm rõ quá khứ đen tối của hắn.

Kỳ 1: "Gã đồ tể" phục vụ cho cơ quan tình báo Đức

Doanh nhân người Đức Wilhelm Holm, có vóc dáng đẫy đà với mái tóc sẫm màu được chải chuốt cẩn thận, được Cơ quan Tình báo đối ngoại của Đức, Bundesnachrichtendienst (BND), trọng dụng do một khả năng đặc biệt: chỉ điểm. Trong những chuyến đi vòng quanh thế giới, mỗi khi Holm gặp ai có phẩm chất của một điệp viên, ông ta sẽ gửi một tin nhắn tới tổng hành dinh của BND tại thành phố Pullach, gần Munich.

Đồ tể Barbie (mặc thường phục, đứng giữa) tại thành phố Lyon năm 1943.

Năm 1965, sau khi nghỉ 4 tuần tại thủ đô La Pát của Bôlivia, ông ta đã gửi nhận xét về một đồng hương người Đức có hai phẩm chất quan trọng: "trung kiên ái quốc" và "chống cộng tận tụy" - những tiêu chuẩn "danh dự" của Đức trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Đó chính là Klaus Altmann, sống cùng vợ tại thủ đô của Bôlivia, nơi hắn điều hành một công ty có tên là La Estrella (Ngôi Sao), chuyên cung cấp vỏ cây cinchona làm nguyên liệu bào chế thuốc chống sốt rét cho công ty dược phẩm Boehringer ở thành phố Manheim ở Tây Đức.

Cuối tháng 11/1965, Holm tới thăm Altmann qua lời giới thiệu của một người bạn chung. Holm nói với Altmann rằng ông ta đang tìm đại lý cho một công ty ở Hamburg và hỏi xem liệu hắn có quan tâm đến việc đó hay không. Altmann đã tin tưởng vị khách này và hai người nhanh chóng trở thành "bạn tốt". Hầu như tối nào Holm cũng dùng bữa với gia đình Altmann tại câu lạc bộ Đức ở La Pát.

Lối vào trại tập trung Auschwitz, nơi những trẻ em người Do Thái bị Barbie ra lệnh đưa về để sát hại.

Mặc dù Altmann vẫn cố gắng che giấu danh tính thật sự của mình nhưng Holm đã ngay lập tức đánh giá được quan điểm chính trị của người đồng hương này. Ví dụ, Altmann đã kể cho ông ta nghe câu chuyện về những người Do Thái đã bị cấm trở thành thành viên của câu lạc bộ Đức như thế nào. Vợ của Altmann, làm quản lý thư viện của câu lạc bộ, đã "đặc biệt tự hào" chỉ cho Holm xem nền văn học Đức Quốc xã.

Phòng 934 của BND, có nhiệm vụ quản lý những trường hợp tương tự, đã quyết định tuyển mộ Altmann. Họ rất quan tâm đến những mối quan hệ tốt mà Altmann khoe khoang, chẳng hạn với bộ trưởng nội vụ và cấp phó của Bôlivia, hoặc giám đốc một cơ quan tình báo của nước này và thị trưởng thủ đô La Pát. Chỉ vài tuần sau "lời giới thiệu" của Holm, BND đã tuyển dụng người này làm điệp viên cho mình. Hắn được gắn cho mật danh "Adler" (đại bàng) và bí số V-43118. Adler sống tại La Pát dưới cái tên Klaus Altmann nhưng đó dĩ nhiên không phải là tên thật. Trên thực tế, hắn chính là một trong những tội phạm ghê gớm nhất dưới chế độ độc tài Đức quốc xã: Klaus Barbie, "gã đồ tể Lyon" khét tiếng. Sau chiến tranh, tòa án Pháp đã kết án tử hình vắng mặt đối với Barbie, cựu Cảnh sát trưởng Gestapo tại Lyon (Pháp).

Barbie, sinh năm 1913, đã trực tiếp tra tấn nhiều người, trong đó có cả phụ nữ và trẻ em, trên tầng 2 của khách sạn Terminus tại thành phố Lyon. Những nạn nhân còn sống sót vẫn nhớ rõ điệu cười mỉm của Barbie trong lúc tra tấn họ. Trong số đó, Jean Moulin, con trai của một giáo viên tại thị trấn Bad Godesberg, hiện nay thuộc thành phố Bonn, một nhân vật lãnh đạo của Phong trào Kháng chiến Pháp và là bạn thân của Charles de Gaulle, người sau này trở thành Tổng thống Pháp, đã bị Barbie sai đàn em đánh gãy tay, chân và nhiều xương sườn. Moulin đã chết sau đó không lâu. Barbie cũng ra lệnh trục xuất tất cả trẻ em Do Thái ra khỏi trại trẻ mồ côi ở Izieu gần Lyon. Những đứa trẻ này bị đưa lên tàu chuyển tới trại tập trung Auschwitz và bị sát hại tại đây.

Trụ sở của BND, Cơ quan tình báo đối ngoại Đức đã tuyển dụng Barbie.

Năm 1966, người phụ trách Barbie, Solinger, đã tới thủ đô Xantiagô đê Chilê của Chilê để chính thức tuyển dụng điệp viên mới và tiến hành huấn luyện "chuyên sâu". Hai người đã thống nhất rằng những thông tin quan trọng sẽ được ngụy trang thành tin tức kinh tế trong ngành đồ gỗ. Barbie sẽ đánh dấu thông tin lên loại giấy đặc biệt - "để viền rộng 3 cm ở xung quanh, không có dấu chấm câu và không viết gì ở giữa" - và gửi cho một giáo viên tại thành phố Bevensen, phía bắc nước Đức. Người này sau đó sẽ không mở thư mà chuyển tiếp tới một hộp lưu ký ở Hamburg.

Theo hồ sơ lưu trữ liên bang tại thành phố Koblenz, Barbie đã nhận được tháng lương đầu tiên vào tháng 5/1966. Sau đó, hắn còn nhận được nhiều khoản tiền thưởng cho hiệu quả công việc. Nhiều lần, BND đã chuyển tiền cho hắn qua một tài khoản của ngân hàng Chartered của Luân Đôn tại thành phố San Francisco (Mỹ). Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy Barbie đã gửi cho BND ít nhất 35 bản báo cáo.

Barbie được chính thức xếp vào danh sách "nguồn tin chính trị". Tuy nhiên, nội dung cụ thể của những báo cáo do hắn gửi về vẫn chưa được công bố. Người ta phỏng đoán rằng hắn theo dõi sự phát triển của Bôlivia, hoặc tập trung vào quân đội Đức, Bundeswehr. Vài tuần sau khi được tuyển dụng, hắn đã trở thành người đại diện tại Bôlivia của Merex AG, một công ty có trụ sở tại Bonn, bang Nordrhein-Westfalen của Đức, thay mặt cho BND chuyên cung cấp khí tài quân sự dư thừa của Bundeswehr trên khắp thế giới. Barbie có nhiệm vụ báo tin cho người của Marex mỗi khi Bôlivia thiếu vũ khí hoặc đạn dược. Rõ ràng là BND rất hài lòng với kết quả làm việc của Barbie. Điệp viên mang bí số V-43118 được đánh giá là "thông minh", "tiếp thu và thích ứng rất tốt", "kín đáo và đáng tin cậy".

Quang Minh (Theo Spiegel)

Đón đọc kỳ cuối: Lộ tẩy thân phận tại BND