Đồng chí Trương Tấn Sang, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Cộng hòa XHCN Việt Nam thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước chủ trì buổi lễ. Dự lễ kỷ niệm có các đồng chí: Lê Khả Phiêu, nguyên Tổng Bí thư BCHTƯ Đảng; Nguyễn Văn An, Nguyên ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt Nam; Tòng Thị Phóng, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Quốc hội; Huỳnh Đảm, Chủ tịch Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam; các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư; lãnh đạo Quốc hội, Chính phủ; các Bộ, ban, ngành ở Trung ương; lãnh đạo các tỉnh, thành phố nơi có Đường Hồ Chí Minh trên biển đi qua cùng đông đảo tướng lĩnh, sĩ quan, cán bộ, chiến sĩ, thân nhân các cựu chiến binh “Đoàn tàu không số”, Quân chủng Hải quân, Bà mẹ Việt Nam anh hùng và các vị khách quốc tế.
Đồng chí Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư BCH Trung ương Đảng; các đồng chí nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười, Nông Đức Mạnh; nguyên Chủ tịch nước Lê Đức Anh; đồng chí Nguyễn Tấn Dũng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ; Đại tướng, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp đã gửi lẵng hoa chúc mừng.
Đọc diễn văn tại lễ kỷ niệm, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang khẳng định: Sau năm 1954, với âm mưu chia cắt lâu dài đất nước ta, các thế lực cầm quyền hiếu chiến Mỹ và tay sai đã nhăm nhe xóa bỏ Hiệp định Giơnevơ, đưa quân xâm lược, biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự, làm bàn đạp tấn công miền Bắc nước ta. Trước tình hình đó, Đảng ta đã xác định: Con đường giải phóng miền Nam là con đường cách mạng. Đảng chủ trương nhanh chóng chi viện sức người, sức của, vũ khí từ miền Bắc XHCN cho chiến trường miền Nam. Thực hiện sự chỉ đạo của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương, cùng với việc tổ chức Đoàn 559 mở tuyến vận tải trên bộ vượt qua dãy Trường Sơn; sau khi nghiên cứu và thử nghiệm và chuẩn bị về mọi mặt, ngày 23/10/1961, Bộ Quốc phòng quyết định thành lập Đoàn vận tải quân sự 759 mở đường chiến lược mới - Đường Hồ Chí Minh trên biển để vận chuyển người và vũ khí đến các chiến trường xa ở miền Nam, những nơi mà đường Hồ Chí Minh trên dãy Trường Sơn chưa thể vươn tới. Từ đây cho đến ngày toàn thắng, trong suốt 14 năm (từ 1961 đến 1975), trên con Đường Hồ Chí Minh trên biển, cán bộ chiến sĩ Đoàn 759, Đoàn 125 Quân chủng Hải quân, trên những con “tàu không số” đã lập nên những kỳ tích anh hùng. Những con tàu thô sơ nhỏ bé chở nặng vũ khí đã tạo bí mật bất ngờ, mưu trí sáng tạo, dũng cảm, vượt qua mọi sóng to, gió lớn, bão táp của biển cả; vượt qua mọi sự ngăn chặn bao vây, đụng độ của hải quân, không quân hùng hậu với hệ thống quan sát cảnh giới từ xa và vũ khí hiện đại của Mỹ, ngụy để đi đến các chiến trường. Mỗi chuyến ra đi là mỗi lần quyết tử, một cuộc đấu trí căng thẳng, vừa bình tĩnh mưu trí quả cảm đánh lừa địch để tới đích an toàn, vừa sẵn sàng chiến đấu, chấp nhận hy sinh, nhiều khi phải phá hủy cả con tàu để giữ bí mật đường vận chuyển. Địch ngăn chặn chuyến này, bến này, ta mở ra chuyến khác, bến khác. Địch phát hiện ra cách thức vận chuyển này, ta tìm ra phương thức vận chuyển khác. Hàng trăm lượt tàu đã ra khơi về đích, hàng nghìn tấn vũ khí, khí tài, hàng hóa thuốc men chữa bệnh, hàng chục ngàn cán bộ chiến sĩ từ hậu phương lớn đã được đưa vào tiền tuyến lớn, chi viện kịp thời cho các chiến trường Nam bộ, Nam Trung bộ, khu 5, góp phần cùng quân và dân ta đánh thắng mọi âm mưu chiến tranh của kẻ địch, đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vĩ đại của nhân dân ta đến thắng lợi.
Chủ tịch nước nhấn mạnh: Năm tháng sẽ qua đi, nhưng Đường Hồ Chí Minh trên biển mãi mãi là niềm tự hào của quân đội ta, nhân dân ta, là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, của trí thông minh, lòng dũng cảm, ý chí sắt đá quyết tâm giành độc lập tự do thống nhất đất nước của dân tộc ta. Đường Hồ Chí Minh trên biển - con đường vận tải bí mật, bất ngờ có ưu thế về thời gian, hiệu quả và khả năng vận chuyển sâu vào các chiến trường xa là một sáng tạo đặc sắc, thể hiện tầm nhìn chiến lược, tài thao lược của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Ban lãnh đạo tối cao của Đảng, Nhà nước, quân đội ta trong nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh cách mạng, kế thừa và phát huy truyền thống đánh giặc anh hùng của ông cha ta trong thời đại mới...
Chủ tịch nước nêu rõ: Từ truyền thống Đường Hồ Chí Minh trên biển, mỗi chúng ta càng nhận thức đầy đủ hơn về vai trò to lớn của biển đảo, càng thấm nhuần lời dạy sâu sắc của Bác kính yêu “Ngày trước ta chỉ có đêm và rừng. Ngày nay ta có ngày, có trời, có biển, bờ biển ta dài, tươi đẹp, ta phải biết giữ gìn lấy nó”. Tiếp tục quán triệt sâu sắc đường lối, Nghị quyết của Đảng về đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh biển đảo, trọng tâm là Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI và Nghị quyết Trung ương 4 (khóa X) về “Chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020”…
Đại diện cán bộ, chiến sĩ “Đoàn tàu không số”, Trung tá Hồ Đắc Thạnh, nguyên thuyền trưởng tàu 41 xúc động: Tròn nửa thế kỷ qua, cán bộ chiến sĩ Đường Hồ Chí Minh trên biển chúng tôi, ai cũng đọng lại ký ức đậm nét về những tháng năm vô cùng vinh dự được làm nhiệm vụ vận tải quân sự trên tuyến đường “bí mật” mang tên Bác. Mỗi chuyến đi là một cuộc đấu trí căng thẳng, quyết liệt với kẻ thù, với thiên nhiên sóng gió. Cả khi gặp những tình huống hiểm nghèo, phải đối mặt với quân thù, chúng tôi quyết chiến đấu đến cùng, sẵn sàng hy sinh tính mạng, điểm hỏa bộc phá cho nổ tàu để giữ bí mật con đường. Những cán bộ, chiến sĩ “Đoàn tàu không số” đã góp phần làm nên thắng lợi trọn vẹn của dân tộc, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Bí thư Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường Đại học Hàng hải Việt Nam Nguyễn Đức Hạnh nghẹn ngào xúc động: Là con của một cựu thủy thủ “Đoàn tàu không số”, tuổi thơ được nuôi dưỡng trong niềm tự hào về những câu chuyện của cha kể lại và cũng từ đó thắp sáng trong tôi tình yêu với biển, lòng khát khao được cống hiến, góp sức mình vào công cuộc xây dựng và bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Nhân dịp này, tập thể cán bộ, chiến sĩ Đường Hồ Chí Minh trên biển thuộc Quân chủng Hải quân – Bộ Quốc phòng đã vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh; 7 tập thể thuộc Lữ đoàn 125 Quân chủng Hải quân (Bộ Quốc phòng) được tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; 6 cá nhân được truy tặng và phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.
Trước đó, BCH Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch nước, Chính phủ, Quốc hội, Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam cùng các tướng lĩnh, sĩ quan trong quân đội, lãnh đạo các tỉnh, thành phố và những cựu chiến binh “Đoàn tàu không số” đã dâng hương, tưởng niệm các anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh trên con đường huyền thoại Đường Hồ Chí Minh trên biển tại bến K15 – Đồ Sơn (Hải Phòng).
Minh Huệ - Viết Tôn