Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu điều hành phiên họp. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Báo cáo tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, tại Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, Quốc hội khóa XV, trên cơ sở các nội dung tại Báo cáo số 01/BC-CP và Tờ trình số 02/TTr-CP ngày 2/1/2022 của Chính phủ, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Nghị quyết quy định mục tiêu, đối tượng, nguyên tắc, tiêu chí lựa chọn và phân bổ vốn, các cơ chế đặc thù áp dụng cho dự án đầu tư công thuộc Chương trình và một số nhiệm vụ sử dụng vốn đầu tư phát triển; tăng chi từ nguồn ngân sách Nhà nước tối đa 176 nghìn tỷ đồng với thời gian thực hiện chủ yếu trong hai năm 2022 và 2023 để hỗ trợ, đầu tư các nhiệm vụ, dự án trong từng ngành, lĩnh vực. Đồng thời, giao Chính phủ căn cứ các nguyên tắc, tiêu chí quy định tại khoản 1 Điều 3 của Nghị quyết, khẩn trương rà soát, hoàn thiện danh mục các dự án sử dụng nguồn vốn của Chương trình, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến trước khi phân bổ vốn.
Căn cứ Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30/01/2022 về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội để cụ thể hóa và tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, việc xây dựng, hoàn thiện các danh mục nhiệm vụ, dự án Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội là rất nghiêm túc, chặt chẽ, kỹ lưỡng, bảo đảm tuân thủ theo đúng các nguyên tắc, tiêu chí, đối tượng, mục tiêu quy định tại Nghị quyết số 43/2022/QH15.
Đề cập kết quả hoàn thiện thủ tục đầu tư của các dự án dự kiến bố trí từ số vốn còn lại của Chương trình đã được Thủ tướng Chính phủ thông báo, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, quá trình rà soát, hoàn thiện danh mục, mức vốn dự kiến cho các dự án được thực hiện cẩn thận, kỹ lưỡng, tuân thủ quy định về nguyên tắc, tiêu chí, đối tượng, mục tiêu, cơ cấu vốn theo ngành, lĩnh vực tại Nghị quyết số 43/2022/QH15. Tổng hợp kết quả rà soát có một số thay đổi về danh mục so với thời điểm báo cáo Quốc hội tháng 1/2022 như sau:
Gộp dự án để giảm bớt đầu mối quản lý dự án, không chia nhỏ theo địa danh, rút ngắn thời gian chuẩn bị đầu tư; điều chỉnh tên dự án để bảo đảm phù hợp địa danh, quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư, khả năng thực hiện dự án… những thay đổi này không làm thay đổi mục tiêu, đối tượng, địa phương và mức vốn dự kiến theo lĩnh vực đầu tư đã được Quốc hội quyết định.
Đối với lĩnh vực y tế: Danh mục và mức vốn dự kiến bố trí cho các dự án đề xuất tại thời điểm xây dựng danh mục báo cáo Quốc hội trong báo cáo số 01/BC-CP và Tờ trình số 02/TTr-CP ngày 2/1/2022 của Chính phủ mới xác định được các địa phương, các tuyến y tế cơ sở và y tế dự phòng, trung tâm kiểm soát bệnh tật, bệnh viện, viện cấp trung ương cần đầu tư. Căn cứ nguyên tắc, tiêu chí quy định tại Nghị quyết số 43/2022/QH15, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Y tế phối hợp với các bộ, ngành và địa phương rà soát, đánh giá kỹ thực trạng để đề xuất lại danh mục dự án, phù hợp với nhu cầu thực tế tại từng đơn vị và khả năng cân đối vốn.
Ngoài 169 dự án đã được Thủ tướng Chính phủ thông báo vốn nhưng chưa được phân bổ nêu trên, trong tổng số 94 dự án đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến để Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch vốn của Chương trình, Bộ Giao thông vận tải và 10 địa phương đề xuất điều chỉnh giảm 8.528 tỷ đồng kế hoạch vốn đã giao cho Bộ Giao thông vận tải thực hiện 4 dự án quan trọng quốc gia, đường cao tốc để điều chuyển tương ứng cho 10 địa phương thực hiện các dự án thành phần thuộc 4 dự án nêu trên.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, đến nay, Bộ Giao thông vận tải và 10 địa phương đã thống nhất và đề xuất Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân bổ chi tiết kế hoạch vốn của Chương trình cho từng dự án thành phần của 4 dự án cao tốc được phân cấp.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, căn cứ Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội, Chính phủ trình UBTVQH: Thông qua nguyên tắc, tiêu chí về phân bổ, bố trí vốn cho danh mục các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội tại mục 4 nêu trên. Cho ý kiến về 129 dự án thuộc Chương trình với số vốn dự kiến là 14.710,315 tỷ đồng đã đủ thủ tục đầu tư theo quy định, đủ điều kiện giao kế hoạch vốn.
Cho ý kiến điều chỉnh giảm 8.528 tỷ đồng kế hoạch vốn của Chương trình đã được Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ Giao thông vận tải thực hiện 4 dự án quan trọng quốc gia, đường cao tốc để điều chỉnh tăng tương ứng cho 10 địa phương thực hiện các dự án thành phần đã được Thủ tướng Chính phủ phân cấp. Trên cơ sở đó, 10 địa phương thực hiện giao chi tiết kế hoạch vốn đầu tư công của Chương trình năm 2023 cho từng dự án thành phần do mình quản lý.
Trình bày Báo cáo thẩm tra về việc giao danh mục và mức vốn cho nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội (đợt 2) tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết: Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, việc Chính phủ trình UBTVQH cho ý kiến về tiếp tục phân bổ số vốn còn lại của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội còn lại là đúng theo thẩm quyền tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội (Nghị quyết 43).
Về nguyên tắc, tiêu chí phân bổ vốn cho danh mục các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, cần giữ nguyên tắc và tiêu chí phân bổ vốn cho các nhiệm vụ, dự án (đợt 2) theo đúng quy định tại Nghị quyết 43.
Qua rà soát, Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhận thấy, một số số liệu cụ thể tại Tờ trình 489/TTr-CP, ngày 17/12/2022 có thay đổi, chưa thống nhất với Tờ trình số 268/TTr-CP ngày 09/8/2022 của Chính phủ (Tờ trình 268) và Thông báo kết luận số 1402/TB-TTKQH của UBTVQH tại phiên họp bất thường ngày 29/8/2022. Do vậy, đề nghị Chính phủ chỉ đạo báo cáo, giải trình về các số liệu cụ thể này và bảo đảm tính chính xác khi trình UBTVQH xem xét, quyết định. Đồng thời, đề nghị Chính phủ chỉ đạo làm rõ nguyên nhân chậm trễ tiến độ trình UBTVQH danh mục nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình; làm rõ các giải pháp thúc đẩy tiến độ thực hiện Nghị quyết 43 và khả năng phân bổ triển khai thực hiện và hoàn thành giải ngân vốn trong năm 2023 theo yêu cầu của Nghị quyết 43.
Qua rà soát, Ủy ban Tài chính - Ngân sách cơ bản nhất trí với đề xuất của Chính phủ, đối với danh mục dự án đã đủ thủ tục đầu tư. Tuy nhiên, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị rà soát kỹ về thời hạn hoàn thành các dự án; đồng thời, chỉ đạo các Bộ, cơ quan trung ương, địa phương thực hiện các nhiệm vụ, dự án đúng thời hạn theo Nghị quyết 43; đối với các dự án có sử dụng vốn ngân sách địa phương, yêu cầu các địa phương thực hiện đúng cam kết; có chế tài xử lý đối với địa phương không thực hiện đúng cam kết, không bố trí đủ vốn để các dự án hoàn thành trong năm 2023 để đảm bảo yêu cầu của Nghị quyết 43.
Đối với số vốn còn lại chưa đủ thủ tục đầu tư, đa số ý kiến Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ chỉ đạo khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư báo cáo UBTVQH cho ý kiến trước ngày 31/3/2023 theo quy định tại Khoản 10 Điều 2 Nghị quyết số 69/2022/QH15 về dự toán ngân sách nhà nước năm 2023. Hết thời hạn trên, số vốn còn lại của Chương trình không tiếp tục phân bổ.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, Ủy ban Tài chính - Ngân sách cũng thống nhất cho phép điều chỉnh kế hoạch vốn của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đã được Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ Giao thông vận tải để điều chỉnh tăng tương ứng cho 10 địa phương thực hiện 4 dự án đường cao tốc.
Cho ý kiến về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội bày tỏ cơ bản tán thành với ý kiến thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội và ý kiến của Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, theo đó, UBTVQH cho ý kiến về những gì Quốc hội trao. Do đó, đề nghị các cơ quan rà soát lại theo ý kiến thẩm tra. Theo đó, những dự án không đúng tiêu chí của Quốc hội đã quyết thì loại ra. Nếu có thay đổi phải trình Quốc hội cho ý kiến. Cùng với đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị tính toán thêm về cơ cấu vốn và cho rằng đối với việc điều chỉnh tên dự án là quá trình tất yếu trong quá trình chuẩn bị và thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Chính phủ chịu trách nhiệm.
Đối với các dự án của Trung ương, nhất là các dự án quan trọng quốc gia đã được Quốc hội quyết, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, tình hình thu ngân sách 2021 - 2022 tốt, nhưng tình hình 2023 - 2025 có thể không được như dự kiến, một số địa phương phản ánh có khả năng cam kết vốn cho dự án quan trọng quốc gia có thể không đạt. Về vấn đề này, địa phương đã cam kết là phải làm và không làm được thì phải chịu trách nhiệm.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh nguyên tắc: Những nội dung Quốc hội đã có nghị quyết vào thì phải thực hiện đúng Nghị quyết. Do đó, cơ quan thẩm tra phối hợp với Chính phủ để rà soát lại các dự án, kiên quyết loại những dự án không đúng. Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý cách thức sử dụng các nguồn vốn một cách tổng thể; đồng thời bảo đảm phù hợp với thực tiễn khách quan, linh hoạt vừa đảm bảo thực hiện nghiêm các quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công, Nghị quyết của Quốc hội về vấn đề này.
Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, về nguyên tắc và tiêu chí phân bổ vốn, UBTVQH đề nghị thực hiện phân bổ vốn đúng theo nguyên tắc, tiêu chí quy định tại Nghị quyết số 43 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và Nghị quyết số 29 về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025, đảm bảo khả năng hấp thụ vốn, tính công khai, minh bạch, hài hòa giữa các vùng miền.
Về danh mục và mức vốn cho từng nhiệm vụ và dự án cụ thể, UBTVQH cơ bản nhất trí với đề xuất của Chính phủ về phân bổ số vốn dự kiến cho 129 nhiệm vụ, dự án đã đủ thủ tục đầu tư theo quy định.
UBTVQH đề nghị Chính phủ tiếp thu, giải trình đối với các ý kiến nêu tại báo cáo thẩm tra và ý kiến thảo luận của các thành viên UBTVQH. Chính phủ rà soát, chịu trách nhiệm chi tiết về từng nhiệm vụ, dự án khi quyết định theo thẩm quyền, đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật. Chính phủ chịu trách nhiệm chỉ đạo các địa phương bố trí đủ phần vốn địa phương đã cam kết để hoàn thành đúng tiến độ các dự án sử dụng cả vốn ngân sách trung ương và ngân sách đia phương.
UBTVQH thống nhất điều chỉnh giảm kế hoạch vốn của 4 dự án thuốc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, trong đó có 3 dự án quan trọng quốc gia đã bố trí vốn cho Bộ Giao thông vận tải để bố trí cho các địa phương thực hiện các dự án thành phần theo phân cấp, đảm bảo đúng tiến độ, chất lượng theo quy định.