Ngày 13/7, tại Phnôm Pênh (Campuchia) đã diễn ra Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Hạ nguồn Mê Công - Mỹ (LMI) lần thứ 5. Ngoại trưởng Mianma lần đầu tiên tham dự hội nghị với tư cách thành viên chính thức. Các nước Mê Công khác gồm Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam.
|
Quang cảnh Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Hạ nguồn Mê Công - Mỹ.Ảnh: Trần Chí Hùng |
Cùng ngày, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Hạ nguồn Mê Công - Những người bạn (FLM) lần thứ 2 cũng được tổ chức với sự tham dự của ngoại trưởng và đại diện các nước thành viên LMI, Ôxtrâylia, Niu Dilân, Nhật Bản, Hàn Quốc, Liên minh châu Âu (EU), Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB). Khách mời tại hội nghị gồm có đại diện Ban Thư ký Ủy hội sông Mê Công (MRC), Hiệp hội quốc tế về bảo tồn thiên nhiên (IUCN), Quỹ động vật hoang dã thế giới (WWF), Quỹ Gates, Quỹ Rockefeller, Đại học Johns Hopkins và Pew Environment Group.
Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Hạ nguồn Mê Công - Mỹ đã kiểm điểm tình hình thực hiện các chương trình hợp tác trong các lĩnh vực môi trường, giáo dục, y tế và cơ sở hạ tầng. Về định hướng hợp tác trong tương lai, hội nghị thống nhất: Bổ sung trụ cột hợp tác về "Nông nghiệp và an ninh lương thực" do Mianma chủ trì; Thành lập trụ cột "Kết nối" trên cơ sở mở rộng nội dung hợp tác trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng để tăng tính bổ trợ và gắn kết giữa các hoạt động của LMI với Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN; Tăng cường hợp tác với MRC và mở rộng các chương trình hợp tác về nước, tập trung vào quản lý và phát triển nguồn nước, quản lý lũ lụt và hạn hán, công tác dự báo, nước sạch và vệ sinh nước ở cả khu vực nông thôn và thành thị. Theo đó, trụ cột "Môi trường" được đổi tên thành "Môi trường và Nước" do Việt Nam chủ trì. Hội nghị cũng nhất trí tăng cường phối hợp giữa các nước thành viên thông qua mạng lưới điều phối LMI và thành lập Nhóm chuyên gia và những nhân vật nổi tiếng LMI.
Các bộ trưởng đã thông qua Tài liệu khái niệm và Chương trình Hành động 5 năm mới phản ánh các điều chỉnh trong hợp tác của LMI và ra Tuyên bố chung của hội nghị. Với mục tiêu thúc đẩy hợp tác về bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ, các bộ trưởng cũng đã ra Tuyên bố riêng về vấn đề này và nhất trí thành lập Nhóm công tác về giới của LMI.
Hội nghị FLM đã thảo luận về phương thức và cơ chế làm việc nhằm phát huy vai trò điều phối của FLM đối với các chương trình hợp tác khu vực Mê Công. Hội nghị thống nhất hai kênh làm việc của FLM gồm: trao đổi, chia sẻ thông tin giữa các cơ quan viện trợ và đối thoại chính sách giữa các bộ ngoại giao về các vấn đề an ninh phi truyền thống và mang tính xuyên quốc gia như môi trường, biến đổi khí hậu, y tế, phát triển cơ sở hạ tầng...
Vấn đề quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước sông Mê Công, đặc biệt là các tác động về môi trường và xã hội của đập thủy điện trên dòng chính sông Mê Công đã được nêu bật ở cả hai hội nghị. Các bộ trưởng kêu gọi các nước ven sông phối hợp chặt chẽ và tăng tính minh bạch trong sử dụng và quản lý nguồn nước chung. Những người bạn cũng khẳng định sẽ tiếp tục hợp tác cùng MRC và hỗ trợ Ủy hội thực hiện nghiên cứu về quản lý và phát triển bền vững sông Mê Công.
Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự hai hội nghị này. Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Phạm Bình Minh nhấn mạnh các hoạt động của LMI cần tập trung hỗ trợ các nước Mê Công giải quyết những khó khăn, thách thức về hạ tầng cơ sở, quản lý thiên tai, biến đổi khí hậu, an ninh lương thực và an ninh nguồn nước. Bộ trưởng cũng đề nghị các nước hỗ trợ MRC tiến hành nghiên cứu đánh giá toàn diện, khách quan và khoa học về các tác động của đập thủy điện trên dòng chính sông Mê Công.
Tại hội nghị, Bộ trưởng Phạm Bình Minh đã đưa ra hai sáng kiến về quản lý nước ngầm và quản lý nước mùa hạn lưu vực sông Mê Công. Mục tiêu của các sáng kiến là bảo đảm việc sử dụng hiệu quả và bền vững nguồn nước ngầm, tạo cơ chế hợp tác khu vực trong quản lý nước ngầm và nước mùa hạn, nâng cao khả năng ứng phó thiên tai của các quốc gia, góp phần bảo đảm an ninh nguồn nước cho khu vực. Sáng kiến của Việt Nam được hội nghị ủng hộ và đánh giá rất cao.
Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao LMI lần thứ 6 sẽ được tổ chức tại Brunây vào năm 2013.
Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN không ra được Thông cáo chung
Sáng cùng ngày, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 45 (AMM-45) đã bế mạc sau 8 ngày làm việc, từ ngày 6 đến 13/7 tại Phnôm Pênh, Campuchia (nước Chủ tịch ASEAN luân phiên đương nhiệm), với sự tham dự của 10 nước thành viên, dưới sự chủ trì của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao và hợp tác quốc tế Campuchia Hor Namhong, Bộ trưởng Ngoại giao nước ta Phạm Bình Minh đã dự lễ bế mạc.
Tại cuộc họp báo chiều 13/7 sau khi kết thúc hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao và hợp tác quốc tế Hor Namhong cho biết hội nghị lần này đã không ra được Thông cáo chung.
Trả lời phóng viên TTXVN tại Campuchia về việc lần đầu tiên trong lịch sử Hội nghị ASEAN không ra được Thông cáo chung, Trưởng SOM ASEAN của Việt Nam, Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Vinh, ngày 13/7 cho biết cùng với các nước ASEAN, Đoàn Việt Nam rất lấy làm tiếc về việc AMM-45 đã không ra được Thông cáo chung của hội nghị, để từ đó phản ánh được quá trình trao đổi và kết quả tích cực đã đạt được trong các hội nghị của ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác.
Trong suốt quá trình trao đổi để xây dựng Thông cáo chung, các nước ASEAN, trực tiếp là các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã hết sức nỗ lực, đóng góp xây dựng, tìm các công thức phù hợp nhất để phản ánh quan tâm chung của các nước thành viên, và đã có nhiều cơ hội có thể đạt được đồng thuận và nhất trí chung. Tuy nhiên, rất tiếc là những nỗ lực tích cực, xây dựng nêu trên của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các cơ hội mở ra để đạt được đồng thuận đã bị bỏ lỡ.
Việt Nam tin rằng dù có hay không có Thông cáo chung của hội nghị, thì các quyết định đã có của ASEAN vẫn phải được nghiêm túc triển khai. Hơn bao giờ hết, các nước ASEAN cần phải nêu cao trách nhiệm, duy trì và củng cố đoàn kết ASEAN, phát huy vai trò và đóng góp chủ đạo của ASEAN trong các vấn đề ưu tiên và thiết yếu của ASEAN và khu vực, nhất là về xây dựng Cộng đồng; thúc đẩy liên kết và kết nối khu vực; xây dựng môi trường hòa bình, ổn định, an ninh và hợp tác; tăng cường quan hệ với các đối tác; ứng phó hiệu quả với các thách thức đang nổi lên… vì hòa bình, ổn định, an ninh, hợp tác và phát triển ở khu vực.
Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Philíppin cùng ngày 13/7 cho biết nước này lấy làm tiếc khi lần đầu tiên trong lịch sử ASEAN, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 45 (AMM-45) đã kết thúc mà không đưa ra được Thông cáo chung.
Philíppin phản đối tuyên bố của Chủ tịch AMM-45 cho rằng “lần đầu tiên ASEAN không thể đưa ra Thông cáo chung vì xung đột song phương giữa một số nước thành viên ASEAN với một nước láng giềng”.
Bộ Ngoại giao Philíppin nhấn mạnh, Manila tiếp tục giữ vững quan điểm rằng những tranh chấp ở Biển Đông không đơn thuần là xung đột song phương mà là xung đột đa phương và do đó cần được giải quyết đa phương. Sự đồng thuận ASEAN về các thành tố của Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) đạt được tại Hội nghị các quan chức cấp cao ASEAN (SOM) hồi tháng 6 đã khẳng định rõ ràng rằng ASEAN đang theo đuổi phương thức đa phương trong việc giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông. Hơn nữa, các ngoại trưởng ASEAN cũng nhất trí khởi động đàm phán ASEAN - Trung Quốc để hoàn thành COC.
Đoàn Việt Nam đã đóng góp quan trọng trong các hội nghị
Trả lời phỏng vấn báo chí nhân kết thúc các hội nghị ASEAN và các đối tác tại Phnôm Pênh, Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Vinh cho biết: Các hội nghị lần này diễn ra trong bối cảnh khu vực đang đứng trước những cơ hội lớn cho hòa bình, ổn định và hợp tác phát triển, nhưng cũng đang phải đối mặt với không ít khó khăn thách thức. Trong bối cảnh đó, các hội nghị đã có những cuộc trao đổi sâu sắc về các định hướng lớn của ASEAN và các diễn đàn liên quan.
Với phương châm "chủ động, tích cực và có trách nhiệm", đoàn Việt Nam tham dự các hội nghị lần này do Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh dẫn đầu đã có những đóng góp quan trọng vào các trọng tâm ưu tiên của ASEAN và khu vực cũng như duy trì đoàn kết, tăng cường quan hệ đối ngoại, giữ vững vai trò trung tâm của ASEAN...
Ta đã góp phần quan trọng thúc đẩy quan hệ đối ngoại của ASEAN phát triển cả về bề rộng và chiều sâu; khuyến khích các Đối tác tham gia và đóng góp xây dựng vào các trọng tâm và ưu tiên của khu vực. Với vai trò nước điều phối quan hệ đối thoại ASEAN-Trung Quốc, trong ba năm nhiệm kỳ vừa qua (7/2009-7/2012), Việt Nam đã cùng các nước ASEAN và Trung Quốc thúc đẩy hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược hai bên, trên các lĩnh vực, từ kinh tế, thương mại, đầu tư, ứng phó thiên tai, biến đổi khí hậu, giáo dục, trao đổi văn hóa, giao lưu nhân dân; cũng như tích cực triển khai đầy đủ và hiệu quả DOC… Những đóng góp tích cực của Việt Nam đã được ASEAN và Trung Quốc đánh giá cao.
Chúng ta đã đóng góp tích cực vào thúc đẩy hợp tác Mê Công với các Đối tác Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ. Theo đó, ta đề nghị đẩy mạnh hợp tác quản lý và sử dụng hợp lý và bền vững nguồn nước sông Mê Công; sớm triển khai nghiên cứu về quản lý và phát triển bền vững sông Mê Công, trong đó có tác động của đập thủy điện trên dòng chính…; phát triển cơ sở hạ tầng cứng và mềm, chú trọng các hành lang kinh tế như Hành lang Đông-Tây, Hành lang phía Nam; gắn kết với các kế hoạch và dự án về kết nối, thu hẹp khoảng cách phát triển của ASEAN; đào tạo nhân lực phục vụ phát triển xa lộ thông tin tiểu vùng Mê Công; chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ các nước Mê Công xây dựng mô hình tăng trưởng xanh…
Về Biển Đông, chúng ta đã chia sẻ quan ngại về những diễn biến phức tạp gần đây ở Biển Đông, đồng thời nhấn mạnh các nguyên tắc về tôn trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của các quốc gia ven biển đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa theo Công ước Luật Biển của LHQ 1982, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng vũ lực, tôn trọng luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Luật Biển của LHQ 1982, thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), sớm xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
Những đóng góp tích cực và xây dựng của Đoàn ta được các nước đánh giá cao. Bên lề các hội nghị, Trưởng đoàn ta cũng đã có nhiều cuộc tiếp xúc song phương để trao đổi về tăng cường hợp tác song phương cũng như các vấn đề cùng quan tâm tại các hội nghị.
Trần Chí Hùng (P/v TTXVN tại Campuchia) - TT