Liên minh Nghị viện thế giới (IPU) được thành lập năm 1889 tại Paris, có trụ sở tại Geneva (Thụy Sỹ) và Văn phòng thường trực bên cạnh Liên hợp quốc tại New York (Hoa Kỳ), hiện nay có 162 thành viên chính thức và 9 thành viên liên kết. Mục tiêu chính của Liên minh Nghị viện thế giới bao gồm: thúc đẩy giao lưu hợp tác và trao đổi kinh nghiệm giữa các Nghị viện và nghị sỹ các nước; tham vấn và thể hiện quan điểm về các vấn đề liên quan tới lợi ích quốc tế nhằm đề xuất hành động cho các Nghị viện và nghị sỹ; đóng góp vào việc bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền trên toàn thế giới, yếu tố thiết yếu cho nền dân chủ nghị viện và sự phát triển; nâng cao nhận thức, tăng cường hiệu quả hoạt động của các thể chế đại nghị.
* Cơ chế hợp tác quốc tế đặc biệt
Được hình thành do những yêu cầu của tình hình thế giới và hoạt động trong những biến động không ngừng của các mối quan hệ quốc tế, Liên minh Nghị viện thế giới luôn tự đổi mới về cơ cấu tổ chức cũng như phương thức hoạt động. Trong lĩnh vực đấu tranh cho hòa bình thế giới, Liên minh Nghị viện thế giới luôn phối hợp với Liên hợp quốc và các cơ quan chuyên môn của tổ chức này để tìm ra các giải pháp cho các vấn đề lớn của thế giới như giải trừ quân bị, quan hệ kinh tế bình đẳng cùng có lợi, hỗ trợ các nước kém phát triển, tìm kiếm cơ hội hòa bình cho các cuộc xung đột vũ trang, đấu tranh vì nền dân chủ và quyền con người...
Cùng với sự phát triển của thế giới, nhiều chủ đề mới cũng được nêu lên trong chương trình nghị sự của Liên minh Nghị viện thế giới và các thể chế quốc tế liên chính phủ như đấu tranh thiết lập một trật tự quốc tế mới trong bối cảnh tiến trình toàn cầu hóa, phấn đấu cho sự phát triển bền vững giữa các dân tộc.
Liên minh Nghị viện thế giới là một cơ chế hợp tác quốc tế đặc biệt, có ảnh hưởng lớn trong nhiều lĩnh vực của đời sống quốc tế. Trước hết Liên minh Nghị viện thế giới tạo ra cơ hội cho các nghị sỹ gặp gỡ nhau trực tiếp, hiểu biết đồng nghiệp và cùng chia sẻ những kinh nghiệm hoạt động của họ. Đây còn là diễn đàn để mỗi dân tộc, thông qua những đại diện của mình là các nghị sỹ, thiết lập quan hệ học hỏi lẫn nhau và coi trọng những giá trị của các dân tộc. Do vậy Liên minh Nghị viện chính là một diễn đàn đặc biệt của nền ngoại giao nghị viện, tạo lập và gìn giữ các mối quan hệ song phương và đa phương giữa các nước và ngày càng có vị trí, vai trò và những ảnh hưởng quan trọng trong đời sống chính trị, kinh tế quốc tế.
Những năm gần đây, Liên minh Nghị viên thế giới chủ trương tiến hành quá trình đổi mới, bao gồm cả sửa đổi quy chế và cơ cấu nhằm tăng cường năng lực và hiệu quả hoạt động của tổ chức, đồng thời thắt chặt hơn mối liên hệ thể chế của mình với các nghị viện quốc gia. Trong bối cảnh cộng đồng quốc tế đang tập trung nỗ lực nhằm làm rõ và thống nhất về nghị sự và mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu giai đoạn sau 2015 trên cơ sở tổng kết việc thực hiện các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ, Liên minh Nghị viện thế giới cũng đang xây dựng chương trình nghị sự để các nghị viện thành viên thảo luận quan điểm và thông qua nghị quyết về vấn đề này.
Trong buổi tiếp Đại sứ Việt Nam tại Mexico Lê Linh Lan (trong ảnh) sáng 7/2/2015 (theo giờ Việt Nam), Chủ tịch Thượng viện Mexico, Miguel Barbosa Huerta (thứ hai từ trái sang) khẳng định: đại diện của Quốc hội Mexico chắc chắn tham dự Đại hội đồng Liên minh Nghị viện Thế giới 132 (IPU 132), được tổ chức tại Hà Nội vào tháng 3/2015. Ảnh: Việt Hòa - TTXVN. |
Để tiếp tục là nơi tham khảo có hiệu quả về quan điểm của các nước đối với các vấn đề chính trị, an ninh, xã hội của khu vực và quốc tế, Liên minh Nghị viện thế giới đã đưa ra các Chiến lược giai đoạn 2012-2017 với mục tiêu nâng cao dân chủ toàn cầu và hỗ trợ nghị viện và nghị sỹ trên toàn thế giới đáp ứng được nhu cầu và nguyện vọng của người dân về hòa bình, nhân quyền, bình đẳng giới và phát triển. Cùng với chiến lược này, Liên minh Nghị viện thế giới cũng đang phấn đấu đem đến cho ngoại giao nghị viện sức sống mới với một quy mô rộng lớn liên nghị viện, tranh thủ tích cực hơn sự ủng hộ, đóng góp của nhân dân và các nghị viện quốc gia đối với các tổ chức liên chính phủ, đặc biệt là Liên hợp quốc.
*Việt Nam tham gia tích cực, có trách nhiệm trong IPU
Tháng 4/1979, Quốc hội Việt Nam chính thức trở thành thành viên của Liên minh Nghị viện thế giới và luôn tham gia tích cực, có trách nhiệm tại diễn đàn này. Quốc hội Việt Nam hai lần đảm nhiệm vị trí Chủ tịch nhóm địa chính châu Á-Thái Bình Dương và nhóm ASEAN +3 trong khuôn khổ Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới (năm 2006 và năm 2010).
Tại Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới lần thứ 117 tháng 10/2007 ( Geneva , Thụy Sỹ) lần đầu tiên, Quốc hội Việt Nam đã được tín nhiệm bầu vào Ban Chấp hành (cơ quan cao nhất của Liên minh Nghị viện thế giới). Tại Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới lần thứ 121 năm 2009 Việt Nam được bầu làm Phó Chủ tịch Liên minh Nghị viện thế giới. Với sự hiện diện tại bộ máy lãnh đạo của Liên minh Nghị viện, Việt Nam đã có điều kiện đóng góp tích cực, hiệu quả đối với hoạt động của Liên minh Nghị viện thế giới, đồng thời Việt Nam đã giới thiệu về Quốc hội Việt Nam cũng như sự đổi mới và phát triển của đất nước góp phần nâng cao sự hiểu biết và ủng hộ của cộng đồng quốc tế đối với Việt Nam.
Năm 2015 là năm có nhiều sự kiện trọng đại của đất nước như kỷ niệm 85 năm thành lập Đảng, 70 năm thành lập nước và 40 năm thống nhất đất nước. Đây cũng là năm bản lề của Việt Nam đánh giá 5 năm triển khai Cương lĩnh Đại hội Đảng XI, trong đó có chủ trương đối ngoại “độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế.” Việc tổ chức Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới lần thứ 132 của tổ chức nghị viện lớn nhất thế giới này thể hiện sinh động chính sách đối ngoại của Việt Nam, góp phần nâng cao hình ảnh và vị thế của Việt Nam cũng như Quốc hội Việt Nam trên trường quốc tế.
Trong những năm qua, Việt Nam đã phát huy mạnh mẽ vị thế của mình tại các diễn đàn đa phương thông qua việc đảm đương các vị trí quan trọng như thành viên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Chủ tịch ASEAN, Chủ tịch AIPA... Do đó, việc Quốc hội Việt Nam đăng cai tổ chức Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới lần thứ 132 sẽ thúc đẩy hơn nữa vai trò Quốc hội Việt Nam tại diễn đàn này, tạo điểm nhấn quan trọng trong ngoại giao nhà nước nói chung và công tác đối ngoại nói riêng của Quốc hội trong nhiệm kỳ XIII; thúc đẩy quan hệ hữu nghị hợp tác và sự hiểu biết lẫn nhau của Quốc hội Việt Nam với Nghị viện các nước và với các tổ chức quốc tế lớn là đối thoại của Liên minh Nghị viện thế giới như Liên hợp quốc.
Việc đăng cai và tổ chức Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới lần thứ 132 vừa là một điểm nhấn quan trọng về ngoại giao nghị viện vừa là dấu ấn của ngoại giao Nhà nước trong tổng thể các hoạt động đối ngoại của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII. Đây cũng là dịp để Việt Nam tăng cường quan hệ ngoại giao song phương với nhiều đối tác quan trọng cũng như các đối tác Việt Nam ít có dịp tiếp xúc.
Việt Nam đăng cai tổ chức Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới lần thứ 132 nhằm nâng cao vị thế của đất nước và Quốc hội Việt Nam, thể hiện trách nhiệm của nước thành viên Liên minh Nghị viện thế giới, đồng thời là trách nhiệm của nước chủ nhà. Đây cũng là dịp tốt để Việt Nam quảng bá rộng rãi với bạn bè quốc tế về truyền thống văn hóa, đất nước, con người và thành quả công cuộc phát triển kinh tế-xã hội của Việt Nam . Thành công của việc tổ chức Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới lần thứ 132 sẽ tạo đà thúc đẩy các hoạt động xúc tiến thương mại và đầu tư vào Việt Nam cũng như của Việt Nam ra nước ngoài.
Nguyễn Hồng Điệp