Theo ông Lò Giàng Páo, Viện phó Viện Dân tộc, Ủy ban Dân tộc, những năm gần đây các chương trình chính sách chủ yếu tập trung vào giải quyết các vấn đề an sinh xã hội, ít chú ý đến việc phát triển văn hóa của từng dân tộc cụ thể. Các chính sách của Nhà nước thường chỉ chú ý đến xây dựng các quy chế nếp sống văn hóa, gia đình văn hóa, làng bản văn hóa…


Các chính sách về văn hóa dân tộc thiểu số từ trước đến nay đều chung chung, mang tính giai đoạn, chưa có chiến lược lâu dài. Chưa có chính sách riêng để phát triển văn hóa của từng dân tộc. Bênh cạnh đó là sự áp đặt của những người làm chính sách, không đặt mình vào vị trí của người hưởng thụ. Chẳng hạn như xây dựng nhà cộng đồng cho người dân, nhưng lại xây ở trên đồi, không có ai lui tới, nên “có mà như không”.

Muốn khôi phục được bản sắc văn hóa của một tộc người, trước tiên phải khôi phục từ tâm lý. Muốn bảo tồn ngôn ngữ thì trước hết chính người dân phải có ý thức sử dụng và truyền lại ngôn ngữ cho con em mình. Nếu ngay từ trong gia đình mà cha mẹ, ông bà không có ý thức gìn giữ ngôn ngữ, duy trì việc sử dụng hàng ngày cho con cháu thì không chính quyền, nhà nghiên cứu nào có thể giúp họ làm sống lại ngôn ngữ được.

Do vậy, cần tăng cường công tác giáo dục, tuyên truyền để nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc hiểu biết về bản sắc văn hóa dân tộc, từ đó hình thành ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc một cách chủ động, tích cực và tự giác. Nâng cao nhận thức cho lớp trẻ, cho đồng bào DTTS, giúp họ hiểu giá trị văn hóa dân tộc mình, để chính họ sẽ là người bảo tồn văn hóa, chứ không phải chờ người ngoài cuộc nghĩ hộ. Một khi hiểu, họ mới yêu văn hóa dân tộc mình. Và sự hỗ trợ phải đứng ở góc độ người dân bản địa mới thực sự hiệu quả.

“Để bảo tồn và chấn hưng bản sắc văn hóa, cần phải có chiến lược phát triển kinh tế, văn hóa riêng cho đồng bào các dân tộc ít người này, nhằm nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào. Khi xây dựng chính sách kinh tế - xã hội cho vùng đồng bào DTTS phải có sự hài hòa giữa kinh tế và văn hóa. Để chính sách đi vào được cuộc sống cần bảo đảm sự thống nhất trong tất cả các khâu từ xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra giám sát đến đầu tư nguồn lực thích đáng. Từ đó, nâng cao trình độ dân trí, xóa dần tư tưởng mặc cảm, tạo dựng niềm tin và khát vọng để chính đồng bào có cái khao khát, mong muốn tìm lại chính dân tộc mình”, ông Lò Giàng Páo khẳng định.

Ủy ban Dân tộc đang xây dựng đề án hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các dân tộc rất ít người giai đoạn 2016 - 2025. Theo đó, đề án sẽ tập trung vào các lĩnh vực như hỗ trợ đầu tư phát triển sản xuất; đầu tư phát triển giáo dục; đầu tư bảo tồn phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, nâng cao đời sống tinh thần cho đồng bào... Đây là một lộ trình dài hơi, vì vậy đòi hỏi phải có sự vào cuộc, phối hợp của các bộ, ngành chức năng. Đối với địa phương, là nơi trực tiếp đồng bào sinh sống, chính quyền cũng cần phải sát sao, quan đến đời sống văn hóa tinh thần của họ.