05:11 04/05/2012

Tái cơ cấu đầu tư công và DNNN nhằm thay đổi về chất nền kinh tế

Sáng 3/5, tại Hà Nội, Viện Kinh tế Việt Nam phối hợp với Viện Konrad Adenauer (Cộng hòa Liên bang Đức) tổ chức hội thảo "Tái cấu trúc đầu tư công và doanh nghiệp nhà nước (DNNN)" nhằm lấy ý kiến để đưa ra các giải pháp đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế.

Sáng 3/5, tại Hà Nội, Viện Kinh tế Việt Nam phối hợp với Viện Konrad Adenauer (Cộng hòa Liên bang Đức) tổ chức hội thảo "Tái cấu trúc đầu tư công và doanh nghiệp nhà nước (DNNN)" nhằm lấy ý kiến để đưa ra các giải pháp đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế.

 

Những rào cản đối với mục tiêu tăng trưởng


PGS.TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho biết, sau nhiều năm đạt được thành tích tăng trưởng được coi là khá ngoạn mục, những năm gần đây, nền kinh tế nước ta đang đối mặt với yêu cầu gay gắt phải "chỉnh sửa căn bản cấu trúc" để chuyển sang một giai đoạn tăng trưởng mới về chất.


Đề cập đến vấn đề này, các chuyên gia đều cho rằng quá trình phát triển của nền kinh tế trong thời gian qua đã tích tụ những tồn tại đang cản trở mục tiêu tăng trưởng nhanh và phát triển bền vững. Đó là tình trạng lạm phát cao, mất cân đối vĩ mô ngày càng lớn, chậm thay đổi về năng lực công nghệ và năng suất lao động thấp, sức cạnh tranh thấp xét từ góc độ quốc gia và doanh nghiệp (DN)… Mô hình tăng trưởng cũ chủ yếu dựa vào sự gia tăng vốn đầu tư nhưng lại dàn trải, thiếu khoa học, chồng chéo và theo cơ chế nặng về xin - cho nên đã để lại hậu quả nặng nề, như: môi trường đầu tư - kinh doanh không lành mạnh; xu hướng đầu cơ, ăn xổi và tình trạng lãng phí, tham nhũng gia tăng… Do đó, nền kinh tế rất dễ rơi vào vòng xoáy “đình trệ - lạm phát cao” gia tăng.


Có thể nói "sức khỏe" của nền kinh tế đã bị yếu đi thể hiện qua việc "sức khỏe" DN bị hao tổn nặng nề, thu nhập thực tế của dân cư và sức mua thị trường giảm mạnh do phải đương đầu với tình trạng lạm phát và lãi suất cao kéo dài.


Theo chuyên gia kinh tế cao cấp Lê Đăng Doanh, thực tế tỷ lệ đầu tư toàn xã hội so với GDP (giá hiện hành) ngày càng tăng lên trong khi hiệu quả ngày càng giảm. Đây là một nghịch lý, gây lãng phí nguồn lực rất lớn và nghiêm trọng. Không những thế, đầu tư công ở Việt Nam lại tập trung vào kinh tế rất cao trong khi tỷ lệ đầu tư vào các lĩnh vực xã hội thấp và có xu hướng giảm dần trong những năm gần đây. Tỷ lệ thất thoát trong các dự án đầu tư công khá cao nên ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn và chất lượng công trình.


Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, tình trạng đầu tư dàn trải, đầu tư theo tư duy cục bộ địa phương đã diễn ra và để lại hậu quả lãng phí, rất khó khắc phục. Cả nước đang đầu tư 20 cảng biển quốc tế nhưng đến nay lại chưa hề có cảng biển nước sâu nào có tầm cỡ quốc tế hay đủ tầm vóc, ảnh hưởng ở khu vực để từ đó tạo sức bật phát triển kinh tế cho địa phương sở tại và vùng địa lý phụ cận.

 

Tìm hiệu quả từ tái cơ cấu đầu tư công và DNNN


Từ thực trạng trên, rõ ràng Việt Nam cần xác định và quyết tâm thực hiện mục tiêu tái cơ cấu đầu tư công và DNNN nhằm tạo bước thay đổi về chất đối với nền kinh tế. Các chuyên gia nhấn mạnh, việc tái cơ cấu đầu tư công phải gắn liền với cải cách luật pháp và thể chế để quản lý đầu tư theo hướng công khai, minh bạch, đúng quy hoạch, kế hoạch. Quá trình triển khai đầu tư phải đặt dưới chế độ trách nhiệm cá nhân trong suốt các công đoạn, từ thiết kế, xét duyệt, nghiệm thu… và dưới sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan dân cử, tổ chức quần chúng, từng công dân cũng như báo chí, công luận. Nhà nước cũng nên áp dụng rộng rãi với tốc độ nhanh các dự án theo mô hình hợp tác công - tư để tăng cường sự tranh thủ và hỗ trợ lẫn nhau giữa hai khu vực này về vốn, công nghệ, kỹ năng quản lý và sử dụng nguồn nhân lực.


Ông Vũ Tuấn Anh, Viện Kinh tế Việt Nam đề xuất, cần giảm bớt chức năng "nhà nước kinh doanh", đồng thời tăng cường chức năng "nhà nước phúc lợi". Nhà nước cần tập trung đầu tư công cho nền kinh tế vào một số lĩnh vực trọng điểm, có tính đột phá và lan tỏa nhằm nhanh chóng đưa vào sử dụng.


Đối với các DNNN cần thu hẹp về số lượng nhưng phải nâng cao chất lượng để phát triển theo hướng tinh hơn, bảo đảm DNNN phải có vai trò nòng cốt đối với một số lĩnh vực tối quan trọng của quốc kế dân sinh như năng lượng, cung cấp dịch vụ công, bảo vệ môi trường, tham gia vào an ninh quốc phòng, giao thông… Đặc biệt, Chính phủ, các bộ, ngành sẽ nâng cao hiệu quả quản lý, kiên quyết giảm thiểu, tiến tới kiềm chế tình trạng sử dụng vốn kém hiệu quả trong các DNNN. Việc tái cấu trúc DN cũng là cơ sở tốt để tạo ra môi trường bình đẳng đối với DN thuộc các thành phần khác nhau, từ đó thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh, tạo ra sản phẩm có chất lượng và giá thành hợp lý. Trong tương lai, sẽ tiến tới xóa bỏ tình trạng độc quyền DN và ủng hộ việc thành lập tập đoàn kinh tế đa sở hữu.


Thúy Hiền