"Hiện tình trạng bệnh không lây nhiễm đang rất báo động, khoảng 70% trường hợp tử vong hàng năm là do bệnh không lây nhiễm, trong đó có đến 40% tử vong trước 70 tuổi", đó là nhận định của Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long tại hội nghị phòng, chống bệnh không lây nhiễm khu vực phía Nam ngày 8/5.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long, nếu mỗi năm Việt Nam có khoảng 300 người chết vì các bệnh lây nhiễm thì các bệnh không lây nhiễm lại cướp đi sinh mạng của 400.000 người Việt Nam. Bệnh không lây nhiễm như đái tháo đường, tim mạch, tăng huyết áp, các bệnh lý tâm thần, ung thư… không những ảnh hưởng đến tuổi thọ mà còn ảnh hưởng đến chất lượng sống của người dân.
Hiện các bệnh không lây nhiễm phổ biến tại Việt Nam là các bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư và bệnh phổi mạn tính. Những bệnh này chiếm tới 2/3 tổng gánh nặng bệnh tật và 73% các trường hợp tử vong hằng năm. Ước tính nước ta có khoảng 12 triệu người tăng huyết áp, gần 3 triệu người bị bệnh đái tháo đường, 2 triệu người mắc bệnh phổi mạn tính và mỗi năm có khoảng 120.000 ca mắc mới ung thư.
Các bệnh không lây nhiễm đang ở mức báo động và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong. |
Các bệnh không lây nhiễm đang trở thành gánh nặng của toàn xã hội, chiếm 66% gánh nặng bệnh tật. Nguyên nhân của bệnh không lây nhiễm được xác định là do lối sống của người dân như hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, ăn nhiều chất béo, ăn ít rau củ quả, ăn quá mặn hoặc lười vận động...
Thực tế vẫn còn 49% dân số nam giới hút thuốc lá, 77% dân số uống rượu trong đó có 11% uống tới mức nguy hại. Tỷ lệ người sử dụng muối cao gấp đôi so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới. 40% bệnh nhân mắc bệnh tăng huyết áp không biết mình mắc bệnh, trong khi để kiểm tra mình có mắc bệnh hay không hết sức đơn giản bằng cách đo huyết áp. Việc dự phòng không rốt ráo, việc điều trị dựa vào cộng đồng cũng chưa làm được đang làm tăng gánh nặng bệnh tật, tăng quá tải bệnh viện và giảm tuổi thọ, giảm chất lượng sống của người dân.
Tiến sỹ Lokky Wai, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam cho rằng, bệnh không lây nhiễm gây ra gánh nặng lớn về kinh tế, dự báo trong 20 năm tới, toàn thế giới sẽ mất đi 47.000 tỷ USD vì mất năng suất lao động do các bệnh không lây nhiễm gây ra. Ước tính tại Việt Nam, mỗi năm thiệt hại khoảng 1 tỷ USD do thuốc lá.
"Trong khi ở các nước phát triển, tỷ lệ bệnh tim mạch và đột quỵ ngày càng giảm do họ kiểm soát tốt bệnh đái tháo đường và tăng huyết áp sớm rất tốt thì tại Việt Nam, tỷ lệ tim mạch và đột quỵ đang là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong", tiến sĩ Lokky Wai cho biết thêm.
Tiến sỹ Lokky Wai khuyến cáo, nhiều bệnh có thể phòng chống được nếu phát hiện sớm và điều trị hiệu quả. Nếu kiểm soát tốt sẽ giảm chi phí điều trị, giảm tải bệnh viện, giảm gánh nặng kinh tế cho gia đình và xã hội. Muốn làm được điều này cần có những thay đổi về cách quản lý bệnh không lây nhiễm, các chính sách, cách thực hiện và nâng cao năng lực cho cán bộ y tế cấp xã.
Để hạn chế sự gia tăng và nguy hiểm của bệnh không lây nhiễm, Bộ Y tế đã đề ra chiến lược đến năm 2025 chỉ còn 20% số tử vong sớm do bệnh không lây nhiễm; trong đó giảm 30% số người hút thuốc, giảm 10% số uống rượu bia ở mức có hại, giảm 30% mức tiêu thụ muối/người, kiểm soát thừa cân béo phì dưới 15%, kiểm soát tăng huyết áp dưới 30%, kiểm soát đái tháo đường dưới 8%...
Bên cạnh đó, Bộ Y tế đưa ra các giải pháp, chính sách kiểm soát yếu tố nguy cơ như xây dựng Luật Phòng chống tác của rượu, bia; Luật Phòng chống tác hại thuốc lá, xây dựng kế hoạch thực hiện Chiến lược quốc gia về dinh dưỡng…đồng thời kiện toàn mạng lưới để cung cấp các dịch vụ giám sát, dự phòng, quản lý, điều trị bệnh không lây nhiễm từ Trung ương đến tận mạng lưới y tế tuyến xã, thôn, bản.
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long cũng yêu cầu ngành y tế các cấp phải đẩy mạnh công tác phòng chống, tăng cường truyền thông phòng chống, sàng lọc phát hiện sớm các loại bệnh không lây nhiễm, chủ động phòng ngừa đối với các loại bệnh đã có vắc xin chủng ngừa, tăng cường chuyên môn, trang thiết bị trong việc tầm soát, điều trị bệnh cũng như chăm sóc giảm nhẹ trong cộng đồng.