Để làm rõ hơn vấn đề này, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân đã trả lời trong Chương trình: “Dân hỏi Bộ trưởng trả lời” trên VTV1, Cổng thông tin điện tử Chính phủ, TTXVN và một số cơ quan truyền thông khác.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Quân, Đảng và Nhà nước luôn luôn tôn trọng những nhà khoa học không chuyên và đánh giá rất cao những sáng kiến của họ. “Các nhà khoa học ở các viện nghiên cứu, các trường, học viên giải quyết các vấn đề lớn của đất nước, những vấn đề mang tầm vĩ mô, mang tính then chốt. Những nhà khoa học không chuyên là những người trực tiếp lao động hàng ngày nên họ thấy được cái gì là cần, là tốt cho họ”, Bộ trưởng khẳng định.

Cũng theo Bộ trưởng, những máy móc, thiết bị của các nước tiên tiến đưa sang Việt Nam không phải cái nào cũng phù hợp với điều kiện nước ta. Trên thực tế, người dân Việt Nam đã cải tiến máy gieo hạt của nước ngoài, trở thành những sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam và có thể thương mại hóa rất tốt trên thị trường. Như vậy, những người có sáng kiến cải tiến, những người làm khoa học không chuyên làm ra sản phẩm, trước hết phục vụ bản thân, gia đình và cộng đồng xung quanh họ. Rất nhiều người cũng đã thương mại hóa thành công, trở thành sản phẩm hàng hóa trên thị trường, trở nên thành đạt và giàu có nhờ sức sáng tạo của cá nhân mình.

Về vấn đề đóng góp từ các sáng chế không chuyên trong việc phát triển kinh tế nói chung, Bộ trưởng giải thích: “Ví dụ như máy gieo hạt của một nhà sáng chế không chuyên ở phía Nam đã được sản xuất và tiêu thụ tới nửa triệu sản phẩm. Tức là, nửa triệu gia đình, hộ nông dân đang sử dụng máy gieo hạt này bởi tính ứng dụng cao, giá thành hợp lý. Nếu đánh giá từng trường hợp như thế thì hiệu quả kinh tế - xã hội là rất lớn. Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiến hành nghiên cứu, đánh giá tổng thể những sáng kiến không chuyên này”.

Theo Bộ trưởng, sự có mặt của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trong cuộc gặp mặt các nhà khoa học không chuyên là sự động viên rất lớn. Trong cuộc gặp mặt, Thủ tướng giao cho các bộ, ngành, cơ quan của Chính phủ phải có hỗ trợ thiết thực nhất cho bà con nông dân nói riêng và những người làm sáng chế không chuyên nói chung.

“Điều quan trọng nhất là chúng ta phải có căn cứ pháp lý và hệ thống chính sách đồng bộ. Đến giờ phút này, chúng tôi cũng nhận khuyết điểm là chưa làm tốt điều này. Sau Nghị định về Ban hành điều lệ sáng kiến năm 2012, việc xây dựng thông tư hướng dẫn cơ chế tài chính hỗ trợ cho bà con bị kéo dài và chưa ban hành được. Chúng tôi đã gửi tới 63 nhà sáng chế không chuyên dự thảo cuối cùng của thông tư hướng dẫn về hỗ trợ tài chính cho bà con. Trên cơ sở ý kiến của các nhà sáng chế, chúng tôi sẽ hoàn thiện thông tư này và cùng các bộ, ngành liên quan ban hành trong thời gian sớm nhất”, Bộ trưởng thừa nhận.

Đối với các nhà sáng chế không chuyên, việc khó khăn lớn nhất là vốn. Về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết: “Trong dự thảo thông tư hướng dẫn về hỗ trợ kinh phí từ ngân sách nhà nước cho bà con nông dân, chúng tôi đã đề cập đến nội dung này rồi. Tuy nhiên, không nên quá lệ thuộc vào nguồn ngân sách nhà nước. Vì thế, chúng tôi sẽ huy động vốn từ xã hội hóa. Tuy nhiên, những doanh nghiệp chỉ đầu tư khi họ nhìn thấy lợi nhuận. Những sáng kiến của người dân phải xuất phát từ thực tiễn của sản xuất, đồng thời đáp ứng lợi nhuận của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Chính phủ đã thành lập các quỹ phát triển khoa học công nghệ ở các địa phương, bộ, ngành và quan trọng hơn cả là quỹ phát triển khoa học công nghệ của các doanh nghiệp”.

“Chúng tôi cũng mong bà con khi có sáng chế, sáng kiến cải tiến khoa học, kỹ thuật thì phải nghiên cứu ngay là sẽ được sử dụng để làm gì, có đáp ứng được nhu cầu thị trường địa phương hay không. Yếu tố quan trọng không kém là mẫu mã phải phong phú, hấp dẫn, giá thành phải hợp lý”, Bộ trưởng khuyến cáo.