Không còn phải “lo đứng lo ngồi” về nguồn vốn cho chương trình tín dụng học sinh, sinh viên (HSSV) theo Quyết định 157/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ khi bước vào năm học mới, hiện nay, toàn hệ thống Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam (NHCSXH) đã sẵn sàng giải ngân. Đó là thông tin mà Phó Tổng giám đốc NHCSXH Nguyễn Văn Lý (ảnh) khẳng định với phóng viên.

Xin ông cho biết việc cho đối tượng HSSV vay vốn ưu đãi đã được NHCSXH chuẩn bị như thế nào?

Đến thời điểm này NHCSXH đã cơ bản chuẩn bị xong tiền giải ngân cho năm học mới 2011- 2012, ước lượng học kỳ 1 khoảng trên 5.000 tỷ và tiền đã sẵn sàng trên tài khoản. Rút kinh nghiệm của những năm trước, năm nay Chính phủ và các bộ ngành cùng với cố gắng của NHCSXH đã lo vốn sớm bằng cách phát hành trái phiếu do Chính phủ bảo lãnh. Tuy nhiên, chúng tôi cũng thận trọng, chưa lường hết được số vốn này đã đáp ứng đủ chưa bởi lẽ có hai đối tượng đang bổ sung là bộ đội xuất ngũ vay vốn đi học và lao động nông thôn học nghề theo đề án của Chính phủ. Vì học nghề trong nông thôn là bất cứ giàu nghèo, miễn là học nghề theo đề án của Chính phủ nếu có nhu cầu vay thì được giải quyết cho vay. Có thể là học nghề 3 tháng, 6 tháng, 1 năm, trung cấp nghề và cao đẳng nghề đều được vay. Vì vậy đây là con số khó lường. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ đáp ứng nhu cầu về vốn của các địa phương.

Hiện nay hệ thống NHCSXH đang sẵn sàng giải ngân. Chúng tôi vừa tổ chức hai đợt tập huấn, tiếp đó là các đợt kiểm tra chấn chỉnh để vào đầu năm học này, mọi vấn đề kể cả về phương tiện, nhân sự đều không còn vướng mắc.

Thực tế trong năm học trước tại một số địa phương vẫn còn xảy ra tình trạng "rườm rà" về thủ tục gây khó khăn cho các đối tượng được vay ưu đãi?
Khi gia đình HSSV có nhu cầu, đủ tiêu chuẩn, được chính quyền xã, các trường xác nhận theo mẫu giấy quy định thì việc quyết định cho vay, giải ngân sẽ thuận lợi.

Hiện nay, mẫu giấy xác nhận chung gồm: Mẫu xác nhận HSSV đang học tại các trường đã được NHCSXH và Bộ GD-ĐT, Tổng cục Dạy nghề (Bộ LĐTB&XH) thống nhất công bố (có thể xem trên website: vbsp.org.vn). Để xác định đúng đối tượng, các địa phương phải điều tra cẩn thận, đặc biệt là đối tượng HSSV thuộc hộ cận nghèo với tiêu chí mới là hộ có thu nhập chưa vượt quá 150% thu nhập của hộ nghèo; các hộ gặp khó khăn đột xuất như thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh tai nạn… dẫn đến không có tiền cho con đi học, hoặc đang học nhưng có khả năng phải bỏ học. Trên thực tế, việc xác định đúng đối tượng được vay vốn ưu đãi cũng rất phức tạp bởi không dễ lượng hóa được thu nhập của các hộ. Tuy nhiên, qua nhiều lần chấn chỉnh, đến nay các địa phương đã thực hiện bình xét các đối tượng một cách dân chủ, từ thôn lên. Việc bình xét được thực hiện cho từng năm một. Cơ chế này sẽ tránh trường hợp, gia đình khó khăn đột xuất một lần nhưng lại được duyệt cho vay ưu đãi trong cả 4 năm. Việc xác nhận này có thể hơi rườm rà nhưng để đảm bảo vốn đến đúng đối tượng. Không để xảy ra hiện tượng lợi dụng vốn chính sách.

Năm học trước có nhiều đề xuất là nên cho hộ có 2 con đi học cũng được vay vốn. Vậy NHCSXH đã thực hiện khảo sát đối tượng này thế nào, thưa ông?

“Tổng dư nợ cho vay HSSV đến nay đạt 30.000 tỷ đồng với hơn 1,8 triệu hộ gia đình vay vốn cho hơn 2,1 triệu HSSV đang theo học tại các trường đại học, cao đẳng, dạy nghề… Theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, từ ngày 1/8/2011, mức cho vay tín dụng HSSV nâng từ 900.000 đồng lên 1 triệu đồng/HSSV/tháng. Lãi suất cho vay cũng được điều chỉnh từ 0,5% lên 0,65%/tháng, bằng với lãi suất của chương trình cho vay hộ nghèo.

Theo đánh giá sơ bộ của chúng tôi, hiện nay có trên 80% hộ gia đình của Việt Nam có thu nhập dưới 10 triệu đồng/người/năm, tương đương 800.000 đồng/người/tháng. Nếu gia đình đó có 1 con đi học ở thành phố thì chi phí chúng tôi tính tối thiểu khoảng 2,5 triệu đồng/tháng. Như vậy, giả sử một hộ có 4 người thì tổng thu nhập cả hộ là khoảng 3,2 triệu đồng/tháng. Nuôi một người đi học hết 2,5 triệu đồng/tháng, thì 3 người ở nhà chỉ còn 700.000 đồng phục vụ chi tiêu trong tháng. Vì vậy, nếu 2 con đi học thì kể cả hộ có kinh tế khá giả cũng khó khăn.

Qua thống kê của NHCSXH, hiện có khoảng 218.000 hộ gia đình chưa được vay vốn có từ 2 con đi học trở lên với khoảng 473.000 HSSV đang học. Khi lấy ý kiến thì gần như 100% số đối tượng được khảo sát đều mong muốn Chính phủ cho thụ hưởng chương trình này nhưng mức độ ưu đãi thấp hơn. Ví dụ như: Hỗ trợ bằng một nửa mức cho vay hiện nay; hoặc cũng cho vay 1 triệu đồng/HSSV/tháng nhưng lãi suất có thể cao hơn… Chúng tôi đang tập hợp lấy ý kiến liên bộ và dự kiến trình Chính phủ trong tháng 9/2011 về vấn đề này.

Hiện nhiều khoản vay trước đây đã đến kỳ trả nợ. Việc thu nợ có gặp khó khăn không, thưa ông?

Hiện nay, chúng tôi đang tiến hành thu nợ và kết quả thu nợ rất tốt, mỗi tháng thu nợ khoảng 150 tỷ đồng. Nợ quá hạn không phát sinh. Đáng chú ý là chính sách thu hồi nợ được người dân hưởng ứng. Đó là những hộ gia đình trả nợ trước hạn thì được giảm lãi. Cụ thể, nếu một hộ gia đình vay vốn cho con ăn học trong 4 năm (1 năm sau khi tốt nghiệp mới bắt đầu phải trả nợ - PV) đến kỳ hạn trả hết nợ là 9 năm, nhưng đến năm thứ 5 mà gia đình HSSV này đã trả hết nợ thì lãi suất thưởng sẽ bằng lãi suất phải trả, nghĩa là lãi suất vay vốn bằng 0. Đối với hộ có điều kiện trả nợ sớm thì đây cũng là một khoản hỗ trợ lãi suất rất lớn. Chính sách khuyến khích thu hồi vốn sớm sẽ tạo điều kiện cho các HSSV khác được vay vốn ưu đãi.

Xin cảm ơn ông!

PV