Bộ GD – ĐT đã phân cấp cho các địa phương chủ động chấn chỉnh tình trạng lạm thu. Cụ thể, việc ban hành những văn bản pháp quy là do UBND các tỉnh chịu trách nhiệm.

Phụ huynh ký nộp các khoản tiền “tự nguyện”.

Tại cuộc họp báo đầu năm học, trao đổi về việc đóng góp những khoản tự nguyện, Thứ trưởng Bộ GD – ĐT Nguyễn Vinh Hiển cho biết, quan điểm của Bộ GD – ĐT rất rõ ràng trong việc thu chi trong trường học. Nếu trường nào thực hiện sai quy định sẽ bị xử lý kỷ luật. Cùng với việc ban hành các văn bản, Bộ sẽ phối hợp cùng các địa phương, các trường để thanh tra, kiểm tra sau buổi họp phụ huynh đầu năm học.

Tại Hà Nội, cùng với việc ban hành những quy định về việc thu chi đầu năm học, 5 đoàn kiểm tra tình hình thực hiện thu-chi đầu năm học 2011-2012 tại các đơn vị trường học toàn thành phố sẽ được thành lập, thời gian kiểm tra là trong tháng 9 đến hết tháng 10. Sở đã yêu cầu các trường báo cáo tình hình thu chi đầu năm gồm toàn bộ các khoản thu chi của nhà trường và các khoản thu của ban đại diện cha mẹ học sinh lớp, trường và các văn bản hồ sơ có liên quan đến việc thu chi đầu năm.

Theo thông tin từ UBND tỉnh Sóc Trăng, tỉnh này cũng đã ban hành văn bản về việc chấn chỉnh tình trạng lạm thu trong các cơ sở giáo dục. Theo đó, các trường phải thông báo rõ mức thu, thời gian thu, đối tượng được miễn giảm. Quy định về đồng phục, áo quần thể dục thể thao, phù hiệu phải bảo đảm yêu cầu tiết kiệm, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương, lứa tuổi học sinh, ổn định và ít thay đổi. Các trường phải thỏa thuận với phụ huynh học sinh để lựa chọn hình thức mua sắm thích hợp (trường được phụ huynh học sinh ủy quyền mua thì giá mua không được cao hơn giá thị trường). Đồng thời, trường không thông báo thu học phí chung với thông báo mua bảo hiểm thương mại và các khoản thu tự nguyện, bởi sẽ gây hiểu lầm là khoản thu bắt buộc đối với học sinh. Nghiêm cấm các trường hợp đặt ra các khoản thu, lập quỹ ngoài quy định để ép học sinh, gia đình đóng góp…

UBND TP Đà Nẵng đã có văn bản chỉ đạo Sở GD - ĐT và Chủ tịch UBND quận, huyện chấn chỉnh tình trạng lạm thu. Trong văn bản này nêu rõ, việc thu học phí bên cạnh việc tuân thủ các nghị định, quyết định... phải chú ý giãn thu để giảm bớt khó khăn cho gia đình học sinh bước vào đầu năm học mới, và thực hiện nghiêm túc các quy định về miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học theo đúng đối tượng đã quy định. Nhà trường phải thỏa thuận với phụ huynh học sinh rất nhiều khoản phí như tiền ăn, tiền chăm sóc bán trú, tiền mua áo quần đồng phục, mua áo quần thể dục - thể thao, mua phù hiệu... Việc thu chi phải đảm bảo nguyên tắc công khai, dân chủ, báo cáo công khai tình hình thu chi và quyết toán kinh phí tại các cuộc họp có phụ huynh học sinh tham gia.

Cũng tại địa phương này, các khoản thu hộ như bảo hiểm y tế, cần được giải thích rõ nội dung và tính chất tự nguyện để phụ huynh không hiểu nhầm với các loại bảo hiểm thương mại. Đồng thời, bảo đảm thu xong là nộp ngay cho cơ quan Bảo hiểm xã hội, tránh thu quá sớm và gửi tiền vào các ngân hàng thương mại. Không sử dụng kinh phí hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh cho việc mua sắm hoặc hỗ trợ mua sắm trang thiết bị, sửa chữa trường lớp. Ban đại diện cha mẹ học sinh được phép vận động đóng góp tự nguyện nhưng không vượt quá mức tối đa đã được quy định theo văn bản của thành phố. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các khoản thu, chi tài chính; đồng thời, có hình thức xử lí nghiêm đối với đơn vị, cá nhân cố ý thực hiện trái những quy định trên.

Một số địa phương khác cũng đã ban hành những hướng dẫn này trên cơ sở hướng dẫn của Bộ GD – ĐT. Tuy nhiên, những điều khoản, trong các văn bản dường như mới chỉ dừng ở giấy tờ. Năm học đã bắt đầu được gần một tháng, các buổi họp phụ huynh đầu năm với các “danh sách nộp tiền” cũng đã diễn ra. Nhưng những bức xúc của phụ huynh mà báo chí phản ánh vẫn chưa nhận được câu trả lời thỏa đáng từ các cơ quan chủ quản; chưa một trường nào “bị xử lý” như các văn bản đã nêu. Điều này vẫn khiến nỗi ấm ức mãi còn âm ỉ trong hàng ngàn phụ huynh có con em tới trường, khi phải chấp nhận những khoản “tự nguyện” nhưng không phải là “tự nguyện”.