Phát triển bền vững và hiệu quả mạng lưới y tế biển đảo mang đến những dịch vụ chăm sóc sức khỏe ngày càng tốt hơn cho nhân dân.

Ước tính đến năm 2020, khoảng 35 - 40% dân số toàn quốc sẽ sinh sống tại các vùng biển, hải đảo và ven biển.

Thực trạng công tác y tế biển đảo

Qua hơn một năm triển khai, Đề án “Phát triển y tế biển, đảo Việt Nam đến năm 2020” đã đạt được những kết quả khả quan: nhận thức của cấp ủy đảng, chính quyền địa phương, các bộ, ngành và nhân dân về chăm sóc sức khỏe đối với đối tượng người dân sống trên vùng biển, đảo, ngư dân được nâng cao hơn; 28 tỉnh, thành phố ven biển đã thành lập được các ban chỉ đạo và xây dựng kế hoạch thực hiện Đề án…


Năm 2013, trên toàn tuyến biển, đảo Việt Nam, các cơ sở y tế đã tổ chức cấp cứu cho hơn 1.600 người; khám bệnh cấp thuốc điều trị cho hơn 32.000 lượt người; phẫu thuật cho 758 bệnh nhân; khám bệnh, cấp thuốc miễn phí cho 13.600 lượt người. Bộ Quốc phòng đã điều động hàng chục chuyến máy bay chuyên cơ, tàu quân sự đưa Đoàn công tác Bộ Y tế khảo sát y tế biển, đảo và vận chuyển cấp cứu nạn nhân về đất liền an toàn.

Đề án cũng hỗ trợ nâng cấp Bệnh viện huyện đảo Bạch Long Vỹ (Hải Phòng); đầu tư nâng cấp cơ sở y tế cho xã đảo Thạnh An, huyện Cần Giờ (TP Hồ Chí Minh); triển khai đề tài nghiên cứu "Nghiên cứu xây dựng các chỉ số đánh giá khả năng đáp ứng của hệ thống y tế biển, đảo Việt Nam" làm cơ sở xây dựng tiêu chí chuẩn về y tế biển, đảo...

Tuy nhiên, một số nơi chưa nhận thức đầy đủ ý nghĩa xã hội của Đề án, do vậy chưa triển khai hoặc triển khai chưa đúng với những nội dung của Đề án. Có nơi còn có tư tưởng giao phó, ỷ lại, coi đây là nhiệm vụ của ngành y tế, vì vậy khó tập trung được nguồn lực để thực hiện Đề án. Bên cạnh đó, công tác chăm sóc sức khỏe người dân cũng chưa phù hợp, việc chi trả cho vận chuyển cấp cứu còn thiếu, việc cấp thẻ bảo hiểm y tế chưa được đẩy mạnh, tỷ lệ người dân ở các vùng này được cấp thẻ bảo hiểm y tế mới đạt 60%, thấp hơn so với tỷ lệ chung của cả nước, Thông tư 08/2005/TTLT-BYT-BQP về kết hợp quân - dân y còn nhiều bất cập, cần điều chỉnh… Theo GS.TS Nguyễn Trường Sơn, Viện trưởng Viện Y học biển Việt Nam, hiện công tác chăm sóc sức khỏe ngư dân trên biển gặp nhiều khó khăn do ngư dân có quan điểm mê tín, kiêng mang phao, áo cứu sinh. Thêm vào đó, đa phần ngư dân đi biển không quan tâm tới việc chăm sóc sức khỏe. Khảo sát nhiều tàu gần bờ và tàu đánh bắt xa bờ đều không có tủ thuốc và dụng cụ cấp cứu.

Phát triển bền vững và hiệu quả

Hiện nước ta có khoảng 1 triệu lao động làm việc trên biển. Công việc đảm bảo, chăm sóc sức khỏe cho ngư dân đòi hỏi sự chung tay vào cuộc của tất cả các bộ, ngành, địa phương và Trung ương.

Thiếu tướng Vũ Quốc Bình, Cục trưởng Cục Quân y (Bộ Quốc phòng) nhận định: trong một năm qua, quân và dân y đã biết kết hợp trong công tác y tế. Và đây được coi là mô hình truyền thống, có nhiều ưu việt đối với việc chăm sóc sức khỏe cho ngư dân của nước ta hiện nay. Sự liên thông giữa cơ sở khám, chữa bệnh quân y và dân y là yếu tố quan trọng để hình thành mạng lưới y tế biển vững chắc; giúp huy động tổng thể lực lượng y tế nói chung, quân y nói riêng để chăm sóc sức khỏe nhân dân một cách tốt nhất.

Theo Thứ trưởng Phạm Lê Tuấn, đặc thù biển đảo khác đất liền. Hơn nữa, dịch bệnh, bệnh tật kết cấu cũng khác nhau. Do vậy, không thể mang mô hình y tế đất liền ra áp dụng tại biển đảo thậm chí có những thiết bị y tế mang từ đất liền ra biển cũng không phù hợp. Mặt khác, nguồn nhân lực phục vụ trong hệ thống y tế biển đảo hiện không thiếu hụt về số lượng nhưng lại thiếu hụt nhiều về kiến thức y học biển. Tới đây, nguồn nhân lực y tế phục vụ cho các lực lượng trên biển sẽ được cụ thể hóa và tăng cường chuyên môn y tế biển đảo.

Hiện Bộ Y tế đã chỉ đạo Trường Đại học Y dược Huế, Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh xây dựng đề án thành lập bộ môn y học biển nhằm tăng cường cơ sở đào tạo nguồn nhân lực y tế phục vụ y tế biển đảo trên toàn quốc. Ngành y tế cũng sẽ tăng cường thêm những mô hình trợ giúp y tế từ xa trong các mô hình cấp cứu trên biển.

Tuấn Anh (tổng hợp)