Dịp cuối năm 2012 đầu năm 2013, tại các xã Ba Lế, Ba Bích, huyện Ba Tơ, Quảng Ngãi rộ lên tình trạng hàng trăm người dân địa phương vào rừng tìm đào gốc cây xá xị để bán.
Dọc tuyến đường từ xã Ba Bích đến Ba Lế, Ba Nam, hầu như gia đình nào cũng đi đào gốc cây xá xị; gia đình đào ít nhất là vài ba gốc, nhiều là từ 5 đến 7 gốc. Họ đào gốc cây về để bán cho các chủ cơ sở chuyên mua bán gốc cây xá xị. Anh Phạm Văn Hin, một trong những người dân xã Ba Bích chuyên đi đào gốc cây xá xị thuê cho biết, các cơ sở thu mua và những người dân địa phương nếu phát hiện gốc xá xị ở đâu là họ thuê người đi đào và vận chuyển từ rừng về, trung bình mỗi ngày đi đào thuê được từ 100.000 đồng đến 150.000 đồng tùy đường xa hay gần. Anh Phạm Văn Nết, người xã Ba Bích, là người có nhiều gốc cây xá xị cho biết, mấy hôm trước anh đã đào được một gốc xá xị có đường kính hơn 1 mét, bán với giá 1 triệu đồng, những gốc còn lại trong nhà có giá bán từ 400 - 700 nghìn đồng/gốc.
Được biết, rễ cây xá xị thường dùng để chế biến ra một loại nước giải khát có hương vị đặc trưng riêng, được dùng rộng rãi ở một số quốc gia trên thế giới. Gốc cây xá xị có mùi vị rất thơm. Ban đầu, thú chơi gốc cây xá xị ở Ba Tơ là chỉ chơi gốc cây khô nhưng do thị trường ưa chuộng loại cây này nên người dân địa phương đã đào cả gốc cây xá xị tươi… Để có những gốc cây xá xị đẹp, bán được nhiều tiền, người đi tìm gốc xá xị phải vào sâu trong rừng tìm kiếm, nếu phát hiện thuê người vào đào đem gốc về bán.
Chính quyền và các cơ quan chức năng của huyện Ba Tơ và các xã đã biết tình trạng hàng trăm người dân vào rừng tìm kiếm, đào gốc cây xá xị về bán, nhưng chưa có biện pháp ngăn chặn.
Nguyễn Đăng Lâm