Sau 5 năm thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH), tình trạng nợ đóng, chậm đóng BHXH vẫn xảy ra khá phổ biến, tập trung chủ yếu ở các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (chiếm trên 70% tổng số nợ), làm ảnh hưởng đến nguồn thu quỹ BHXH và quyền lợi của người lao động. Đó là thông tin được đưa ra tại Hội thảo tổng kết 5 năm thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội tổ chức ngày 29/11, tại Hà Nội.
Sau gần 5 năm thực hiện, Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn thi hành chính sách BHXH đã đi vào cuộc sống, phát huy tích cực trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, người sử dụng lao động góp phần thực hiện mục tiêu chính sách an sinh xã hội của nhà nước. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, các chính sách, chế độ BHXH cũng bộc lộ những hạn chế, bất hợp lý đòi hỏi cần phải đánh giá một cách đầy đủ hơn về chế độ, chính sách và tổ chức thực hiện để có đề xuất nghiên cứu sửa đổi, bổ sung đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Kết quả giám sát tình hình quản lý và sử dụng Quỹ BHXH của Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho thấy: Từ năm 2008 đến năm 2010, số nợ đọng BHXH giảm (từ 2.291,9 tỷ đồng xuống còn 1.723 tỷ đồng). Tuy nhiên, Năm 2011, số nợ đọng này tăng vọt. Mới tính đến hết 31/8/2011, tổng số nợ đọng BHXH đã lên đến 4.611 tỷ đồng. “Về tổng thể, số nợ đọng không quá lớn so với tổng số thu và có xu hướng giảm dần trong những năm gần đây nhưng lại ảnh hưởng lớn và trực tiếp đến người lao động”- ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội nhấn mạnh.
Theo ông Mai Đức Chính, Phó Chủ tịch Tổng Liên Đoàn Lao động Việt Nam: Cơ quan BHXH không xác định được chính xác số lượng đơn vị, doanh nghiệp có sử dụng lao động cũng như số người lao động thuộc diện phải tham gia BHXH bắt buộc. Điều này, cùng với việc doanh nghiệp nợ đọng, trốn đóng, hậu quả là hàng trăm ngàn người lao động bị “mất trắng” quyền lợi BHXH. Mặt khác, công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật về BHXH còn rất hạn chế. Trong khi, cơ chế phối hợp giữa cơ quan quản lý nhà nước về BHXH, cơ quan BHXH và Công đoàn vẫn còn chưa chặt chẽ, việc xử lý các vụ việc chậm và thiếu tính răn đe, thậm chí có biểu hiện vì lợi ích cục bộ địa phương, thiếu kiên quyết xử lý làm cho tình trạng vi phạm pháp luật BHXH trở nên phức tạp, dây dưa, kéo dài.
Các đại biểu dự Hội thảo đã đề nghị cần quy định chế tài xử phạt vi phạm Luật BHXH, trong đó có vấn đề nợ đọng BHXH như quy định của Luật Thuế; hành vi trốn đóng BHXH, chiếm dụng tiền đóng BHXH cần được nghiên cứu đưa vào Luật hình sự. Đồng thời cũng cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc ký kết Hợp đồng lao động và đóng BHXH cho người lao động ở các doanh nghiệp; đề nghị với Chính phủ thành lập thanh tra chuyên ngành BHXH thuộc BHXH Việt Nam để kiểm tra việc thực hiện pháp luật BHXH…
Phúc Hằng