Nga đang tăng cường sử dụng đồng nhân dân tệ của Trung Quốc để thanh toán hàng nhập khẩu. Ảnh: tvbrics.com
Tờ Financial Times của Anh dẫn kết quả nghiên cứu mới nhất của Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu (EBRD) cho biết, Nga đang sử dụng đồng tiền Trung Quốc để giao dịch trong ít nhất 1/5 lượng hàng nhập khẩu của họ, thể hiện sự hợp tác ngày càng tăng giữa Moskva và Bắc Kinh và nỗ lực vượt qua các lệnh trừng phạt của phương Tây.
Các lệnh trừng phạt mà EU, Mỹ và những đồng minh khác áp đặt với Nga do cuộc xung đột ở Ukraine đã khiến Moskva ngày càng gặp khó khăn trong việc nhập khẩu số lượng lớn hàng hóa của phương Tây. Nó cũng khiến việc giao dịch bằng đồng đô la Mỹ (USD), euro hoặc các loại tiền tệ phương Tây khác trở nên đắt đỏ hơn.
Kết quả là, việc Nga sử dụng đồng nhân dân tệ (CNY) của Trung Quốc để nhập khẩu đã tăng gần 21 lần, với việc số doanh nghiệp nhập khẩu tại Nga xử lý hóa đơn bằng CNY tăng mạnh trong khi số lượng các nhà nhập khẩu xử lý hóa đơn bằng USD và euro (EUR) giảm.
Ví dụ, trước tháng 3/2022, có tới 80% hàng nhập khẩu của Nga được thanh toán bằng USD hoặc euro. Nhưng đến cuối năm 2022, hóa đơn thanh toán bằng CNY chiếm 20% lượng nhập khẩu của Nga, tăng so với mức 3% một năm trước đó, trong khi tỷ trọng của USD và EUR giảm xuống còn 67%.
Tỷ lệ xử lý hóa đơn bằng CNY tăng lên một cách đáng kể hơn đối với hoạt động buôn bán hàng hóa có công dụng kép, đáng chú ý nhất trong thanh toán hàng hóa đến từ Trung Quốc, nơi CNY đã vượt qua USD vào nửa cuối năm 2022. Tuy nhiên, CNY cũng bắt đầu được sử dụng để thanh toán giao dịch với các nước thứ ba. Xu hướng này cũng được nhận thấy trong xuất khẩu của Nga.
Beata Javorcik, nhà kinh tế trưởng của EBRD và là một trong những tác giả của báo cáo cho biết: “CNY đang được sử dụng rộng rãi và Nga hiện là trung tâm thanh toán bù trừ lớn thứ ba cho các giao dịch bằng CNY ở nước ngoài”.
Financial Times cho rằng yêu cầu các đối tác thương mại thanh toán bằng đồng nhân dân tệ chỉ là một cách Moskva vượt qua các lệnh trừng phạt, bên cạnh các chiến thuật như nhập khẩu sản phẩm thông qua các nước trung gian hoặc xuất khẩu dầu trên các tàu chở dầu không có bảo hiểm của phương Tây.
Nguồn tin trên lưu ý rằng báo của EBRD cho thấy rõ Moskva đang "bỏ qua" các ngân hàng phương Tây đến mức nào: "Khi nói đến hàng hóa bị trừng phạt và thiết bị lưỡng dụng, những thứ có thể được dân thường sử dụng nhưng cũng có thể chế tạo vũ khí, sự gia tăng [sử dụng đồng nhân dân tệ] giúp việc lập hóa đơn dễ dàng hơn”.
Nhưng nghiên cứu của EBRD cũng đưa ra cảnh báo đối với nhà hoạch định chính sách phương Tây về các dữ liệu cho thấy các biện pháp của họ đang có hiệu quả. Theo EBRD, giao dịch đồng nhân dân tệ ngày càng tăng của Nga sau cuộc xung đột ở Ukraine và các lệnh trừng phạt của phương Tây có thể làm suy yếu đồng đô la Mỹ.
EBRD chỉ rõ: “Căng thẳng địa chính trị gia tăng nói chung và việc sử dụng các biện pháp trừng phạt thương mại nói riêng có thể làm giảm sức hấp dẫn của việc sử dụng đồng đô la Mỹ làm phương tiện thanh toán trong thương mại quốc tế. Điều này có thể dẫn đến sự phân mảnh lớn hơn của các hệ thống thanh toán toàn cầu”.
Nhà kinh tế trưởng Beata Javorcik của EBRD cũng cho biết trong một cuộc phỏng vấn: “Việc gia tăng sử dụng đồng tiền Trung Quốc đang gây tổn hại cho đồng đô la Mỹ”.
Tóm lại, trong khi sự thống trị của đồng đô la Mỹ làm cho các lệnh trừng phạt quốc tế trở nên hiệu quả hơn, vì các khoản thanh toán bằng USD cần phải được thông qua hệ thống ngân hàng Mỹ, thì việc lạm dụng các lệnh trừng phạt kinh tế có thể khuyến khích sự dịch chuyển khỏi đồng đô la Mỹ, do đó làm xói mòn sự thống trị của USD.