Lãnh đạo Nga - Mỹ tìm được tiếng nói chung trong một số vấn đề 'nóng'

Cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump bên lề Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu (G-20) tại Hamburg, Đức, kéo dài hơn 2 giờ đồng hồ, thay vì khoảng 30 phút theo kế hoạch ban đầu, đã là một tín hiệu tích cực trong bối cảnh quan hệ Nga - Mỹ thời gian qua đặc biệt căng thẳng.

Những tuyên bố của giới chức Nga – Mỹ sau cuộc gặp quan trọng vốn được chờ đợi từ lâu và thu hút sự chú ý của dư luận thế giới đều thể hiện sự hài lòng về kết quả đạt được.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đánh giá cuộc gặp rất "hiệu quả" với việc tổng thống hai nước bày tỏ mong muốn tìm kiếm những thỏa thuận cùng có lợi, chứ không đưa ra những kịch bản mang tính chất đối đầu.

Trong cuộc gặp đầu tiên, hai lãnh đạo Nga - Mỹ đã trao đổi thẳng thắn về thực trạng quan hệ song phương, cũng như nhiều hồ sơ quốc tế “nóng” mà hai bên còn bất đồng như tình hình căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên, Syria, Ukraine, an ninh mạng,...

Việc lãnh đạo Nga và Mỹ tìm được tiếng nói chung trong một số vấn đề, trong đó có việc thiết lập đường dây liên lạc giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine và nhất trí một lệnh ngừng bắn tại các khu vực Tây - Nam Syria, là kết quả nổi bật, nhất là sau những diễn biến căng thẳng trong quan hệ hai nước và trên trường quốc tế.

Bộ Ngoại giao Mỹ nhấn mạnh: "Tại nước Mỹ, bất cứ đề tài nào liên quan đến Nga luôn nhận được nhiều sự quan tâm. Trên thực tế, Tổng thống Trump rất muốn quan hệ Nga - Mỹ được cải thiện”.

Phía Mỹ cho rằng hai bên có khả năng hợp tác giải quyết cuộc xung đột tại Syria và Ukraine, cuộc chiến chống khủng bố quốc tế và tiêu diệt lực lượng "Nhà nước Hồi giáo" (IS) tự xưng.

Bản thân những gì được thể hiện trong cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Mỹ cũng phần nào cho thấy bất chấp những bất đồng chưa thể giải quyết, hai bên vẫn để ngỏ cánh cửa đối thoại.

Tổng thống Putin tuyên bố: "Lãnh đạo Nga - Mỹ đã nhiều lần thảo luận hàng loạt chủ đề quan trọng, tuy nhiên, để giải quyết được những vấn đề hóc búa nhất cần phải có các cuộc gặp riêng”.

Trong khi đó, Tổng thống Trump bày tỏ "vinh dự được tiến hành hội đàm" với người đồng cấp Nga, đồng thời nhấn mạnh nhiều sự kiện tích cực đang chờ đón hai nước ở phía trước.

Rõ ràng, cả hai bên đang phát đi những tín hiệu muốn đối thoại, không để những căng thẳng và bất đồng đẩy quan hệ Nga - Mỹ tiếp tục leo thang.

Trước cuộc gặp thượng đỉnh này, quan hệ Nga - Mỹ đã rơi vào trạng thái “lao dốc không phanh”, thậm chí có lúc tưởng như bên bờ vực đối đầu.

Sau hàng loạt những cáo buộc “Nga can thiệp cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016” hay “Nga tấn công mạng nhằm vào Mỹ”, việc chính quyền Mỹ trung tuần tháng 6 vừa qua tiếp tục gia hạn trừng phạt Nga liên quan tới cuộc khủng hoảng ở miền Đông Ukraine, là “giọt nước tràn ly” khiến Moskva cũng gia hạn đến 31/12/2018 lệnh cấm nhập khẩu vào Nga một số loại nông sản, nguyên liệu và thực phẩm từ Mỹ.

Tại điểm nóng Syria, mâu thuẫn giữa hai nước ngày càng gay gắt sau một loạt vụ liên quân quốc tế do Mỹ đứng đầu bắn hạ máy bay của quân đội Syria, và Nga có một loạt phản ứng “cứng rắn” như cắt đường dây nóng giảm xung đột và dừng cơ chế ngăn chặn va chạm trên không với Mỹ.

Những động thái trên làm gia tăng nguy cơ xảy ra rủi ro xung đột giữa hai lực lượng quân sự mạnh nhất thế giới tại Syria. Thậm chí, ngay trước thềm cuộc gặp, Tổng thống Mỹ được cho là có “động thái khiêu khích” nhằm vào Nga khi chỉ trích những hành động quân sự của Moskva ở Ukraine và Syria, đồng thời ca ngợi Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) “giữ vai trò chủ đạo bảo vệ châu Âu”, dù Nga nhiều lần cho rằng những động thái gia tăng sức mạnh quân sự của NATO sát biên giới Nga thực chất là nhằm đe dọa Moskva.

Bên cạnh đó, những yếu tố bất ngờ như vụ thử tên lửa mới nhất của Triều Tiên cũng “phủ bóng đen” lên quan hệ Nga - Mỹ trước thềm cuộc gặp. Chưa kể những bất đồng lâu nay, như việc Nga phản đối Mỹ triển khai Hệ thống phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) ở Hàn Quốc.

Trên thực tế, những kỳ vọng về việc quan hệ giữa Moskva và Washington sẽ “tan băng” khi ông Trump đắc cử tổng thống Mỹ đã nhanh chóng tan biến. Sau nửa năm kể từ ngày ông Trump chính thức nhậm chức, mối quan hệ giữa Moskva và Washington, đã ở "mức thấp nhất kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc".

Ý định của ông Trump khôi phục đối thoại, tăng cường quan hệ với Nga ngay lập tức bị ngăn chặn bởi cơ chế “kiểm soát và cân bằng” trong hệ thống chính trị của Mỹ.

Ông cũng không thể đi ngược lại cương lĩnh của đảng Cộng hòa, vốn ủng hộ tiếp tục trừng phạt Nga. Nhiều cuộc điều tra về "mối quan hệ" giữa các cộng sự thân cận của ông Trump với Nga, cũng như cáo buộc Moskva gây ảnh hưởng tới cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, khiến cho quan hệ Nga - Mỹ gặp nhiều sóng gió. Trong bối cảnh đó, cho dù ông Trump muốn cải thiện quan hệ với Nga cũng khó đạt kết quả như mong muốn.

Xét trong bối cảnh đó, rõ ràng, kết quả cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa Tổng thống Putin và người đồng cấp Mỹ nhận được sự đánh giá tích cực từ nhiều phía.

Ít nhất cuộc hội đàm hiếm hoi tại Hamburg giữa lãnh đạo Nga - Mỹ cho thấy hai bên sẵn sàng tạm gác những bất đồng và tiến hành đối thoại nhằm tìm tiếng nói chung.

Kết quả cuộc gặp này có thể tạo tiền đề khôi phục đối thoại giữa hai cường quốc nắm giữ tới hơn 90% số lượng vũ khí hạt nhân thế giới, đồng thời duy trì hợp tác trong những lĩnh vực mà hai bên cùng có lợi ích.

Đây thực sự là một tín hiệu tốt, đặc biệt trong bối cảnh thế giới đang xuất hiện nhiều thách thức, đe dọa cả truyền thống và phi truyền thống mà để giải quyết chúng đòi hỏi phải có sự phối hợp nỗ lực giữa các cường quốc hàng đầu thế giới như Nga và Mỹ.

Tuy nhiên, đây mới chỉ là bước đầu, bởi bất đồng trong quan hệ Nga - Mỹ vốn tích tụ chồng chất trong nhiều năm qua và để khai thông bế tắc cần phải nỗ lực vượt qua chặng đường đầy chông gai phía trước.