Cho dù các nhà quan sát đang ví quan hệ giữa Nga và Ukraine giống như "thùng thuốc súng" có thể phát nổ bất cứ lúc nào, song có lẽ Ukraine hiểu rõ hơn ai hết họ sẽ mất mát lớn thế nào nếu quan hệ ngoại giao với Nga bị cắt đứt, thậm chí xảy ra xung đột quân sự với Moskva.
Chính quyền Kiev chắc chắn không muốn đẩy tình hình đất nước tới bờ vực chiến tranh khi mà kinh tế nước này vẫn chìm sâu trong khủng hoảng, cuộc xung đột tại miền Đông Ukraine chưa tìm ra lối thoát.
Trong khi mối quan hệ căng thẳng với rất nhiều nghi kỵ kéo dài giữa Nga và Ukraine chưa được hạ nhiệt, tình hình lại "nóng" lên khi Nga cáo buộc lực lượng tình báo quân đội Ukraine đứng sau âm mưu tấn công khủng bố tại Crimea nhằm gây bất ổn trước cuộc bầu cử Quốc hội Nga vào tháng 9 tới.
Sự căng thẳng được đẩy lên cao khi Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko ra lệnh "báo động đỏ" đối với lực lượng quân đội Ukraike ở khu vực biên giới sẵn sàng cho chiến tranh. Lo ngại nguy cơ xảy ra xung đột giữa hai nước sau khi Nga tăng cường binh lính và vũ khí tới sát biên giới Ukraine cũng như mở cuộc tập trận ở Biển Đen, Hội đồng bảo an Liên hợp quốc đã phải họp khẩn cấp. Bản thân Tổng thống Poroshenko ngay sau đó cũng phải "xuống giọng" khi tuyên bố Ukraine không muốn leo thang căng thẳng với Nga.
Có thể nói quan hệ Nga - Ukraine trong những năm qua là "hàn thử biểu" cho mối quan hệ giữa Nga và Phương Tây. Bộ Ngoại giao Nga cho rằng chính sự dung túng của phương Tây, đặc biệt là thái độ ủng hộ của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ đối với những tuyên bố gây chiến của Tổng thống Poroshenko trong vấn đề Crimea, khiến Kiev có những hành động mạo hiểm và khiêu khích ở bán đảo này.
Không phải ngẫu nhiên, sự căng thẳng giữa Moskva và Kiev đang được đẩy lên, nhất là vào thời điểm ngay sau chuyến thăm Nga của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan. Việc Nga-Thổ Nhĩ Kỳ nối lại tình thân là điều mà Mỹ và phương Tây không hề muốn.
Với động thái hàn gắn quan hệ Nga – Thổ, có thể nói việc sử dụng quân cờ Thổ Nhĩ Kỳ để gây áp lực với Nga đã thất bại nên Mỹ và phương Tây muốn chuyển hướng sang vấn đề Ukraine. Vì thế, người ta không thể không nghi ngờ vai trò của Mỹ và phương Tây trong lần căng thẳng này giữa Moskva và Kiev.
Mặc dù Nga chưa cắt đứt quan hệ với Ukraine, song việc chính quyền Kiev từ chối vị Đại sứ mới của Nga Mikhail Babich có thể được nhìn nhận là đã làm gián đoạn sợi dây vốn mỏng manh trong mối quan hệ chính thức với Moskva. Việc quan hệ ngoại giao giữa hai bên bị gián đoạn chắc chắn sẽ kéo theo những hệ lụy và thiệt hại lớn đối với cả Ukraine và Nga do hai bên đều đang phải chịu áp lực lớn vì suy thoái kinh tế.
Xe quân sự của Ukraine trên một tuyến đường ở Kiev ngày 10/7. Ảnh: EPA/TTXVN |
Ukraine bị tàn phá nặng nề bởi chiến tranh, trong khi kinh tế Nga phải hứng chịu hậu quả nặng nề từ việc giá dầu sụt giảm mạnh và các lệnh trừng phạt từ phương Tây. Với việc hai bên cắt đứt quan hệ ngoại giao, nền kinh tế Ukraine sẽ nhanh chóng bị tê liệt, mối quan hệ giao thương và đầu tư giữa hai nước sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Hàng triệu lao động nhập cư Ukraine tại Nga sẽ bị trục xuất về nước.
Cho dù đã tìm mọi cách giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng của Nga trong hơn 2 năm qua, song thực tế Ukraine vẫn phải nhập khẩu gần 50% lượng khí đốt từ Nga. Trong khi đó, xét về quy mô nền kinh tế cũng như những nguồn lực nội tại, Nga chắc chắn ở vị thế tốt hơn để xử lý khủng hoảng kinh tế tại nước này.
Cuộc khẩu chiến lần này được cho là nấc thang mâu thuẫn cao nhất trong nhiều tháng qua giữa Nga và Ukraine, đặc biệt trong bối cảnh cuộc chiến ở miền Đông Ukraine vẫn khốc liệt cho dù hai bên đã ký Thỏa thuận hòa bình Minsk tại thủ đô Belarus hồi tháng 2/2015 nhằm giải quyết cuộc xung đột ở khu vực này.
Cho đến nay, hai bên vẫn liên tục cáo buộc nhau vi phạm thỏa thuận. Trong tình hình hiện nay, Tổng thống Putin cho rằng một cuộc họp với nhà lãnh đạo Ukraine Poroshenko và các nhà trung gian là Thủ tướng Đức Angela Merkel và Tổng thống Pháp Fraincois Hollande nhân Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G-20) dự kiến diễn ra ở Hàng Châu (Trung Quốc) vào tháng 9 tới là “vô ích”.
Cả Nga và Ukraine cần hiểu rõ "giới hạn đỏ" trong quan hệ giữa hai nước. Cộng đồng quốc tế đang hết sức lo ngại về mức độ leo thang căng thẳng mới giữa hai quốc gia láng giềng này bởi nếu tình hình xấu đi sẽ đe dọa nghiêm trọng hòa bình, an ninh và ổn định của khu vực châu Âu cũng như thế giới.