Chúng tôi đến đảo Tojishima, một hòn đảo xinh đẹp của tỉnh Mie, trong một ngày giữa tháng Năm. Đây là một trong những địa phương của Nhật Bản nổi tiếng với cộng đồng cư dân đoàn kết nhờ vào việc duy trì những phong tục độc đáo từ xa xưa.
Neyako – Thắt chặt sự kết nối cộng đồng
Tojishima là địa phương duy nhất của Nhật Bản vẫn duy trì phong tục Neyako, tạm dịch theo nghĩa tiếng Nhật là “đứa con ngủ cùng nhà”. Trong thời kỳ Edo, phong tục Neyako rất phổ biến trên khắp nước Nhật, được xem là một nghi thức trưởng thành dành cho các bé trai. Trước hết, bố mẹ huyết thống của các bé trai có nguyện vọng cho con mình thực hiện nghi thức Neyako sẽ chọn lựa các Neya-oya (tạm dịch là cha mẹ đỡ đầu) cho con mình. Sau khi nhận được sự đồng ý của các Neya-oya, cha mẹ huyết thống sẽ nói với con về sự lựa chọn của mình và để con quyết định việc có muốn thực hiện nghi thức Neyako hay không. Nếu bé trai đó chấp nhận, bé sẽ bắt đầu nghi thức Neyako từ năm 15 tuổi. Thông thường một cặp cha mẹ Neya-oya sẽ nhận đỡ đầu cho một nhóm bé trai. Nghi thức được bắt đầu bằng việc các Neyako sau khi ăn tối cùng cha mẹ đẻ, sẽ đến nhà của các Neya-oya để ngủ. Các Neyako sẽ dùng bữa ăn nhẹ với Neya-oya trước khi đi ngủ. Sáng hôm sau, các Neyako sẽ trở về nhà cha mẹ đẻ ăn sáng và đến trường. Nghi thức này sẽ được duy trì đến năm 26 tuổi. Trong thời kỳ hiện đại, thay vì bắt buộc phải đến nhà Neya-oya mỗi tối, các Neyako có thể đến bất cứ lúc nào mình muốn. Trong khoảng thời gian cùng sinh sống với các Neyako, các Neya-oya sẽ dạy các Neyako những kỹ năng cần thiết của cuộc sống, cho các con những lời khuyên bổ ích.
Anh chị Hamaguchi và Neya-oya. |
Anh Yuya Yamashita, 26 tuổi, bày tỏ sự thích thú khi nói về thời gian anh thực hiện nghi thức Neyako. Với anh, đó là một quãng thời gian vui vẻ và hữu ích. Khi còn là thiếu niên, có những việc anh cảm thấy rất khó để giãi bày với cha mẹ đẻ và những lúc như vậy thổ lộ với các Neya-oya là điều dễ dàng hơn, các Neya-oya sẽ đưa ra những lời khuyên thiết thực. Tâm sự về vai trò Neya-oya, anh Takaaki Hamaguchi nói rằng không chỉ các Neyako mà cả người lớn cũng học hỏi được rất nhiều điều. Theo anh, việc thực hiện nghi thức này giúp các bậc cha mẹ hiểu hơn tâm lý của các bé trai trong giai đoạn trưởng thành và từ đó điều chỉnh để có thể đưa ra những biện pháp giáo dục phù hợp nhất. Anh Hamaguchi cho biết các Neya-oya không bao giờ nặng lời với các Neyako. Thông thường khi các Neyako làm những việc không thích hợp, họ sẽ đưa ra lời khuyên để uốn nắn, còn đối với những việc tốt, các Neya-oya luôn có lời khen để khuyến khích. Chính vì để tạo ra sự gần gũi với các Neyako nên các Neya-oya phải trẻ hơn cha mẹ đẻ của các Neyako và các Neya-oya thường có xu hướng tiếp cận với các Neyako như những người anh, người chị lớn gần gũi, hơn là đóng vai trò những ông bố, bà mẹ đỡ đầu nghiêm khắc, đĩnh đạc. Những bé trai thực hiện nghi thức Neyako thường là con trai trưởng trong gia đình vì quan niệm của người dân nơi đây cho rằng con trai trưởng sẽ là người gánh trọng trách lớn nhất trong việc chăm lo cho gia đình trong tương lai, đặc biệt là khi mà hầu hết người dân nơi đây đều làm nghề đánh bắt cá, một công việc gần như chỉ dành cho nam giới.
Shimenawa trên tường một ngôi nhà tại Tojishima. |
Tuy nhiên, đối với người dân ở Tojishima, Neyako giờ đây không chỉ đơn thuần là một nghi thức trưởng thành mà là một phong tục đẹp giúp thắt chặt sự kết nối cộng đồng. Anh Yamashita cho biết đối với các Neyako, việc có thêm một gia đình mới với cha mẹ đỡ đầu, những người anh em trong gia đình mới, những người cùng thực hiện nghi lễ Neyako với anh giúp cho anh luôn cảm nhận không khí ấm cúng gần gũi. Gia đình Neya-oya của anh có hai con gái và cùng thực hiện nghi thức Neyako với anh còn có thêm một thanh niên đến từ các gia đình khác là anh Kohei Hamaguchi. Nhờ nghi thức Neyako, tất cả đều đối đãi với nhau như thành viên của một gia đình mở rộng, sẵn sàng chia sẻ với nhau những vui buồn trong cuộc sống. Với đôi vợ chồng Neya-oya Hamaguchi, họ cũng rất vui mừng khi hai con gái của mình có thêm những người anh lớn. Bản thân anh Hamaguchi cũng đã từng trải qua nghi thức Neyako và anh cho biết sự kết nối giữa anh với các thành viên của gia đình Neya-oya cũng như các Neyako vẫn được duy trì rất thân thiết.