Chỉ một lần “chu du” cùng bạn lên miền núi, nhưng họa sỹ Vũ Cương (tác giả của bức “Mầm đá” – giải nhất Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc năm 2010) đã bị vẻ đẹp hoang sơ cùng sự chất phác, mộc mạc của đồng bào miền núi “hút hồn”, để rồi quyết định gắn bó “nghiệp” của đời mình với núi rừng.

Là trai Hà thành "xịn”, từ nhỏ Vũ Cương đã thích vẽ. Học lớp 4, anh đã tham gia lớp vẽ tại Câu lạc bộ thiếu nhi Hà Nội (tiền thân của Cung văn hóa thiếu nhi Hà Nội bây giờ).

Lớn lên, anh thi vào Đại học Mỹ thuật công nghiệp, nhưng lại học về trang trí nội thất, ra trường về công tác tại Bộ Xây dựng. Những tưởng con đường sự nghiệp của anh cứ thế tiếp diễn, nhưng một sự kiện đã làm thay đổi cách nghĩ, cách làm của anh, để rồi anh lại quay trở về với nghiệp cầm cọ.

Họa sỹ Vũ Cương trong xưởng vẽ của mình. Ảnh: Phương Lan

Cách đây gần 30 năm, khi Vũ Cương công tác tại Bộ Xây dựng, có một người bạn rủ anh đi chơi vùng cao vài ngày. Và rồi, vẻ đẹp hoang sơ của miền núi cao, sự thật thà, chất phác, chịu thương chịu khó, tình yêu cuộc sống của người dân nơi đây... đã tác động đến anh. Sau chuyến đi đó, anh quyết định nghỉ việc ở cơ quan, dành thời gian cho vẽ.

Tự nhận mình là “con nghiện” vùng cao, bởi năm nào Vũ Cương cũng cùng bạn bè phải đi miền núi vài lần. Các địa danh ở miền núi phía Bắc, hầu như chưa có nơi nào là anh chưa đặt chân đến, mỗi chuyến đi thực tế ấy đều để lại trong anh những ấn tượng sâu sắc. Anh nhớ lại: "Lần đầu tiên lên Hà Giang, cùng với cảnh núi non hùng vỹ, anh còn rất ấn tượng với những ngôi nhà gỗ, nhà cổ, rồi những lần ngồi uống rượu ngô cùng với đồng bào...

Có lần, ban đêm, cả đoàn bị lạc trong rừng, loanh quanh mãi mới tìm gặp được một nhà dân, không chỉ được cho sưởi ấm, mà còn được mời ăn cơm, mời uống rượu và hò hát cả đêm.

Nhưng kỷ niệm khiến anh nhớ và ấn tượng nhất là lần lên trên chợ Đồng Văn, đoàn của anh mời đồng bào uống rượu và mọi người vừa hát, vừa nhảy thật sôi nổi. Anh khoe: "Tôi còn thu cả những âm thanh tự nhiên ở chợ về mở trong triển lãm chợ vùng cao, để mọi người vừa xem tranh, vừa được nghe những âm thanh rất thực. Và khách tham quan đã rất ấn tượng với triển lãm ấy".

Gắn bó nhiều với miền núi, nên các tác phẩm của anh chủ yếu khai thác về thân phận con người, những niềm vui, nỗi vất vả trong quá trình mưu sinh, những sinh hoạt văn hóa của đồng bào, những phiên chợ tình, chợ Tết...

Bức tranh "Mầm đá", tác phẩm đoạt huy chương Vàng trong Triển lãm mỹ thuật toàn quốc năm 2010 vừa rồi cũng lấy cảm hứng từ cuộc sống của đồng bào vùng cao sống trên cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang).

Gần 30 năm theo nghiệp vẽ, và chỉ chuyên vẽ về miền núi, đến nay anh cũng không nhớ nổi mình có bao nhiêu tác phẩm vẽ về miền núi. Họa sỹ tâm sự: "Không chỉ đẹp, mà chính vẻ mộc mạc, sự thật thà, chất phác của người vùng cao đã đưa tôi trở lại những vùng núi cao này nhiều lần mà không thấy chán. Chắc chắn tôi sẽ còn tiếp tục đi và vẽ về đề tài miền núi".

Phương Lan