Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov ngày 9/9 cho biết nước này hi vọng cuộc đàm phán về quy chế tương lai của miền Đông Ukraine sẽ sớm bắt đầu giữa chính phủ Ukraine và phe ly khai miền Đông.

Tổng thống Ukraine Poroshenko (giữa) gặp các quân nhân tại sân bay Mariupol. Ảnh: AFP/TTXVN

Ông Lavrov cho biết biên bản thỏa thuận ngừng bắn được các bên ký kết tại thủ đô Minsk (Belarus) có đề ra các bước đi cho hướng này. Các bên đàm phán gồm chính quyền Ukraine, đại diện CHND Donesk và Lugansk tự xưng cùng các bên tham gia ký kết biên bản ở Minsk.

Ông Lavrov bày tỏ hi vọng trên sau khi chính phủ Ukraine và phe ly khai vừa ký kết thỏa thuận ngừng bắn ở Minsk (Belarus) ngày 5/9 để giải quyết cuộc xung đột đẫm máu kéo dài suốt 5 tháng qua. Thỏa thuận có 12 điểm nhưng không có điểm nào đề cập đến quy chế của miền Đông Ukraine. Thỏa thuận cũng không kêu gọi đưa Ukraine trở thành một nước liên bang mà chỉ trao cho các khu vực miền Đông “quy chế đặc biệt tạm thời”. Cho đến nay, chính phủ Ukraine từ chối công nhận các nước CHND mà phe ly khai miền Đông tự thành lập.

Ngoài ra, Ngoại trưởng Nga Lavrov cũng kêu gọi Ukraine cải cách hiến pháp, đồng thời nhấn mạnh: “Thực hiện các thỏa thuận là một trong những điều kiện chủ chốt để giải quyết ổn định bất kỳ cuộc xung đột nào”. Nga nhận định nhìn chung thỏa thuận ngừng bắn đang được thực hiện nhưng Nga lo ngại đặc biệt khi có thông tin về việc lực lượng Ukraine đang tập trung vũ khí hạng nặng gần Debaltseve, khu vực cách đông bắc Donetsk khoảng 70 km. Với động thái này, người ta có thể kết luận rằng một cuộc tấn công đang được chuẩn bị. Do đó, ông Lavrov cho biết Nga sẽ giám sát tình hình chặt chẽ.
Trong khi thỏa thuận ngừng bắn đang có hiệu lực, các bên ở Ukraine tiếp tục cáo buộc nhau vi phạm thỏa thuận. Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine ngày 9/9 cho rằng lực lượng Ukraine ở Debaltseve đang bị phe ly khai bắn. 4 binh sĩ đã thiệt mạng và 29 người bị thương kể từ khi thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực. Sân bay gần Donetsk cũng bị bắn rocket trong đêm 8/9 tới 4 lần. Phía phe ly khai cũng cáo buộc quân Ukraine tấn công một số vị trí của họ.

Mặc dù các vụ tấn công lẻ tẻ vẫn xảy ra, nhưng cả Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko và Tổng thống Nga Vladimir Putin đều thống nhất qua điện đàm hôm 8/9 rằng thỏa thuận ngừng bắn nhìn chung đang được thực hiện, đồng thời nhất trí rằng cần duy trì đối thoại.

Cũng trong khuôn khổ thỏa thuận 12 điểm, chính phủ Ukraine và phe ly khai tiếp tục trao đổi tù binh. Trong chuyến thăm thành phố Mariupol, Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko cho biết 1.200 tù binh chiến tranh Ukraine đã được phe ly khai trao trả cho chính phủ nước này. Các quân nhân Ukraine từ chối đầu hàng phe ly khai cũng được rời khu vực chiến sự. Phía Ukraine xác định còn hơn 100 binh sĩ Ukraine bị phe ly khai giam giữ và đang nỗ lực để đưa họ về nhà.

Cũng trong bài phát biểu tại Mariupol ngày 8/9, ông Poroshenko hi vọng thỏa thuận ngừng bắn sẽ được giữ vững ở miền Đông. Tổng thống Poroshenko khẳng định lực lượng Ukraine sẽ chiến đấu để bảo đảm Mariupol là một phần của Ukraine. Mariupol là thành phố cảng chiến lược nằm giữa Nga và bán đảo Crimea. Đây là thành phố quan trọng duy nhất ở miền Đông vẫn nằm trong tay chính phủ Ukraine.

Tổng thống Ukraine tuyên bố sẽ bảo vệ Mariupo và tiết lộ cuộc chiến bảo vệ thành phố sẽ được tăng cường sau khi một số thành viên NATO đồng ý cung cấp vũ khí trực tiếp hiện đại cho Ukraine. Tuy nhiên, 4 trong số 5 nước mà Ukraine nói là sẽ cung cấp vũ khí cho Ukraine đã nhanh chóng bác bỏ thông tin này.

Bất chấp thực tế là hai bên ở Ukraine đang nỗ lực thực hiện thỏa thuận ngừng bắn theo đề xuất hòa bình của Nga, Liên minh châu Âu (EU) ngày 8/9 vẫn thông qua các biện pháp trừng phạt mới nhằm vào Nga. Các biện pháp này sẽ có hiệu lực trong vài ngày nữa để có thời gian đánh giá quá trình thực hiện thỏa thuận ngừng bắn và kế hoạch hòa bình ở Ukraine. EU cho biết sau đó, tùy thuộc vào tình hình, khối này sẽ xem xét lại toàn bộ hoặc một phần các biện pháp trừng phạt Nga.

Thùy Dương