Tiếp tục chương trình phiên họp thứ hai, sáng 27/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về Dự án Luật phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL).
Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường, dự án Luật PBGDPL được xây dựng nhằm tạo cơ sở pháp lý đồng bộ, thống nhất cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL), tạo chuyển biến căn bản, bền vững, hiệu quả của hoạt động PBGDPL, với việc huy động toàn bộ hệ thống chính trị tham gia, trong đó Nhà nước giữ vai trò nòng cốt; xác lập trách nhiệm và cơ chế phối hợp, huy động nguồn lực của các cơ quan, tổ chức và xã hội. Việc ban hành Luật còn góp phần bảo đảm sự công khai, minh bạch của các chính sách, pháp luật. Thông qua hoạt động PBGDPL, mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp đều có quyền và được tạo điều kiện thuận lợi tiếp cận thông tin về pháp luật, qua đó nâng cao hiểu biết và ý thức chấp hành pháp luật. Dự thảo Luật khẳng định chính sách chung là Nhà nước bảo đảm nguồn lực cần thiết cho công tác PBGDPL; ưu tiên hỗ trợ việc PBGDPL ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng đặc biệt khó khăn.

Theo Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, cần phải thấy rõ rằng, công tác đưa luật, các văn bản luật vào cuộc sống hiện nay chưa tốt, nên cần thiết phải xây dựng Luật. Mục tiêu đặt ra là làm cho công dân Việt Nam hiểu được quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của mình trong việc tìm hiểu pháp luật, thực hiện đúng pháp luật. Tuy nhiên, dự thảo chưa nêu bật, làm rõ được vai trò chủ thể, đối tượng áp dụng chính là công dân; chưa nhắc đến trách nhiệm tự học, tự nghiên cứu pháp luật của công dân.

Đề cập về đối tượng được PBGDPL, nhiều ý kiến đồng tình với nhận định của Ủy ban Pháp luật, dự thảo mới chỉ tập trung quy định về việc phổ biến pháp luật đến một số đối tượng đặc thù. Trong khi đó, mục đích trước hết của PBGDPL là làm sao cho đại bộ phận người dân nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, hiểu biết pháp luật để thực hiện đúng pháp luật. Theo Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Ksor Phước, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Đào Trọng Thi, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng..., để nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, kiến thức pháp luật cho người dân, việc PBGDPL cần phải được đặt ra đối với mọi đối tượng khác nhau trong xã hội, cho đại bộ phận người dân; cần tập trung vào phổ biến, trang bị kiến thức pháp luật phổ thông. Bên cạnh đó, một số ý kiến cho rằng, theo dự thảo, trách nhiệm PBGDPL vẫn chủ yếu thuộc về Nhà nước mà chưa có các biện pháp thúc đẩy xã hội hóa. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện, xã hội hóa công tác PBGDPL là điểm quan trọng nhất, vấn đề cấp bách nhất hiện nay.

l“Nên bỏ hay giữ bộ phận giám định pháp y thuộc Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh?” là vấn đề được tranh luận giữa cơ quan soạn thảo, Bộ Công an và Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội khi cho ý kiến vào dự án Luật Giám định tư pháp, chiều 27/9.

Các ý kiến trong Thường vụ Quốc hội đề nghị nên giữ quy định về tổ chức giám định tư pháp công lập về pháp y như hiện hành, gồm Viện pháp y quốc gia, Trung tâm pháp y tỉnh, thành phố, Viện pháp y quân đội, Trung tâm pháp y thuộc Viện Khoa học hình sự của Bộ Công an, Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có giám định viên pháp y, Bệnh viện cấp quân khu có giám định viên pháp y.

Bảo lưu quan điểm tập trung hoạt động giám định pháp y ở cấp tỉnh vào Trung tâm giám định pháp y thuộc ngành y tế, không còn giám định viên pháp y thuộc Phòng kỹ thuật hình sự Công an tỉnh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường khẳng định: Vấn đề này Chính phủ đã thảo luận và Thủ tướng đã kết luận không giữ giám định pháp y của Công an tỉnh, ở Trung ương vẫn nên duy trì để tháo gỡ những vướng mắc lớn.

Bộ trưởng cũng khẳng định, tổ chức như vậy sẽ tạo thuận lợi cho công tác quản lý, bồi dưỡng, nâng cao trình độ đội ngũ giám định viên pháp y và tập trung đầu tư trang thiết bị kỹ thuật, tránh dàn trải, lãng phí và khắc phục sự thiếu thống nhất về quy mô, cơ cấu tổ chức, đồng thời vẫn đáp ứng yêu cầu của hoạt động tố tụng mà không dẫn tới tình trạng quá tải.
Không đồng tình với nhận định này, Thứ trưởng Bộ Công an Phạm Quý Ngọ cho rằng bỏ tổ chức giám định pháp y của công an cấp tỉnh chắc chắn sẽ dẫn tới ùn tắc. Đây là lực lượng vũ trang chiến đấu, khi có yêu cầu là có mặt ngay, đáp ứng công tác đấu tranh phòng chống tội phạm. Bên cạnh đó, giám định pháp y không chỉ là giám định cái chết mà còn đánh giá, xác định dấu vết, định hướng, là chìa khóa mở ra cho công tác điều tra.

Đồng quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng – An ninh Nguyễn Kim Khoa cho rằng nên củng cố tổ chức giám định tư pháp công lập về pháp y hiện hành. Vì vậy, vẫn nên tồn tại 2 tổ chức giám định pháp y nhưng quy định rõ nhiệm vụ, chức năng và có cơ chế phối hợp cho chặt chẽ.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đã đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp thu các ý kiến về những điểm còn khác nhau để tiếp tục chỉnh lý. Thiên về ý kiến để cơ quan công an tỉnh có lực lượng giám định pháp y, Chủ tịch đề nghị cơ quan soạn thảo xin ý kiến Chính phủ, cân nhắc kỹ càng. Nếu Chính phủ vẫn giữ quan điểm như dự án luật thì Thường vụ Quốc hội sẽ báo cáo Quốc hội cả hai phương án để Quốc hội quyết định. Trước mắt, chỉ nên làm thí điểm việc xã hội hóa hoạt động giám định tư pháp ở những lĩnh vực mà nhu cầu giám định không lớn, không thường xuyên, theo Nghị quyết 49-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Thanh Hòa - Thanh Vân