Sau những ngày nắng hạn làm vơi cạn mực nước trong những ao hồ, là trận mưa rào phồn sinh, tuôn ào ạt. Mưa rào đầu mùa đến rất vội vàng, nhanh chóng làm dịu đi cái ngột ngạt, oi nồng của trưa hè, khiến vạn vật bỗng tươi tỉnh, hả hê. Đây cũng là dịp tụi trẻ con lại được đi bắt cá rô đồng vượt cạn - một thú vui quen thuộc của những đứa trẻ nhà quê.

Không có loại mưa nào đường đột và dữ dội như mưa rào mùa hạ. Cả làng quê đang chìm trong yên ắng thì bỗng đâu gió mạnh nổi lên, bụi rác và lá cây bay mịt mù, tơi tả. Từ phía biển, mây đen sầm sập kéo đến rồi nhanh chóng bao phủ kín bầu trời. Mọi người chưa hết cơn ngái ngủ giấc trưa thì một tia chớp sáng chói rạch ngang trời kèm theo tiếng sét đinh tai nhức óc, tưởng như làm vỡ những khối mây đen nặng nề. Và thế là mưa… Mưa xối xả trên mái nhà, tung tóe trước sân, dầm dề chảy trên vòm cây tán lá. Mưa giăng màn mịt mờ khắp ruộng vườn, bờ bãi. Nước mưa chảy tràn qua sân, qua vườn rồi đổ như thác xuống lòng ao.

Gặp dòng nước mát, các loài cá sống trong ao rủ nhau tề tựu cùng mở hội quanh bờ. Cá rói thích thú, tinh nghịch nhảy vọt lên cao khỏi mặt nước; còn lũ cá trôi, cá chép, cá diếc thì điềm đạm hơn, bơi quẩn quanh đón dòng nước chảy. Riêng những chú rô đồng thì thi nhau lóc lên bờ vừa muốn chứng tỏ tài năng đặc biệt của mình so với đồng loại, vừa muốn nhanh chóng thoát ra khỏi những cái ao nhỏ bé, chật hẹp để được tha hồ vùng vẫy nơi sông rộng, bờ xa.

Cá rô đồng di chuyển trên cạn được là nhờ chúng có thân hình gọn gàng, lớp da luôn tiết ra chất nhờn và có cặp vây ngực cùng cái đuôi rất khỏe. Chúng lóc trên sân, vượt qua những luống rau trong vườn rồi lách qua những gốc cây, hàng dậu. Chúng tôi í ới gọi nhau, xách giỏ chạy ra đường làng đất thịt trơn như mỡ, vừa để bắt cá vừa để tắm mưa thỏa thích.

Bắt cá rô vượt cạn rất hấp dẫn vì nhìn phía nào cũng thấy cá bò lổm ngổm, loạch soạch nhưng lại thoắt ẩn thoắt hiện, không vồ nhanh là chúng sẽ lách vào bụi cây hay bò xuống vũng nước. Khi bắt cá, chúng tôi phải khéo léo dùng hai ngón tay bóp chặt hai bên mang cá rồi nhanh chóng bỏ tọt vào giỏ; bởi nếu không cẩn thận, rất dễ bị bộ gai rất sắc nhọn nằm trong lớp vây trên lưng cá đâm chảy máu tay. Chúng tôi thường chia nhau từng tốp hai, ba đứa một cứ đi quanh quẩn trong vườn hay dọc đường làng, mắt chăm chú tìm và tai lắng nghe tiếng cá giãy. Nhiều khi mải vồ cá mà trượt chân ngã sõng xoài ra đường, quần áo, chân tay lấm lem bùn đất. Lặn lội dưới trời mưa khoảng nửa tiếng đồng hồ là đã được giỏ cá rô đồng, con nào con nấy béo tròn, đều thau tháu trông thật sướng mắt…

Bây giờ, đường làng đã được đổ bê-tông, nhà nhà đều xây tường bao quanh vườn kín mít và ao, hồ cứ lần lượt bị lấp dần đi khiến những đứa trẻ nhà quê không còn được cái thú đi bắt cá rô vượt cạn mỗi khi trời đổ mưa rào…

Trần Văn Lợi