Thực hiện Nghị quyết số 02/NQ-CP về những giải pháp chủ yếu chỉ đạo, điều hành thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2011, NHNN (Ngân hàng Nhà nước) đã điều chỉnh tỷ giá chính thức từ ngày 11/2/2011. PV Tin Tức đã có cuộc trao đổi với Ts.Nguyễn Minh Phong - Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế (Viện Nghiên cứu phát triển KTXH Hà Nội) xung quanh vấn đề này.

Việc NHNN tăng tỷ giá mua bán ngoại tệ ở thời điểm này có gì đáng chú ý, thưa ông?

Về thời điểm, tuy không bất ngờ vì đã được dự báo trước cả tháng và cũng khá chậm trước sự chênh lệch cao kéo dài của 2 loại tỷ giá; nhưng có sự lựa chọn khá tối ưu khi công bố vào đúng ngày cuối tuần làm việc, giúp giảm bớt những phản ứng bột phát của thị trường;

Diễn biến tỷ giá USD/VND trong nước năm 2010

Về mức điều chỉnh, lớn nhất trong suốt hơn 1 năm qua, với giá USD trong giao dịch liên ngân hàng đã tăng 1.700 đồng/USD, (tăng hơn 9,3%). Như vậy, trong vòng đúng 1 năm qua, NHNN đã chính thức 3 lần điều chỉnh tỷ giá giao dịch bình quân liên ngân hàng với mức tăng tổng cộng 14,46%.

Về biên độ, tiếp tục xu hướng thu hẹp biên độ giao dịch qua 3 lần điều chỉnh tỷ giá trong vòng 1 năm qua, theo đó, biên độ giao dịch đã liên tục thu hẹp dần từ +/- 5%, rồi giảm tiếp và giữ nguyên ở mức +/- 3%, và lần này xuống gần như mức tối thiểu, chỉ còn +/- 1%.

Như vậy, với 3 điểm mới của đợt điều chỉnh tỷ giá lần này của NHNN là tối ưu về lựa chọn thời điểm, tối đa về mức độ giảm giá nội tệ và tối thiểu về thu hẹp biên độ giao dịch. Tất cả những điều đó đã cho thấy dường như đang và sẽ có những chuyển động khá sâu sắc cả về nhận thức, cũng như cách thức điều hành tỷ giá của NHNN.

Việc điều chỉnh tỷ giá sẽ tác động như thế nào tới thị trường trong nước, thưa ông?

Điều chỉnh linh hoạt tỷ giá là động thái cần thiết và bình thường. Lúc đầu, sự điều chỉnh tỷ giá có thể làm tăng giá USD trên thị trường tự do cũng như tăng giá hàng hóa và nguyên liệu nhập khẩu, do đó làm tăng chi phí sản xuất của doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa, cũng như làm giảm lượng hàng nhập khẩu, từ đó có thể làm gia tăng áp lực lạm phát; đồng thời, có thể tạo ra rủi ro tỷ giá trong hoạt động kinh doanh và tín dụng của những doanh nghiệp vay VND lãi suất cao và phải nhập khẩu nguyên vật liệu đầu vào sản xuất... Sự điều chỉnh tỷ giá cũng ít nhiều tạo xung lực tăng giá vàng trong nước.

Nhưng về tổng quát và lâu dài, việc điều chỉnh tỷ giá này có tác dụng tốt nhằm hạn chế, giải tỏa tình trạng găm giữ, cũng như kỳ vọng đầu cơ, góp phần cân đối theo nguyên tắc thị trường cung - cầu về ngoại tệ, kích thích xuất khẩu và tăng cường sản xuất trong nước, từ đó góp phần kiềm chế vững chắc lạm phát, giúp tăng sức cạnh tranh của hàng xuất khẩu Việt Nam, mà còn hạn chế nhập siêu, nhất là những sản phẩm trong nước có thể sản xuất thay thế. Việc tiền đồng giảm giá khiến các nhà xuất khẩu sẽ được lợi, còn hàng hóa nhập khẩu sẽ trở nên đắt hơn.

Trên phương diện là nhà nghiên cứu kinh tế, xin ông cho biết Việt Nam cần làm gì để thị trường ngoại hối hoạt động lành mạnh và bền vững?

Sự điều chỉnh này sẽ giúp cải thiện dự trữ ngoại hối của Việt Nam do không phải gia tăng bán USD theo tỷ giá thấp, giảm bớt kỳ vọng đầu cơ và cả hoạt động buôn bán vốn và ngoại tệ lòng vòng kiếm lời dựa trên chênh lệch giữa 2 tỷ giá. Điều này còn giúp tăng cường tập trung và quản lý kinh doanh ngoại tệ trên thị trường có tổ chức.

Đồng thời, cũng giúp cho các doanh nghiệp được tính đúng, tính đủ chi phí vốn ngoại tệ trong bảng hạch toán kinh doanh của mình, mà trước đó thường phải che giấu, hợp lý hóa các khoản mua USD trên thị trường chợ tự do với giá cao hơn giá chính thức.

Trong thời gian tới, cần tiếp tục xu hướng điều hành linh hoạt tỷ giá theo các tín hiệu và nguyên tắc thị trường. Trong đó, lưu ý rằng, thực tế cho thấy cần tránh tín điều và kỳ vọng đầu cơ gắn với xu hướng chỉ có điều chỉnh tăng 1 chiều tỷ giá và tăng với giá sốc, biên độ hẹp sau khi neo cố định tỷ giá kéo dài. Nói cách khác, cần điều chỉnh tỷ giá có lên, có xuống, thời gian ngắn và nhanh hơn, với mức điều chỉnh thấp hơn và biên độ giao dịch có thể rộng hơn… thì bớt tạo sốc tỷ giá và những hệ lụy mặt trái của điều chỉnh tỷ giá hơn…

Thanh Hương