Thời gian gần đây bọn tội phạm lợi dụng phương thức tìm việc làm qua mạng để lừa đảo người lao động. Chúng sử dụng lời quảng cáo rất thuyết phục để dễ thu tiền môi giới trước nhưng khi người lao động tìm đến việc thì mới biết là “ảo”. Tuy hậu quả thiệt hại kinh tế không quá lớn cho từng cá nhân nhưng sự việc này lại gây bức xúc trong xã hội…

Thông tin tuyển dụng ảo

Dạo quanh các trang web trên mạng người tìm việc không mấy khó khăn để tìm những thông tin tuyển dụng, chỉ cần vào Google, gõ chữ “tìm việc” hoặc “việc làm” là có hàng trăm trang web việc làm hiện lên rất đa dạng và phong phú từ những việc dành cho lao động trình độ thấp, đến lao động kỹ thuật cao, từ bán hàng, phục vụ nhà hàng, thực tập cho đến kỹ sư, giám đốc, trưởng phòng, marketing, truyền thông… Và nếu người tìm việc ưng ý thì chỉ cần click chuột vào bảng tuyển dụng, ở đó có đầy đủ những thông tin khá cụ thể về công việc cũng như yêu cầu trình độ, mức lương, giới tính, kinh nghiệm… Hơn thế nữa, còn có những thông tin về nhà tuyển dụng như quy mô, lĩnh vực sản xuất… Tuy nhiên, khi xu hướng tìm việc làm qua mạng gia tăng, đã không ít kẻ xấu lợi dụng các giao dịch ảo để lừa đảo tiền của người lao động.

Người lao động tìm kiếm việc làm trên mạng. Ảnh: Lê Huy Hải - TTXVN

Nghe bạn bè “mách nước”, Nguyễn Bích Liên, vừa tốt nghiệp ĐH Kinh tế Quốc dân cho biết, dạo trên mạng và sưu tập được khoảng 5 vị trí là nhân viên kế toán. Khấp khởi mừng thầm, cô làm trước 5 bộ hồ sơ, trong 2 ngày liên tục, đã nộp đủ cùng với chi phí 100.000 đồng một công ty. Hồi hộp ngóng chờ ngày được gọi nhưng chỉ có 1 công ty gọi cô đến phỏng vấn, còn 3 địa chỉ kia thì mất hút. Khi gọi lại số điện thoại người giao dịch đăng trên mạng Internet thì đều mất tín hiệu hoặc là một người lạ nghe máy. Tìm hiểu kỹ mới biết cô đã bị các cá nhân mang danh nghĩa các công ty trên đăng tin tuyển dụng để thu tiền đặt cọc. Hiện có rất nhiều tân cử nhân đã bị những cú lừa “ngoạn mục” như vậy bởi tâm lý mong muốn tìm kiếm được việc làm khi mới ra trường.

Theo các chuyên gia tư vấn lao động, không chỉ lừa lấy tiền chi mà những kẻ chuyên lừa đảo việc làm trên mạng còn thường xuyên phát tán những thông tin tuyển dụng ảo để người tìm việc gửi hồ sơ vào, từ đó chúng dùng những “chiêu” lừa để lấy tài sản như điện thoại, xe máy… của người tìm việc. Trường hợp của bạn Phan Minh Sang, sinh viên mới tốt nghiệp trường ĐH KHXH&NV là một ví dụ. Sang cho rằng mình bị lừa thật “quái gở”. Mới ra trường, Sang thường xuyên vào mạng tìm việc làm, lần đầu tiên tìm thấy công việc thích hợp là làm PR cho một công ty truyền thông. Chờ đến lịch hẹn ngày phỏng vấn, Sang được một người tự giới thiệu là trưởng phòng marketing của công ty, hẹn ra quán nước để nói chuyện, trong lúc nói chuyện “nhà tuyển dụng” đã mượn điện thoại của Sang để gọi về công ty, rồi “cuỗm” đi luôn.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp có tư cách pháp nhân, có uy tín lâu năm cũng bị vạ lây do kẻ xấu núp danh để giao dịch việc làm “ảo”. Là một trong những nạn nhân bị kẻ xấu lợi dụng danh nghĩa để lừa đảo người lao động, Công ty CP Đầu tư và Công nghệ Việt Tiến (VITEC JSC) đã mất khá nhiều thời gian để “gỡ bí”. Từ đầu tháng 1/2011, công ty này liên tục nhận được điện thoại, email của ứng viên hỏi về các vị trí tuyển dụng như kế toán, hành chính – nhân sự, nhân viên bán hàng hội chợ Tết, nhân viên giao hàng thiết bị văn phòng phẩm… Thực tế, công ty này không thông báo rộng rãi trên mạng và các phương tiện thông tin đại chúng. Khi điều tra, phía công ty mới phát hiện ra họ đã bị lợi dụng danh nghĩa.

Đại diện Công ty VITEC cho biết, khi mở trang Google.com tìm thông tin liên quan đến VITEC thì có hàng chục website có những tin rao tuyển mạo danh công ty trên các trang mạng 24h.com.vn, Rongbay.vn, webbuonban.com…, với các nội dung như: tuyển nhân viên bán hàng điện thoại di động, máy văn phòng, làm hành chính hoặc ca, nghỉ ngày chủ nhật hoặc 1 ngày/tuần. Lương thử việc 4-5 triệu/ tháng; tuyển 4 nhân viên bán hàng xăng dầu tại cây xăng của công ty; một tin khác lại rao tuyển 3 nhân viên nam, nữ bán vé máy bay, nghe trực điện thoại tư vấn khách hàng, báo giá vé máy bay cho khách… Hồ sơ nộp trực tiếp tại văn phòng công ty số 9, ngõ 10 Láng Hạ, quận Ba Đình, Hà Nội kèm theo số điện thoại di động liên lạc... Trong khi đó, các lĩnh vực nêu trên lại không liên quan gì đến Công ty VITEC.

Các ứng viên này đều đã đóng lệ phí 150.000 đồng/hồ sơ. Tuy nhiên họ đã không thể liên lạc được với số điện thoại ghi trên mạng, đồng thời khi tìm đến nơi nộp hồ sơ để đòi lại tiền thì cũng không thấy biển hiệu văn phòng. Chính vì vậy họ đã dò tìm địa chỉ công ty để hỏi. Hiện phía Công ty VITEC đã phải thông báo với ban quản trị những trang website, đề nghị gỡ những thông tin tuyển dụng lừa đảo lợi dụng uy tín của công ty, tránh thiệt hại cho người lao động. Hiện nay công ty này chỉ có một văn phòng duy nhất tại P.403, tòa nhà 17T2, Trung Hòa – Nhân Chính, Cầu Giấy, mọi thông tin đăng tuyển của công ty chỉ có tại website www.vitec.com.vn. Điều đáng nói là các ứng viên đến ứng tuyển vào các vị trí tuyển dụng không phải đóng bất cứ một khoản lệ phí nào.

Cần kiểm chứng thông tin

Mới đây Công an quận Cầu Giấy vừa hoàn tất hồ sơ khởi tố vụ án Giám đốc Công ty CP Thương mại Xây dựng, Du lịch Hưng Thịnh vì tội lừa đảo việc làm qua mạng. Giám đốc Nguyễn Tất Thành thường xuyên tuyển dụng nhân viên qua mạng Internet, sau đó soạn thảo hợp đồng lao động ghi rõ người lao động phải nộp tiền đặt cọc từ 100.000 - 2.000.000 đồng, nếu tự ý bỏ việc hoặc không đáp ứng được công việc thì không trả lại khoản tiền đặt cọc trên. Có thể kể ra công việc không ai có thể làm được như học thuộc lòng một quyển cước xe ô tô từ Hà Nội đi các tỉnh chỉ trong một buổi sáng; giao cho bài kiểm tra kế toán đòi hỏi trình độ cao mới giải được. Hoặc giả, với công việc lái xe, họ đưa lao động đến thử lái tại một công ty khác, tìm cách phê phán rồi kết luận: “Không đạt yêu cầu”… Với hình thức này, hàng trăm lao động bị rơi vào cảnh tiền mất tật mang.

Ngày nay, việc sử dụng mạng Internet thật sự là một công cụ thuận lợi cho cả người lao động và người sử dụng lao động. Tuy nhiên để phát huy mặt tích cực của mạng và loại bỏ sự lừa đảo như đã nói, trước hết rất cần sự tỉnh táo, cảnh giác của người lao động khi có thông báo nộp tiền môi giới. Cần kiểm chứng thông tin nơi có nhu cầu tuyển dụng lao động qua các phương tiện thông tin khác. Họ có thể gửi câu hỏi đến các trang mạng tìm kiếm việc làm của một số tờ báo như Lao Động, Người Lao động, Lao động Thủ đô và chờ được trả lời. Đây là những tờ báo có nhiều năm tổ chức các hội chợ việc làm, do đó có hiểu biết và kinh nghiệm để kiểm tra thông tin, cũng như tư vấn luật cho các hợp đồng lao động.

Mặt khác, các cơ quan quản lý Nhà nước, các nhà cung cấp dịch vụ mạng cũng cần có cơ chế kiểm tra phát hiện những đối tác nào lợi dụng lừa đảo, kiếm tiền bất chính thì phải ngừng cung cấp dịch vụ và truy tố trước pháp luật.

Hiếu Dũng