Việc thực hiện chính sách tự chủ tài chính tại các bệnh viện công lập trong thời gian qua đã góp phần nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh. Tuy nhiên, điều này cũng manh nha tạo ra những lo ngại về sự thiếu công bằng...

´Hầu hết các bệnh viện lớn ở Việt Nam đều trong tình trạng quá tải và phải nằm ghép. Trong lúc đó, tại khu điều trị tự nguyện của các bệnh viện, mỗi phòng chỉ có 1 hoặc 2 người bệnh, thậm chí có lúc phòng để trống. Điều này dễ nảy sinh so sánh: Phải chăng đang có sự phân biệt người giàu - người nghèo trong khám, chữa bệnh?

Việc tổ chức khám, chữa bệnh theo yêu cầu tại một số bệnh viện nằm trong chủ trương thực hiện Nghị định 43 về tự chủ tài chính, đáp ứng nhu cầu đa dạng của bệnh nhân, góp phần làm giảm số người phải ra nước ngoài chữa trị khi có nhu cầu khám, chữa bệnh chất lượng cao.

Giường bệnh theo yêu cầu được đầu tư từ nguồn xã hội hóa, huy động vốn không thuộc ngân sách nhà nước, trong khi vẫn đảm bảo chỉ tiêu hoạt động đối với các giường bệnh theo kế hoạch Nhà nước giao theo đúng quy định. Giá thu trên cơ sở hạch toán phù hợp với điều kiện phòng, giường và có sự đồng thuận theo yêu cầu của người bệnh. Bệnh viện chỉ thực hiện thu tiền phòng tương ứng với giá theo yêu cầu, các khoản thuốc, y cụ, phẫu thuật, thủ thuật và thực hiện theo đúng quy định của Bộ Y tế.

Hiện nay kinh phí từ ngân sách nhà nước cấp cho hoạt động của các bệnh viện công lập chỉ chiếm 23,2% trong tổng số chi cho hoạt động, trung bình đối với các bệnh viện Trung ương là 9,8%. Ví dụ đối với Bệnh viện Nhi Trung ương năm 2011, chi hoạt động chuyên môn là 582 tỷ đồng, trong khi ngân sách chỉ cấp 62 tỷ đồng, chiếm 10,7%. Việc tổ chức khám, chữa bệnh theo yêu cầu nhằm huy động thêm nguồn kinh phí từ những gia đình người bệnh có điều kiện, để hỗ trợ cho hoạt động chung của bệnh viện. Phần kinh phí huy động được hạch toán, nộp thuế và chi theo hướng dẫn của liên Bộ Y tế - Bộ Tài chính.

Tỷ lệ giường bệnh theo yêu cầu tại các bệnh viện công lập mới chỉ đạt 4,1%, trong đó các bệnh viện Trung ương đạt 10,6%, các bệnh viện tỉnh đạt 4,4%, các bệnh viện huyện chỉ có 1,9%. Tỷ lệ này nằm trong giới hạn cho phép theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới là dưới 30%.

Kiểm tra thực tế tại một số bệnh viện Trung ương cho thấy: Không có hiện tượng số giường khu điều trị theo yêu cầu còn trống, thậm chí nhiều bệnh nhân phải đăng ký trước hàng tuần mới sắp xếp được. Riêng cơ số giường bệnh theo kế hoạch, các bệnh viện vẫn phải đảm bảo theo quy định. Tại hầu hết các bệnh viện, điểm khác nhau giữa phòng tự nguyện và phòng điều trị thường là có thêm một số trang thiết bị, phục vụ ăn - ở (ti vi, điện thoại, tủ lạnh), còn chế độ chăm sóc và điều trị trong khám, chữa bệnh thì giữa hai khu vực không có sự khác biệt.

´Bên cạnh việc điều trị dịch vụ, một số bệnh viện lớn còn mở thêm dịch vụ “khám giáo sư”. Có nghĩa là người bệnh sẽ được các giáo sư khám và chẩn đoán bệnh thay vì được các bác sĩ khám, với chi phí cao gấp ba, thậm chí gấp bốn, năm lần. Việc làm này có phù hợp không, khi mà các giáo sư cũng là cán bộ của bệnh viện, sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị của bệnh viện để khám, chữa bệnh? Và theo quy định, các giáo sư có phải khám bệnh hàng ngày tại các phòng khám? Những người bệnh khám theo diện BHYT có được các giáo sư khám bệnh?

Các giáo sư là nguồn nhân lực chất lượng cao của các bệnh viện, với nhiệm vụ chủ yếu là giải quyết những ca bệnh khó, hiểm nghèo, đào tạo đội ngũ chuyên môn kế cận. Ở hầu hết các bệnh viện không có sự phân công riêng biệt đối với các giáo sư, bác sĩ giỏi cho khu tự nguyện. Việc khám và điều trị cho mọi người bệnh trong bệnh viện đều thực hiện theo đúng quy trình chuyên môn của Bộ Y tế. Những ca bệnh khó đều phải hội chẩn với sự tham gia của các giáo sư, bác sỹ giỏi, không có phân biệt bệnh nhân. Một số bệnh viện có hợp đồng với các giáo sư đã về hưu nhưng còn đủ sức khỏe để khám bệnh tại khu theo yêu cầu. Việc lựa chọn giáo sư khám có chi phí cao hơn do chất lượng khám tốt hơn là yêu cầu tự nguyện của người bệnh.

´Đất đai, con người, máy móc thiết bị... trong bệnh viện công đều là của Nhà nước, nhưng lại dành riêng một khu đất làm nơi điều trị và khám dịch vụ để lấy giá cao. Số tiền này sẽ hạch toán và phân bổ như thế nào? Làm sao giải quyết được minh bạch giữa điều trị thường và điều trị tự nguyện?

Hầu hết các bệnh viện, phần kinh phí đầu tư cho khu điều trị tự nguyện được huy động từ nguồn ngoài ngân sách của bệnh viện, giá thu dịch vụ cũng được hạch toán minh bạch trên cơ sở một số dịch vụ gia tăng có khấu trừ các khoản do Nhà nước đầu tư. Toàn bộ máy móc thiết bị đều dùng cho mọi người bệnh như nhau và thu theo khung giá của Bộ Y tế qui định (với người bệnh điều trị theo yêu cầu, chi phí hầu như chỉ chênh lệch ở tiền phòng nằm và tiền mổ sớm theo yêu cầu, mổ ngoài giờ). Nguồn thu từ khám và điều trị dịch vụ tại bệnh viện được thực hiện theo đúng các văn bản hướng dẫn thực hiện Nghị định 43/2006/NĐ - CP.

Xin cảm ơn ông!

Lê Hoàng (thực hiện)