So với 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới, tỉnh Lào Cai hiện chưa có xã nào đạt chuẩn. Phần lớn các xã chỉ đạt 4 tiêu chí cơ bản là thủy lợi, điện, y tế và hình thức tổ chức sản xuất; có 79% số xã chỉ đạt từ 1 đến 5 tiêu chí.

Trên thực tế, việc thực hiện mục tiêu đến năm 2015, toàn tỉnh phấn đấu xây dựng 35 xã đạt tiêu chí nông thôn mới là rất khó khăn với Lào Cai. Nguyên nhân địa bàn rộng, chủ yếu là đồi núi, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng hiệu quả thấp nếu quy hoạch không sát. Bên cạnh đó, đồng bào vùng cao trình độ dân trí còn hạn chế, ý thức trông chờ, ỷ lại còn tồn tại ở một bộ phận nhân dân; sản xuất nông - lâm nghiệp, các dịch vụ và ngành nghề ở khu vực nông thôn chưa phát triển; năng lực của hệ thống chính trị ở cơ sở còn nhiều bất cập, thực sự là cản trở lớn trong quá trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn.

Để thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới thành công, Lào Cai chọn hình thức xây dựng mô hình điểm, từ đó nhân ra diện rộng. Đây là một trong những giải pháp an toàn và hiệu quả cao. Trên cơ sở mô hình điểm, các địa phương khác sẽ học hỏi và rút kinh nghiệm trong quá trình triển khai tại xã mình.

Có 4 xã được chọn làm điểm là Nậm Cang (Sa Pa), Quang Kim (Bát Xát), Sín Chéng (Si Ma Cai) và Phú Nhuận (Bảo Thắng). Các xã này có đặc thù cũng như mô hình phát triển kinh tế - xã hội riêng và đều là những xã thuận lợi trong công tác triển khai thực hiện. Nếu như xã Quang Kim, Phú Nhuận đại diện cho mô hình xã vùng thấp thì Nậm Cang, Sín Chéng đại diện cho các xã vùng cao. Các xã làm điểm đều đang triển khai thực hiện trên tinh thần chỉ đạo, hướng dẫn, hỗ trợ của tỉnh. Đồ án quy hoạch xây dựng nông thôn mới được hoàn thành, là cơ sở để các xã trong tỉnh học tập, rút kinh nghiệm triển khai. Dựa trên cơ sở tình hình thực tế và 19 tiêu chí, mỗi xã có phương án, hình thức triển khai xây dựng nông thôn mới phù hợp với đặc thù, nhằm khai thác lợi thế so sánh của địa phương mình. Riêng xã Quang Kim đã hoàn thành 15/19 tiêu chí, phấn đấu đến năm 2012 hoàn thành mục tiêu chương trình xây dựng nông thôn mới.

Với đặc thù địa bàn miền núi, công tác xây dựng nông thôn mới của tỉnh Lào Cai còn nhiều bất cập, việc triển khai thực hiện ở nhiều xã còn không ít khó khăn về nguồn vốn đầu tư, cơ sở hạ tầng thấp kém. Một số tiêu chí theo quy định của chương trình mục tiêu quốc gia không phù hợp với đặc điểm các tỉnh miền núi như: tỷ lệ lao động phi nông nghiệp, thiết chế các trung tâm văn hóa, giao thông nông thôn, môi trường...

Trong các tiêu chí xây dựng nông thôn mới, tỉnh Lào Cai có 2 tiêu chí khó thực hiện nhất là nâng mức thu nhập bình quân đầu người các xã nông thôn mới đạt cao hơn 1,2 lần so với bình quân thu nhập đầu người ở khu vực nông thôn của tỉnh; tỷ lệ hộ nghèo hàng năm giảm bình quân 6% để tiến tới cơ bản đạt chuẩn ở một số xã xây dựng nông thôn mới.

Ông Ma Quang Trung - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Phó Ban thường trực Xây dựng nông thôn mới của tỉnh cho  biết, so với các tỉnh, thành phố trong cả nước, điều kiện kinh tế - xã hội của Lào Cai còn nhiều khó khăn. Tuy nhiên, Lào Cai vẫn đề ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2015, toàn tỉnh xây dựng 35/144 xã đạt tiêu chí nông thôn mới. Đây là quyết tâm của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức xã hội và của nhân dân.

Lục Văn Toán