Mặt Trăng là vệ tinh tự nhiên duy nhất của Trái đất và là vệ tinh tự nhiên lớn thứ năm trong Hệ Mặt trời. Từ những năm cuối thập niên 50 của thế kỷ XX, con người đã bắt đầu công cuộc khám phá các bí mật của Mặt Trăng.

Đầu những năm 60, Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) bắt đầu thực hiện mục tiêu “đưa một người lên Mặt Trăng an toàn, và đưa phi hành gia này trở lại mặt đất bình yên”. Vào thời kỳ đó, mục tiêu mà NASA đưa ra là điều mà công chúng Mỹ cũng như toàn thế giới chưa hề nghĩ đến.

Phi hành gia Armstrong, Collins và Aldrin (từ trái qua).

Để thực hiện mục tiêu đó, NASA bắt đầu thực hiện dự án Mercury. 6 chuyến bay vào không gian đầu tiên được thực hiện bằng những phi thuyền nhỏ chỉ chở được 1 người.

Sau Mercury, NASA thực hiện dự án Gemini với những phi thuyền có thể chở được 2 phi hành gia. Tham gia dự án, các phi hành gia vừa bay trong không gian, vừa thực hiện những công việc phức tạp khác như ráp nối với các phi thuyền khác và làm việc ngoài khoảng không. Dự án Apollo được nghiên cứu và triển khai trong giai đoạn 1961-1972, là nỗ lực cao nhất của NASA thời kỳ đó.  

Năm 1967, trong cuộc phóng thử nghiệm phi thuyền Apollo 1, ba phi hành gia đã tử nạn. Không nản lòng sau tổn thất lớn ấy, các nhà khoa học không gian Mỹ tiếp tục nghiên cứu, cải tiến phi thuyền Apollo. Cuối cùng thành công đã đến với họ, những chuyến bay kế tiếp đã đưa phi thuyền Apollo tới được quỹ đạo của Mặt Trăng.

Neil Armstrong bước xuống chiếc thang của tàu vũ trụ, trở thành người đầu tiên đặt chân lên Mặt trăng.

Ngày 16/7/1969, con tàu Apollo 11, với 3 phi hành gia Neil Armstrong, Michael Collins và  Buzz Aldrin rời bệ phóng tại trung tâm vũ trụ Kennedy. Ngày 19/7/1969, tàu Apollo 11 bay vào quỹ đạo Mặt trăng. Ngày 20/7/1969, chuyến bay có người lái đầu tiên trên thế giới đổ bộ thành công lên bề Mặt Trăng. Neil Armstrong và Buzz Aldrin trở thành những phi hành gia đầu tiên đặt chân lên Mặt trăng. Mong ước chinh phục mặt trăng của loài người đã trở thành hiện thực.

Sự kiện Apollo 11 đổ bộ thành công ngay lập tức thu hút sự chú ý của cả thế giới. Có khoảng 600 trăm triệu người đã theo dõi sự kiện này qua truyền hình. Đó là chương trình truyền hình có số lượng khán giả lớn nhất trong lịch sử nhân loại. Kỷ lục đó chỉ bị phá vỡ vào năm 1981, khi 750 triệu người theo dõi đám cưới của hoàng tử xứ Wales và công nương Diana Spencer.

Ngay khi bước chân từ phi thuyền xuống Mặt trăng, Neil Armstrong đã nói: “Đây là bước chân nhỏ bé của một con người, nhưng là một bước tiến khổng lồ của nhân loại”.

Trong cuộc đổ bộ này, hai nhà du hành vũ trụ Neil Armstrong và Buzz Aldrin - ngoài việc cắm thành công quốc kỳ Mỹ trên Mặt Trăng, họ cũng đã thu thập được các mẫu đất và loại khoáng chất Armalcolite. Trong một số nghiên cứu sau nay, các nhà khoa học Mỹ phát hiện thấy tỷ lệ đồng vị ôxy trên Mặt Trăng giống hệt như dưới Mặt Đất và loại khoáng chất Armalcolite cũng có tại nhiều nơi trên Trái Đất. Điều này củng cố lý thuyết cho rằng, Mặt Trăng đã hình thành sau vụ va đập lớn của một thiên thạch với Trái Đất cách đây khoảng 4,5 tỷ năm.

Dấu giày của Buzz Aldrin trên Mặt trăng.

Hơn 20 giờ đồng hồ sau chuyến đi bộ trên mặt trăng, hai phi hành gia Neil Armstrong và Buzz Aldrin cho khởi động khoang đổ bộ của tàu Apollo 11 và kết nối với phi hành gia Collins trong chuyến bay trở về Trái Đất.

Khi trở về Trái Đất, phi thuyền chở 3 phi hành gia của tàu Apollo 11 rơi xuống Thái Bình Dương. Trước khi rời khỏi phi thuyền, 3 nhà du hành đã mặc bộ quần áo cách ly sinh học nhằm đề phòng nguy cơ mang theo những tác nhân gây bệnh từ Mặt Trăng. Sau đó, họ tiếp tục được đưa vào thiết bị cách ly di động trên mẫu hạm U.S.S Hornet trong sự chào đón của Tổng thống Mỹ Nixon.Sau 3 tuần ở trong thiết bị cách ly di động, các phi hành gia của tàu Apollo 11 được đưa trở về thành phố Houston.

Thành công của Apollo 11 cho phép Mỹ triển khai hàng loạt chuyến viếng thăm mặt trăng. Chuyến cuối cùng là tàu Apollo 17 năm 1972 đã kết thúc Dự án Apollo chinh phục vũ trụ của người Mỹ. Tổng cộng có 12 nhà du hành đặt chân lên “vệ tinh duy nhất của Trái đất”, tổng thời gian mà các phi hành gia Mỹ ở trên mặt trăng là 12,5 ngày, đi bộ 92,3km và mang về 2.196 mẫu đất đá với tổng trọng lượng 381,7 kg .

Ngay sau dự án Apollo, NASA bắt tay vào nghiên cứu loại tàu con thoi với những cải tiến và thiết kế ưu việt, được gọi là Space Transportation System (hệ thống vận tải không gian).

Sau Mỹ, một số nước cũng có tham vọng đưa người lên Mặt Trăng. Năm 2003, Trung Quốc lần đầu tiên đã đưa được người vào không gian. Hai năm sau, họ thực hiện điều đó một lần nữa. Tháng 11/2008, Ấn Độ cũng đã thành công trong việc cho hạ cánh một thiết bị thăm dò lên bề mặt Mặt Trăng.

Càng về sau, các con tàu chinh phục không gian càng hiện đại và đa dạng, song sự kiện Apollo 11 đưa con người lên tới Mặt Trăng luôn là dấu mốc quan trọng đánh dấu kỷ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người.

Trung tâm Thông tin Tư liệu/TTXVN