Một trong những vấn đề mà cử tri cả nước quan tâm và doanh nghiệp (DN) chú ý là dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về các giải pháp thuế nhằm tháo gỡ khó khăn cho DN và cá nhân năm 2012. Đây cũng là nội dung làm nóng nghị trường sáng 12/6.

Gỡ khó cho doanh nghiệp

Thay mặt Chính phủ, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ báo cáo trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Vương Đình Huệ đã đưa ra hai giải pháp về miễn, giảm thuế trình Quốc hội xem xét để tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường năm 2012.

Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh, Trương Thị Ánh phát biểu ý kiến. Ảnh: Phương Hoa-TTXVN

Giảm 30% thuế thu nhập DN (TNDN) phải nộp năm 2012 cho một số đối tượng DN, bao gồm: DN nhỏ và vừa (không bao gồm DN nhỏ và vừa kinh doanh trong các lĩnh vực xổ số, bất động sản, chứng khoán, tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, sản xuất hàng hoá, dịch vụ thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, DN được xếp hạng 1, hạng đặc biệt thuộc tập đoàn kinh tế, tổng công ty) và DN sử dụng nhiều lao động trong lĩnh vực sản xuất, gia công, chế biến: nông sản, lâm sản, thuỷ sản, dệt may, da giày, linh kiện điện tử; xây dựng các công trình hạ tầng kinh tế - xã hội.

Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh, Trần Du Lịch phát biểu ý kiến. Ảnh: Phương Hoa-TTXVN

Miễn thuế khoán, thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế thu nhập cá nhân (TNCN) và thuế TNDN trong năm 2012 đối với cá nhân, hộ kinh doanh nhà trọ, phòng trọ cho thuê đối với công nhân, người lao động, sinh viên, học sinh; hộ, cá nhân chăm sóc trông giữ trẻ; hộ, cá nhân, tổ chức cung ứng suất ăn ca cho công nhân với điều kiện giữ ổn định mức giá cho thuê phòng trọ, nhà trọ, giá trông giữ trẻ và giá cung ứng suất ăn ca như cuối năm 2011.

Nếu thực hiện các giải pháp trên sẽ góp phần tháo gỡ khó khăn về vốn, thị trường và giảm chi phí đầu vào, tạo điều kiện cho DN ổn định và phát triển sản xuất kinh doanh. Theo tính toán, toàn bộ gói giải pháp trên, bao gồm cả những giải pháp mà Chính phủ chỉ đạo thực hiện theo thẩm quyền, tác động tài chính đến sản xuất kinh doanh của nền kinh tế khoảng 29.000 tỷ đồng. Trong đó, các giải pháp gia hạn thời hạn nộp thuế sẽ để lại cho DN tiền vốn ước khoảng 16.000 tỷ đồng; các giải pháp miễn giảm thuế giúp DN giảm chi phí và các giải pháp tài chính khác khoảng 13.000 tỷ đồng.

Khi thực hiện những giải pháp này thì việc thu ngân sách nhà nước năm 2012 cũng sẽ giảm khoảng 4.100 tỷ đồng. Tính chung các giải pháp về thuế, phí sẽ tác động làm giảm thu ngân sách nhà nước năm 2012 khoảng 9.000 tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương khoảng 3.000 - 3.600 tỷ đồng và ngân sách địa phương khoảng 5.400 - 6.000 tỷ đồng.

Đối tượng và mục tiêu quá rộng

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội cũng như nhiều ý kiến khác bàn về các giải pháp trên, cho rằng: Việc miễn, giảm thuế khó đạt được mục tiêu vì đối tượng áp dụng và mục tiêu đề ra là quá rộng trong khi nguồn lực hỗ trợ lại hạn chế, khó có thể “tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, ổn định thị trường”. Với số giảm thu khiêm tốn như vậy thì mức độ lan tỏa, tác động của chính sách là không đáng kể so với yêu cầu thực tiễn.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội Phùng Quốc Hiển, cho rằng: Giải pháp miễn, giảm, giãn thuế không phải là giải pháp tối ưu, duy nhất để hỗ trợ DN vì hiện nay DN chủ yếu gặp khó khăn trong tiếp cận vốn vay, tín dụng, lãi suất tiền vay cao, thị trường thu hẹp, sức mua giảm, dẫn đến lượng hàng tồn kho tăng cao, gây ứ đọng vốn, nợ đọng thuế cao. Chính phủ cần xem xét toàn diện hệ thống chính sách vĩ mô, kết hợp hài hòa giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ, chú trọng hơn đến giải pháp tiền tệ, tín dụng, giảm mạnh lãi suất cho vay, kích cầu tiêu dùng, mở rộng thị trường nhằm tăng sức mua, tạo điều kiện để DN thu hồi vốn, đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh.

Có ý kiến cho rằng, việc Chính phủ đề xuất đối tượng được giảm 30% thuế TNDN là “DN sử dụng nhiều lao động trong lĩnh vực sản xuất, gia công, chế biến: Nông sản, lâm sản, thuỷ sản, dệt may, da giày, linh kiện điện tử; xây dựng các công trình hạ tầng kinh tế - xã hội” là chưa bảo đảm công bằng giữa các DN trong các lĩnh vực, ngành nghề khác nhau. Hiện nay, ngoài các lĩnh vực nêu trên còn có nhiều DN thuộc những lĩnh vực khác cũng đang gặp khó khăn. Ngoài ra, việc giảm 30% thuế TNDN đối với DN “xây dựng các công trình hạ tầng kinh tế” chưa thật hợp lý vì so với nhiều lĩnh vực khác, các DN này chưa hẳn là đối tượng gặp nhiều khó khăn, cần phải hỗ trợ trong bối cảnh hiện nay.

Nhiều ý kiến trong Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội chưa tán thành với phương án miễn thuế khoán, thuế GTGT, thuế TNDN và thuế TNCN như đề xuất của Chính phủ, vì việc thực hiện chính sách giảm 50% thuế khoán, thuế GTGT, TNDN và TNCN trong năm 2011 như báo cáo của chính phủ không mang lại hiệu quả thiết thực vì giá trị tuyệt đối số tiền thuế được giảm quá khiêm tốn (bình quân mỗi hộ chỉ được giảm khoảng 50.000 đồng/tháng) nên tác động là không đáng kể. Việc xác định đối tượng đủ điều kiện để áp dụng miễn thuế là không khả thi và khó có thể xác định được các hộ, cá nhân nào cung ứng dịch vụ giữ giá như cuối năm 2011, thực chất là như cuối năm 2010. Mặt khác, không có cơ chế để kiểm soát việc cung ứng dịch vụ cho người dân và không có chế tài xử lý nếu không thực hiện đúng quy định như Tờ trình của Chính phủ. Tiếp nữa, năm 2011 Quốc hội đã cho phép áp dụng chính sách giảm 50% thuế khoán, thuế GTGT, thuế TNDN và thuế TNCN đối với cá nhân, hộ kinh doanh nhà trọ, phòng trọ cho thuê đối với công nhân, người lao động, sinh viên, học sinh; hộ, cá nhân chăm sóc, trông giữ trẻ; hộ, cá nhân, tổ chức cung ứng suất ăn ca cho công nhân. Tuy nhiên, Chính phủ chưa báo cáo cụ thể về hiệu quả đạt được, do đó chưa có cơ sở thuyết phục để đề xuất tiếp tục ban hành chính sách tương tự trong năm 2012. Ngoài ra, một số ý kiến trong Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội cũng đề nghị xem xét miễn thuế TNCN đối với cá nhân có thu nhập tính thuế từ tiền lương, tiền công và từ kinh doanh đến mức phải chịu thuế TNCN ở bậc 1 (như Nghị quyết số 08/2011/QH13 của Quốc hội) và giảm thuế GTGT để kích thích tiêu dùng nhằm góp phần hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho DN.

“Tiếp sức” đúng thời điểm

Thảo luận về vấn đề này, đa số các đại biểu Quốc hội đều cho rằng, trong bối cảnh sản xuất, kinh doanh gặp nhiều khó khăn như hiện nay, việc ban hành các giải pháp nhằm góp phần tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, hỗ trợ thị trường là cần thiết.

Bà Trương Thị Ánh, đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh mở màn phiên thảo luận cho rằng: Giảm 50% thuế TNDN phải nộp năm 2012 đối với hai đối tượng DN như tờ trình của Chính phủ tôi hoàn toàn đồng tình. Vì được sự trợ sức của nhà nước sẽ tạo động lực cho DN thúc đẩy sản xuất tạo công ăn việc làm cho người lao động. Trong tình hình kinh tế trong nước và thế giới khó khăn như hiện nay, việc ban hành chính sách hỗ trợ thuế cho người dân và DN là cần thiết.

Cùng quan điểm này, ông Đỗ Văn Vẻ đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình đề nghị Quốc hội cho giảm ngay 50% thuế VAT cho toàn bộ hàng hóa; đối với cá nhân có thu nhập tính thuế từ tiền lương, tiền công và từ kinh doanh đến mức phải chịu thuế TNCN ở bậc 1 để hỗ trợ người lao động cải thiện đời sống. Ông Đỗ Văn Vẻ cho rằng, đây là những biện pháp gián tiếp có tác dụng mạnh mẽ trong việc kích cầu tiêu dùng, góp phần thiết thực vào việc hỗ trợ sản xuất của DN và hỗ trợ đời sống người dân.

Đồng tình với nhận định này, ông Nguyễn Văn Bình, đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng, cho rằng: “Cần bổ sung thêm việc miễn thuế TNCN, hỗ trợ xúc tiến thương mại đối với các DN sản xuất, xử phạt nghiêm minh đối với những trường hợp trốn thuế”. Còn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Bá Thuyền, khẳng định: “Những năm gần đây nền kinh tế của chúng ta phát triển rất bấp bênh, năm 2007 đầu tư quá mức thì lạm phát tăng chóng mặt, chúng ta đưa ra giải pháp kiềm chế lạm phát. Quốc hội đã thảo luận kỹ nhóm giải pháp giải cứu cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Bây giờ Chính phủ lại tiếp tục đưa ra gói hỗ trợ về các giải pháp thuế nhằm tháo gỡ khó khăn cho DN và cá nhân năm 2012 tuy chậm, nhưng chậm còn hơn không.

Ở khía cạnh khác, ông Trần Du Lịch, đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng: “Chúng ta giảm thuế TNDN không có nghĩa là giảm nguồn thu bởi khi thuế xuất giảm, DN làm ăn tốt, số lượng qui mô tăng rộng thì số thu tuyệt đối vẫn tăng. Lâu nay chúng ta cứ nghĩ giảm thuế là giảm nguồn thu thì chưa hẳn đã đúng. Tôi đề nghị Quốc hội lần này nên sửa đổi Luật thuế TNDN, nếu chưa sửa kịp thì trong Nghị quyết của Quốc hội cũng cần thể hiện quan điểm đó để tạo niềm tin, yên tâm sản xuất. Trong lúc DN đang tái cấu trúc, chuẩn bị đầu tư mới, Quốc hội có một tín hiệu tốt như vậy thì DN sẽ có định hướng lâu dài, yên tâm sản xuất”.
Ông Mai Hữu Tín, đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương, cho biết, giảm 30% thuế TNDN đối với DN nhỏ và vừa là cần thiết, nhưng vấn đề là tiêu chí để xác định thế nào là DN nhỏ và vừa hiện nay còn chưa hợp lý, theo Nghị định 59 hiện nay DN nhỏ và vừa được xác định dựa trên vốn và số lượng lao động, trong đó vốn là yếu tố chính. Tuy nhiên, yếu tố này dựa trên tổng tài sản của DN chứ không phải là vốn điều lệ. Vì thế, chẳng hạn có DN có vốn chỉ 30 tỷ đồng, nhưng tổng tài sản lên đến hơn 100 tỷ đồng (gồm cả vốn vay) lại không được xếp vào nhóm DN nhỏ và vừa. Do đó, theo ông Tín, vẫn cần phải có thêm giải pháp hỗ trợ DN tích cực hơn, chẳng hạn như giảm thuế TNDN từ 25% xuống còn 20%, giảm 50% thuế GTGT. Các chính sách miễn giảm thuế làm giảm thu ngân sách khoảng 9.000 tỷ đồng, so với 450.000 DN đang hoạt động thì mỗi DN chỉ được miễn giảm trung bình 20 triệu đồng, không thấm tháp vào đâu so với khó khăn hiện nay…

Các ý kiến của đại biểu Quốc hội thảo luận tại hội trường đã nêu nhiều kiến nghị: Ngoài việc miễn, giảm thuế, cần có thêm giải pháp tích cực hơn nữa để giúp DN thoát khỏi khó khăn. Bà Nguyễn Thanh Hải, đại biểu Quốc hội tỉnh Hòa Bình bày tỏ sự đồng thuận với việc cần thiết ban hành chính sách và giảm 30% thuế TNDN. Tuy nhiên, bà Hải cho rằng, ngoài việc giảm thuế như trên, để hỗ trợ DN một cách chính xác, hiệu quả, phải hiểu DN đang đối diện với những khó khăn gì. Với quá trình sản xuất cũng như tái mở rộng sản xuất phải tác động đúng nơi, đúng lúc mới mang lại hiệu quả.

Bà Trương Thị Ánh, đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh cũng đề nghị: “Hiện nay do ảnh hưởng của giá cả nên đời sống của người dân gặp nhiều khó khăn, trong khi mức giảm trừ thuế TNCN thấp, do đó tôi đồng tình với ý kiến của Ủy ban Tài chính Ngân sách về việc xem xét miễn, giảm thuế TNCN đối với những cá nhân có thu nhập chủ yếu từ tiền lương, tiền công và tiền kinh doanh đến mức phải chịu thuế TNCN ở bậc 1. Đề nghị giảm 50% mức thuế xuất, thuế GTGT đối với một số hàng hóa như đường, lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh, thuốc trừ sâu, thức ăn gia súc, gia cầm... nhằm ổn định giá cả sinh hoạt góp phần ổn định tháo gỡ khó khăn cho DN và hỗ trợ người tiêu dùng”

Viết Tôn(tổng hợp)