Tiếp tục cổ phần hóa các tổng công ty lớn

Tái cơ cấu, thoái vốn còn nhiều khó khăn

Tính trong cả giai đoạn 2011 - 2015, đã có 15 doanh nghiệp ngành công thương được sắp xếp, cổ phần hóa theo chỉ đạo của Chính phủ; riêng năm 2015, cổ phần hóa được 7 doanh nghiệp. Trong số đó, chỉ có 5/15 đơn vị thu hút nhà đầu tư chiến lược gồm Tập đoàn Dệt may Việt Nam, Tổng công ty Công nghiệp Dầu thực vật Việt Nam, Tổng công ty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam, Tổng công ty Giấy Việt Nam, Công ty TNHH MTV Thực phẩm và Đầu tư công nghệ Focover.

Việc cổ phần hóa, tái cơ cấu, thoái vốn của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước gặp nhiều khó khăn vướng mắc, chủ yếu là do các vấn đề tài chính, định giá tài sản, mô hình quản lý sau khi cổ phần hóa, việc thực hiện các báo cáo một cách minh bạch, ưu đãi cho các nhà đầu tư chiến lược...

Theo đại diện Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN), việc tìm kiếm cổ đông chiến lược của các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực như công nghiệp điện, khí, dịch vụ dầu khí hay hóa dầu... là rất khó, do nguồn vốn lớn, cùng với tỷ lệ nắm giữ của PVN cao dẫn đến tâm lý cho rằng việc cổ phần hóa thực chất không thay đổi nhiều về phương diện quản lý doanh nghiệp.

Tương tự, với Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), việc chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng đối với 3 tổng công ty trực thuộc có vốn điều lệ trên 1.000 tỷ đồng đạt tỷ lệ thấp, không thu hút được nhà đầu tư chiến lược và nhà đầu tư mua số lượng lớn. Lý do là tỷ lệ nắm giữ vốn nhà nước tại các đơn vị này đều ở mức 98 - 99% vốn điều lệ trở lên.

Riêng đối với ngành điện, ông Đặng Hoàng An, Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam cũng cho hay, do quy mô các Tổng công ty Phát điện (GENCO) quá lớn nên việc tìm kiếm người mua hết số cổ phần muốn bán là không đơn giản. Đặc biệt, việc sắp xếp lại lao động dôi dư cũng là một thách thức không nhỏ.

Ông Phan Đăng Tuất, Phó trưởng ban thường trực Ban đổi mới doanh nghiệp thuộc Bộ Công Thương cho biết thêm: “Các nhà đầu tư chiến lược vẫn chủ yếu là nhà đầu tư trong nước chứ chưa thu hút được các nhà đầu tư chiến lược nước ngoài tham gia mua cổ phần của các doanh nghiệp trực thuộc Bộ Công Thương”.

Giảm tỷ lệ cổ phần  nhà nước

Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng cho biết, sau khi hoàn thành kế hoạch sắp xếp, cổ phần hóa doanh nghiệp 100% vốn nhà nước trực thuộc Bộ Công Thương giai đoạn 2011 - 2015, Bộ Công Thương còn quản lý 4 tập đoàn kinh tế là: Dầu khí, Điện lực, Than - Khoáng sản, Hóa chất và Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam.

Mục tiêu lớn nhất của việc cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước mà Chính phủ đặt ra là nhằm thay đổi hình thức quản trị doanh nghiệp, phân loại các doanh nghiệp mà Nhà nước không cần giữ cổ phần chi phối, nhằm minh bạch hoạt động theo cơ chế thị trường.

Đối với 4 tập đoàn kinh tế này, Bộ sẽ chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan tổ chức thực hiện kế hoạch sắp xếp, cổ phần hóa và tái cơ cấu theo chỉ đạo hoặc ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ. Riêng với Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam, Bộ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép Bộ xây dựng kế hoạch sắp xếp, cổ phần hóa các đơn vị thành viên trực thuộc tổng công ty và công ty mẹ trong giai đoạn 2016 - 2020, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.

Để đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa, thoái vốn, Bộ Công Thương kiến nghị, cần có cơ chế, chính sách tài chính để giúp các doanh nghiệp quy mô lớn thực hiện thuê tư vấn tìm kiếm đối tác chiến lược, quảng bá doanh nghiệp không chỉ trong nước mà cả nước ngoài để thu hút khối ngoại mua cổ phần; đồng thời, xem xét nghiên cứu sửa đổi để giảm tỷ lệ nắm giữ của Nhà nước đối với một số lĩnh vực hiện nay Nhà nước đang nắm giữ tỷ lệ cổ phần cao trong doanh nghiệp.

Được biết, Tập đoàn Dệt may sau khi hoàn thành cổ phần hóa, căn cứ vào tình hình thị trường, Bộ sẽ chỉ đạo xây dựng kế hoạch bán tiếp phần vốn nhà nước xuống dưới 50% tổng số cổ phần. Đối với các tổng công ty cổ phần như: Bia - Rượu - Nước giải khát Hà Nội, Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn, Tổng công ty Thép... hiện tại phần vốn nhà nước còn nắm giữ trên 50% tổng số cổ phần. Bộ sẽ kiến nghị Thủ tướng cho phép thực hiện tiếp tục thoái vốn theo nguyên tắc Nhà nước chỉ nắm giữ dưới 50% tổng số cổ phần hoặc không cần nắm giữ.

Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng kiến nghị Ngân hàng Nhà nước cần tích cực tham gia vào quá trình tái cơ cấu của các tập đoàn, tổng công ty, tham gia mua lại cổ phần vốn góp của các tập đoàn tại các ngân hàng hoặc chỉ định ngân hàng thương mại tham gia mua cổ phần của các tập đoàn, tổng công ty đã đầu tư vào lĩnh vực tài chính ngân hàng theo chỉ đạo của Chính phủ.