Lượng khách giảm 25-50%
Bến xe Nước Ngầm. Ảnh (tư liệu): Tuấn Anh/TTXVN
Theo ông Trần Hoàng, Phó giám đốc Công ty cổ phần Bến xe Hà Nội, sau thời gian dài ảnh hưởng dịch COVID-19, năm 2023, tình hình hoạt động vận tải tại các bến xe trên cả nước nói chung và tại các bến xe của Công ty cổ phần Bến xe Hà Nội nói riêng (Giáp Bát, Mỹ Đình, Gia Lâm) giảm 300.000 lượt/3 bến, chiếm 28%; trong đó, tùy theo từng bến, có bến Mỹ Đình giảm trên 30%; Bến xe Giáp Bát giảm 25% còn Bến xe Gia Lâm giảm gần 50%.
Về hành khách, mức độ ảnh hưởng trầm trọng hơn, số lượng giảm trên toàn công ty là 52%; trong đó Bến xe Gia Lâm giảm gần 70%. Cùng đó là các vấn đề sụt giảm về doanh thu, lợi nhuận của doanh nghiệp. Đây là con số rất đáng lo ngại, ông Trần Hoàng cho hay.
Còn theo ông Nguyễn Văn Lập, Giám đốc Bến xe Nước Ngầm, trước dịch COVID-19 ngày thường bến xe đón khoảng 600-700 lượt xe, riêng dịp lễ Tết là trên 900 lượt nhưng nay chỉ còn 250-300 lượt xe/ngày. Riêng trong tháng 3-4/2024 này là trên 400 lượt xe/ngày, tỉ lệ giảm gần 50%.
Các đơn vị quản lý bến xe cho biết, ngoài việc gây ảnh hưởng tới kinh tế của các doanh nghiệp khai thác, tình trạng sụt giảm lượng hành khách vào bến còn ảnh hưởng tới các vấn đề về xã hội. Đơn cử như hệ thống vận tải hành khách liên tỉnh tuyến cố định đang dần đánh mất vai trò là trục xương sống của vận tải. Hệ thống này mang lại hiệu quả xã hội cao nhất, vận chuyển khối lượng lớn, vận chuyển những chuyến xe đã được kiểm tra, kiểm soát.
Trao đổi về việc vì sao hành khách không vào bến, ông Nguyễn Công Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho biết, số lượng xe hợp đồng gia tăng so với xe tuyến cố định lên đến hàng chục nghìn xe, chưa kể còn xuất hiện loại hình xe ghép, xe tiện chuyến cũng đang cạnh tranh không công bằng với xe tuyến cố định. Những xe này thậm chí còn không đổi màu biển số theo quy định. Những loại hình vận tải này cùng lúc hoạt động, gây xung đột với nhau.
Trong khi đó, nhu cầu người dân tăng cao, điều kiện quản lý xe hợp đồng quá lỏng lẻo khi không phải đăng ký xếp nốt, không đăng ký luồng tuyến, lái xe không bị kiểm soát, văn phòng đại diện mọc khắp nơi như một bến xe thu nhỏ.
Chúng ta đã có quy định về điều hành lái xe, thu tiền nhưng hiện nay rất nhiều doanh nghiệp xe hợp đồng trá hình tổ chức đón khách, bán vé, lập các văn phòng đón/trả khách gây ra sự hỗn loạn, không thể quản lý được. Mặt khác, những doanh nghiệp chấp hành tốt lại thường xuyên bị thanh, kiểm tra nhưng những doanh nghiệp xe hợp đồng lại không ai kiểm soát, xử lý gây ra nhiều bức xúc. "Đồng ý là cần phải hướng đến những gì người dân yêu thích, ưa chuộng sử dụng nhưng vận tải là loại hình kinh doanh vận tải có điều kiện, do đó cần phải quản lý các loại phương tiện trên", ông Hùng nói.
Quản chặt từ địa phương
Trên thực tế, chỉ mất vài phút, chúng ta có thể tìm kiếm trên Google rất nhiều nhà xe công khai đăng tải dịch xe ghép, tiện chuyến dù họ không hề đăng ký kinh doanh vận tải. Ở thời điểm dịch bệnh, toàn bộ người dân phải tăng cường sử dụng trực tuyến nên các hình thức xe ghép tiện chuyến lại càng bùng nổ.
Ông Nguyễn Công Hùng cho hay, chúng ta đã ban hành nhiều quy định như luật từ giao thông, thuế, luật doanh nghiệp nhưng vẫn không quản lý được. Theo ông Hùng cần tập trung quản lý chặt, giao trách nhiệm xuống chính quyền địa phương vì chỉ có họ mới biết trên địa bàn mình có bao nhiêu doanh nghiệp đang hoạt động để xử lý.
Đề cập tới vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc tồn tại các văn phòng của các nhà xe, ông Nguyễn Văn Lập, Giám đốc Bến xe Nước Ngầm cho rằng, trách nhiệm và vai trò của địa phương rất quan trọng nên cần giao trách nhiệm cho người đứng đầu địa phương. Bởi cơ quan thanh tra không thể kiểm tra sát sao bằng địa phương, nên cần nâng cao vai trò của chính quyền địa phương với hoạt động vận tải.
Cần phải nhìn nhận, khách không vào bến xe nữa xuất phát từ hoạt động xe hợp đồng trá hình. Xe hoạt động này đến tận nhà đón khách mang tới sự tiện lợi. Nếu việc đón khách tận nơi mà doanh nghiệp vận tải tuyến cố định làm được sẽ rất tốt. Đây là do công tác quản lý, xử lý xe trá hình chưa đến nơi đến chốn nên họ mới lôi kéo được khách từ bến xe. Điều này gây ảnh hưởng tới công tác tổ chức giao thông, ông Lập chia sẻ thêm.
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Đoàn Ngọc Hùng, Trưởng phòng Quản lý vận tải, Công ty TNHH Văn Minh cho biết, thực trạng hiện nay xe 16 chỗ hoán cải thành xe limousine hoạt động trá hình có số lượng lớn nhưng quy định quản lý lại lỏng lẻo. Nếu như tuyến cố định phải có giấy phép kinh doanh vận tải, phải thành lập bộ phận an toàn, phải có luồng tuyến rõ ràng, nộp ngân sách cho nhà nước với nhiều loại thuế như: thuế môn bài, giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân...
Trong khi đó, xe hợp đồng trá hình lại không nộp thuế cho ngân sách nhà nước, dừng bắt khách tuỳ tiện, không mất chi phí hai đầu bến, nhiều xe không lắp thiết bị giám sát hành trình khoang hành khách, thậm chí, nhiều đơn vị không khám sức khoẻ định kỳ, không tập huấn chứng chỉ an toàn giao thông cho lái xe.
Phó Chánh Thanh tra, Sở Giao thông Vận tải Hà Nội Cao Văn Hiệp cho biết, để chứng minh hành vi vi phạm của xe hợp đồng trá hình hay còn gọi là xe limousine lách luật hoạt động trái phép không dễ và mất nhiều thời gian. Hiện đã có nhiều quy định về việc các xe hợp đồng phải gắn thiết bị giám sát hành trình, phải gửi hợp đồng trước khi thực hiện chuyến đi tới cơ quan chức năng để cơ quan quản lý giám sát.
"Chúng ta đang thực hiện những quy định này, song có nhiều doanh nghiệp tìm nhiều cách né tránh... Để xác định vi phạm, phải kiểm tra trực tiếp tại các doanh nghiệp, văn phòng đại diện mới xác định được hành vi vi phạm", ông Hiệp nói.
Theo Thiếu tá Trần Anh Tuấn, Phó trưởng Phòng Cảnh sát giao thông, Công an Tp. Hà Nội, chế tài xử lý chưa đảm bảo tính răn đe đã khiến nhiều đơn vị vận tải kinh doanh theo loại hình xe hợp đồng tìm mọi phương thức, thủ đoạn để né tránh cơ quan chức năng, trốn tránh khi bị xử lý.
Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục triển khai, tuần tra kiểm soát với các loại hình vi phạm. Đồng thời, triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp xử lý vi phạm, phối hợp với các đơn vị liên quan để xử lý triệt để, cũng như để có các giải pháp căn cơ hơn.
Đặc biệt, kiến nghị bổ sung bố trí lại các tuyến đường trên địa bàn thủ đô để tăng cường xử lý vi phạm qua hình ảnh, phát động người dân cung cấp thông tin hình ảnh về trật tự an toàn giao thông, đẩy lùi những hình ảnh thiếu chuẩn mực. Đây là một trong những nội dung trọng tâm vì hiện nay hệ thống camera còn hạn chế và việc đầu tư rất tốn kém, cần thời gian. Thông qua giám sát của người dân sẽ xác minh, xử lý các tình trạng vi phạm, Thiếu tá Trần Anh Tuấn thông tin.
Ngoài chế tài từ cơ quan chức năng, các chuyên gia cho rằng, hành khách đã chủ yếu tìm kiếm phương tiện vận tải qua internet, do đó, bản thân các doanh nghiệp vận tải, bến xe cũng cần nắm bắt và đáp ứng được nhu cầu này của hành khách...