Giữa lúc mùa đông đang đến gần, Kiev đã buộc phải ban bố tình trạng khẩn cấp trên thị trường điện trong nước trong bối cảnh Nga đã ngừng cung cấp khí đốt và tiếp đó hoãn việc chuyển than cho Ukraine. 

Theo Hiệp hội than châu Âu (Eurocoal), trước đây, Ukraine có thể tự cung cấp than để đáp ứng như cầu sử dụng của nước này. Tuy nhiên, với việc bùng nổ cuộc xung đột giữa lượng chính phủ và lực lượng đòi ly khai ở miền đông Ukraine là Donetsk và Luhansk, hơn nửa số mỏ than tại vùng chiến sự đã bị đóng cửa và đường sắt cần thiết phục vụ cho việc vận chuyển than tới các nhà máy điện cũng không thể hoạt động.


Cuộc xung đột ở miền đông do đó khiến Ukraine phải phụ thuộc vào than nhập khẩu từ Nga. Kể từ tháng 8, Ukraine đã nhập khẩu khoảng 1,3 triệu tấn than từ người láng giềng. Nhưng vào ngày 24/11, công ty năng lượng lớn nhất của Ukraine, DTEK, cho biết Moskva đã hoãn cung cấp than ba ngày trước đó.

Theo một thông báo của công ty DTEK, Nga đã hoãn cung cấp than mà không đưa ra lời cảnh báo nào dù Ukraine cũng đã có những khoản trả trước cho các nhà cung cấp ở Nga theo điều khoản trong hợp đồng. Thông báo có đoạn:  “Chúng tôi hy vọng tình hình sẽ được làm sáng tỏ sớm và việc cung cấp than sẽ tiếp tục diễn ra theo cách thức thông thường”.

Cho tới thời điểm đó, Ukraine sẽ cần nhập khẩu từ khoảng 1 - 2 triệu tấn than để bù cho những thiệt hại trước mùa xuân 2015. Trong lúc này, các nhà máy thủy điện và hạt nhân của Ukraine đang phải cố gắng để đáp ứng nhu cầu về điện. Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine đã quá cũ kĩ và có khả năng không đủ sức đảm nhận việc này.

Ukraine là một trong những nhà xuất khẩu than hàng đầu của châu Âu. Năm 2013, Ukraine cung cấp 60 triệu tấn than. Nhưng cuộc xung đột đã đã làm đóng cửa 66 mỏ than ở đông Ukraine, khiến chỉ còn khoảng 60 mỏ than vẫn đang hoạt động. Trước khi cuộc xung đột nổ ra, Ukraine sử dụng than để tạo ra khoảng 40% điện năng của nước này.

Trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình 112 Ukraine, đồng chủ tịch của Quỹ Chiến lược Năng lượng Ukraine, ông Dmitry Marunich cho biết Nga hoãn việc cung cấp than vào thời điểm tồi tệ nhất có thể bởi Kiev “gần như không có cơ hội tìm ra các nguồn tài nguyên khác để thay thế”.

Ông Marunich cho biết, Ukraine vốn đã quá bận tay giải quyết với các vấn đề khác có liên quan đến Nga và không thể dành thêm thì giờ và tiền bạc để sắp xếp việc tìm các mặt hàng nhập khẩu thay thế từ các quốc gia khác. Ukraine từng kí một hợp đồng như vậy với Nam Phi để giúp chấm dứt sự phụ thuộc vào than của Nga, nhưng trong tháng này, Nam Phi đã cắt đứt việc chuyển than vì sự bất ổn chính trị ở Ukraine.

Ông Marunich cảnh báo trong mùa đông đang đến gần, việc thiết hụt năng lượng và mất điện triền miên là không thể tránh khỏi.

Tình hình càng trở nên tồi tệ hơn bởi tình trạng của khí đốt mà Ukraine cần nhập khẩu từ Nga. Moskva đã cắt nguồn cung này hồi tháng 6 vì những tranh cãi quanh các hóa đơn chưa thanh toán cũng như giá cả. Trong tháng 10, với sự giúp đỡ của Liên minh châu Âu, Kiev và Moskva đã đạt được một thỏa thuận thăm dò để khôi phục việc cung cấp khí đốt. Song trên thực tế việc này vẫn chưa được thực hiện trở lại vì Nga đã yêu cầu Ukraine trả tiền trước, trong khi Ukraine vẫn chưa thực hiện.

Mặc dù Ukraine có nguồn dự trữ khí đốt, nhưng khối lượng hiện nay chỉ có thể đáp ứng nhu cầu của nước này trong chưa đầy bốn tháng.


Anh Tiếu (Theo Oil Price)