Rừng phòng hộ hồ Yên Lập, xã Tân Dân, huyện Hoành Bồ (Quảng Ninh) đang bị phá hoại bởi nạn khai thác than trái phép. Hàng loạt cây rừng bị chặt phá để mở đường ra vào các khu mỏ trái phép ở sâu trong rừng. Dọc đường đi vào các khu mỏ, xuất hiện nhiều lán trại, càng đi sâu vào trong rừng càng xuất hiện nhiều bãi thải đất đá lớn, nham nhở. Nhiều bãi thải, được trồng cây keo hoàn nguyên môi trường để ngụy trang. 

Khai thác than trái phép tại Hoành Bồ, Quảng Ninh.

Cách tỉnh lộ 279 chừng 7 – 8 km, tại khu 6 xã Tân Dân, xuất hiện hai moong khai thác than, rộng khoảng 1 ha. Xung quanh là đất đá thải khoảng trên 2 ha. Để có được khai trường than này thì cả ngàn cây rừng bị đốn hạ. Dưới moong sâu là những vỉa than đang được bóc đất đá. Cả hai moong than này đều đang trong giai đoạn khai thác dở dang. Người dân xã Tân Dân cho biết: từ đây, mỗi đêm hàng chục chuyến xe tải đi xuyên qua rừng đưa than đến nơi tập kết ở các cảng gần đó.

Một cán bộ của ngành than cho biết: dù phát hiện moong khai thác than trái phép này từ vài tháng nay, nhưng công tác đấu tranh vô cùng khó khăn phức tạp. Tại ranh giới quản lý mỏ của Xí nghiệp Than Hoành Bồ (Công ty Than Uông Bí) và của Công ty TNHH 45, tình trạng khai thác than trái phép xuất hiện từ đầu năm 2011, các đối tượng đưa người và hàng loạt máy móc, phương tiện vận chuyển vào trong các khu vực này để khai thác trái phép. Mỗi khi phát hiện dấu hiệu khai thác than trái phép, Xí nghiệp khai thác Than Hoành Bồ đều làm văn bản gửi các cấp, ngành liên quan. Tuy nhiên, ranh giới mỏ thuộc quản lý của nhiều đơn vị như xí nghiệp than Đồng Vông, Than Hoành Bồ (Công ty Than Uông Bí) và Công ty TNHH 45 nên rất khó kiểm soát. Ngành than phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức kiểm tra, xử lý hàng loạt điểm khai thác than trái phép, nhưng chỉ có thể đuổi đi vì không bắt được quả tang, hoặc nếu bắt được thì chế tài xử lý chưa đủ mạnh nên chỉ sau một thời gian các phương tiện, máy móc lại có mặt trong rừng.

Ông Trần Đức Tuân, Phó Chủ tịch UBND huyện Hoành Bồ cho biết: Khu rừng phòng hộ hồ Yên Lập hiện có sự song trùng quản lý của 3 bên: Ban quản lý rừng thuộc Chi cục Kiểm Lâm, các doanh nghiệp ngành than (quản lý ranh giới mỏ) và của UBND xã Tân Dân. Ông Tuân nói thêm: Cái khó trong việc ngăn chặn vấn nạn khai thác than trái phép ở đây là do chế tài quá yếu, chính quyền địa phương chỉ có thể phạt hành chính, tiêu hủy các phương tiện giá trị nhỏ mà không được quyền tịch thu các phương tiện tham gia khai thác, vận chuyển than trái phép có giá trị lớn. Cộng thêm các điểm khai thác ở xa, sâu trong rừng và than tặc thường tổ chức người cảnh giới từ ngoài nên hễ có động là bọn chúng nhanh chân tẩu tán, chính quyền địa phương không thể bắt quả tang khi chúng thực hiện hành vi khai thác than trái phép.

Thêm vào đó, các cán bộ làm nhiệm vụ bảo vệ tài nguyên gặp rất nhiều khó khăn, nguy hiểm, thường xuyên bị đe doạ bởi các tin nhắn điện thoại, hoặc bị khủng bố bằng… bom phân, dầu thải trước cửa nhà khiến cuộc chiến chống than tặc ngày càng khó khăn, vất vả.

Hơn lúc nào hết trách nhiệm bảo vệ rừng, bảo vệ tài nguyên khoáng sản than đang đòi hỏi chính quyền địa phương, ngành than và người dân sở tại vào cuộc tích cực hơn nữa nhằm ngăn chặn hiệu quả vấn nạn này./. 

Văn Đức