Tại buổi làm việc giữa Bộ Tài nguyên và Môi trường với thành phố Hải Phòng mới đây, đã có 10 vụ việc khiếu kiện vượt cấp của nhiều hộ dân liên quan đến đất đai cơ bản được làm rõ và đưa ra hướng giải quyết. Song thực tế cho thấy, giữa nói và thực hiện những công việc cụ thể của từng địa phương để sớm yên lòng dân đang cần sự vào cuộc quyết liệt.

Những lá đơn khiếu nại

Trong số 10 vụ khiếu nại này phải kể đến vụ khiếu nại vượt cấp kéo dài của các ông Vũ Trọng Đức, Vũ Trọng Tiến (đại diện 49 hộ gia đình, cá nhân ở ngõ 55 Đình Đông, phường Đông Hải, quận Lê Chân) liên quan đến Dự án khu đô thị nối đường Lạch Tray với đường Hồ Sen - Cầu Rào II.

Cùng với các quyết định phê duyệt dự án, ngày 20/5/2004, UBND thành phố Hải Phòng đã ban hành Quyết định số 1491/QĐ-UB về việc thu hồi 126.888 m2 đất tại các phường Đông Hải, Dư Hàng Kênh (quận Lê Chân) để giao cho Công ty vật liệu và xây lắp thương mại thực hiện dự án. Theo đó, đất xây dựng khu nhà ở kinh doanh là 61.859,3 m2, đất xây dựng công trình công cộng là 12.145,5 m2, đất xây dựng hạ tầng kỹ thuật sử dụng chung là 52.883,2 m2.

Ngay sau khi Quyết định số 1491/QĐ-UB được ban hành, các ông Vũ Trọng Đức, Vũ Trọng Tiến đại diện cho 49 hộ gia đình, cá nhân nằm trong khu vực dự án đã không đồng tình với quyết định này và cho rằng việc UBND thành phố Hải Phòng ra Quyết định 1491 là không đúng thẩm quyền; không công khai quy hoạch sử dụng đất trước khi thu hồi đất để thực hiện dự án; phê duyệt đơn giá bồi thường, chế độ tái định cư không đúng quy định.

Đối với vụ khiếu nại của bà Nguyễn Thị Thiện, khu Kiều Sơn, phường Đằng Lâm, quận Hải An, liên quan đến Dự án xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khu đô thị mới Ngã 5 - Sân bay Cát Bi, bà Thiện cho rằng, 140,5 m2 đất của gia đình tại khu Kiều Sơn đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; không nằm trong lưới điện 110 kV nhánh Cát Bi từ cột 75 đến cột 2’.

Ngày 15/1/2005, UBND quận Hải An tổ chức cưỡng chế theo Quyết định số 3582/QĐ-UB ngày 28/12/2004 của UBND thành phố Hải Phòng “về việc cưỡng chế giải phóng mặt bằng với 21 hộ dân dưới hành lang lưới điện 110 kV”. Hộ bà Thiện nằm ngoài hành lang lưới điện nên khi kiểm kê thu hồi đất, bà Thiện không ký biên bản, không chấp nhận tiền bồi thường và di dời…

Nguyên nhân chủ yếu là do tắc trách

Từ những lá đơn khiếu nại kéo dài trên và qua quá trình kiểm tra, xác minh, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đủ cơ sở để kết luận bước đầu: Đối với vụ khiếu nại của các ông Vũ Trọng Đức, Vũ Trọng Tiến, việc UBND thành phố Hải Phòng ban hành Quyết định số 1491/QĐ-UB về việc thu hồi 126.888 m2 đất tại các phường Đông Hải, Dư Hàng Kênh (quận Lê Chân) để giao cho Công ty vật liệu và xây lắp thương mại để thực hiện dự án là đúng thẩm quyền theo quy định tại khoản 5 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai năm 2001.

Việc UBND thành phố Hải Phòng ban hành Quyết định số 799/QĐ-CT ngày 27/5/2011 về việc giải quyết khiếu nại của các ông Đức và Tiến đại diện cho 49 hộ gia đình, cá nhân trú tại ngõ 55 Đình Đông là đúng thẩm quyền, nhưng về thời hạn giải quyết khiếu nại là không đúng quy định Điều 36 Luật Khiếu nại tố cáo năm 1998 được sửa đổi, bổ sung năm 2005. Trách nhiệm thuộc về Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng.

Trường hợp bà Nguyễn Thị Thiện ở khu Kiều Sơn, Bộ Tài nguyên và Môi trường nhận xét: Việc thu hồi đất của gia đình bà Thiện là để thực hiện Dự án thi công đường điện 110 kv từ cột 75 đến cột 2’. Gia đình bà Thiện không nằm trong hành lang lưới điện phải giải tỏa. UBND quận Hải An, Ban quản lý dự án xác định không đúng chỉ giới thu hồi đất để giải phóng mặt bằng, dẫn đến việc tham mưu, đề xuất cưỡng chế giải phóng mặt bằng với hộ bà Thiện là không cần thiết, gây bức xúc và gây khó khăn cho gia đình bà Thiện…

Kiến nghị xử lý dứt điểm

Để giải quyết dứt điểm các vụ việc liên quan đến đất đai, Tổ công tác Bộ Tài nguyên và Môi trường đã kiến nghị UBND thành phố Hải Phòng rà soát lại việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho gia đình các ông Vũ Trọng Đức, Vũ Trọng Tiến và 49 hộ gia đình, cá nhân để xem xét bố trí tái định cư vào khu tái định cư có vị trí thuận lợi để các hộ dân ổn định đời sống, chấm dứt khiếu nại. Đồng thời, làm rõ những nội dung kiến nghị, khiếu nại hiện nay của ông Vũ Trọng Đức, Vũ Trọng Tiến đại diện một số hộ dân trú tại số 55 Đình Đông, phường Đông Hải, quận Lê Chân để rà soát và giải quyết theo đúng quy định của pháp luật.

Vụ khiếu nại của bà Nguyễn Thị Thiện, Tổ công tác đề nghị UBND thành phố Hải Phòng chỉ đạo Ban quản lý dự án Ngã 5 - Sân bay Cát bi, UBND quận Hải An xin lỗi gia đình bà Thiện và tạo mọi điều kiện hỗ trợ để gia đình bà Thiện có chỗ ở.

Rõ ràng, nguyên nhân chủ yếu việc người dân khiếu kiện vượt cấp kéo dài vẫn là đơn giá đền bù đất đai chưa thỏa đáng và cách làm tắc trách của chính quyền sở tại. Tại buổi làm việc với Bộ Tài nguyên và Môi trường, lãnh đạo thành phố Hải Phòng cũng đã thẳng thắn thừa nhận những việc làm được và chưa làm được trong quá trình xử lý các vụ việc liên quan đến đất đai, đền bù, giải phóng mặt bằng ở địa phương. Thế nhưng, kết quả của việc giải quyết các vụ việc đến đâu, còn phụ thuộc rất nhiều vào khả năng và sự công tâm, khách quan, quyết liệt của người đứng đầu chính quyền nơi xảy ra các vụ khiếu kiện…

Đoàn Minh Huệ