Chống ngập lụt, trách nhiệm của chính quyền và người dân

Chuyện ngập lụt do mưa và triều cường ở Thành phố Hồ Chí Minh là sự việc quá quen thuộc với người dân ở đây từ đời này qua đời khác. Vào mùa mưa, sau một cơn mưa lớn kéo dài, nhiều đường phố ngập như sông rạch nhưng sau 15 - 30 phút nước sẽ rút đi để lại một đường phố như vừa được trời rửa cho.

Vào mùa khô, nhất là dịp cuối năm, những đợt triều cường dâng lên tràn vào vùng ven đô. Những vùng ven ở quận Bình Thạnh, Thủ Đức nước tràn lên mặt đường, tràn vào các vườn mai, cây kiểng. Người dân ứng phó những cơn mưa, những đợt triều cường một cách bình thản, vì họ chủ động được để thích nghi, nên không gây xáo trộn đến đời sống.

Những vùng ven ở quận Bình Thạnh, Thủ Đức nước tràn lên mặt đường, tràn vào các vườn mai, cây kiểng. Người dân ứng phó những cơn mưa, những đợt triều cường một cách bình thản, vì họ chủ động được để thích nghi, nên không gây xáo trộn đến đời sống.   

Triều cường gây ngập nước trên đường Hồ Học Lãm, quận Bình Tân. Ảnh: Mạnh Linh/TTXVN

Tuy nhiên, tình hình những năm gần đây đã khác. Mưa lụt đã ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống hàng ngày của hàng triệu cư dân thành phố, gây nên nỗi lo âu mỗi khi mưa to, triều cường. Ngập lụt trong mùa mưa, trong các đợt triều cường đã làm cho giao thông tê liệt, gây thiệt hại về vật chất của người dân. Ngập lụt đã diễn ra trên diện rộng, ở những nơi chưa bao giờ người ta nghĩ lại có thể ngập lụt được như sân bay Tân Sơn Nhất, như đường Phạm Văn Đồng, một con đường đẹp hàng đầu của thành phố vừa mới được xây dựng.  

Mặc dù thành phố từ lâu đã có chương trình chống ngập lụt và đã bỏ ra không ít kinh phí cho công việc này, nhưng tình hình không những không được cải thiện mà còn thêm phần nặng nề hơn; đã có những lời than phiền từ các vị đại biểu HĐND Thành phố rằng “càng chống càng ngập”. Thực ra, chương trình chống ngập lụt của thành phố đã có lúc giải quyết được nhiều điểm ngập lụt vào khoảng thời gian những năm 2000 - 2007. Nhưng sau đó, tình hình ngập lụt lại diễn biến phức tạp hơn; đặc biệt như mùa mưa năm nhiều “phố biến thành sông, nhà biến thành ao” kéo dài trong nhiều ngày, đã khiến tình hình ngập lụt đã trở thành một “vấn nạn” đô thị thực sự bên cạnh các “vấn nạn” về kẹt xe, ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường…  

Lý giải nguyên nhân dẫn đến tình hình này, nhiều chuyên gia hàng đầu về lĩnh vực này cũng như các nhà quản lý đều nhìn nhận là do biến đổi khí hậu gây nên thời tiết cực đoan, do khai thác nước ngầm quá mức gây sụt lún trên diện rộng, do qui hoạch phát triển không hợp lý, phát triển hạ tầng không tương ứng với tỷ lệ tăng dân số…  

Đó là những vấn đề cực kỳ hệ trọng liên quan mật thiết đến sự phát triển bền vững của thành phố đầu tàu kinh tế của cả nước. Để giải quyết vấn đề một cách căn cơ, rõ ràng là cần một nguồn lực rất lớn để thành phố đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng hiện đại, đáp ứng cho nhu cầu và mục tiêu phát triển hàng trăm năm sau.   

Trong mấy chục năm sau giải phóng, thành phố đã phát triển với tốc độ nhanh chưa từng thấy, kéo theo quá trình đô thị hóa mạnh mẽ. Những vùng nông thôn đã biến thành phố thị như nhiều vùng ở quận Gò Vấp, Bình Tân, Tân Phú, Q. 7, Q.2, Thủ Đức… đã làm cho một diện tích lớn đất nông nghiệp với các kênh rạch, ao, hồ - là môi trường tự nhiên chứa và tiêu thoát nước - bị bê tông hóa. Đặc biệt khu vực Nam Sài Gòn là vùng thoát nước tự nhiên của cả thành phố đã trở thành đô thị hiện đại, khiến cho môi trường thoát nước tự nhiên bị phá vỡ, làm mất khả năng điều tiết nước trong mùa mưa. Đó có thể xem là nguyên nhân của tình trạng “càng chống càng ngập”. Trong diện ngập lụt cục bộ ở các khu dân cư, những vùng từ “làng lên phố” luôn trong tình trạng cứ mưa là lụt kéo dài là do không có hệ thống thoát nước; những vùng như vậy không phải là ít, góp phần làm trầm trọng thêm bức tranh ngập lụt của thành phố.    

Đã có nhiều ý kiến của chuyên gia cho rằng, để chống ngập lụt, Thành phố Hồ Chí Minh phải xây hệ thống cống cùng đê bao để ngăn triều cường; khôi phục hệ thống kênh rạch đã bị san lấp để thoát nước mưa; làm các hồ chứa nhân tạo để chứa và điều tiết nước trong mùa mưa… Thực tế nhiều dự án đã được triển khai nhưng chưa phát huy hiệu quả do đầu tư chưa đồng bộ. 

Đây là một quá trình đầu tư lâu dài với nguồn lực lớn. Trong việc chống ngập lụt đôi khi không phải cứ có tiền là đã thành công, hoặc muốn làm là được mà cần các biện pháp tổng hợp từ qui hoạch và quản lý đô thị, là việc chấp hành pháp luật của các cơ quan công quyền và người dân. Trong những ngày ngập lụt vừa qua, lãnh đạo thành phố đã đi kiểm tra khu vực sân bay Tân Sơn Nhất và   một số nơi, đã phát hiện ra nhiều miệng cống thoát nước bị xây lấn trái phép, một số kênh mương thoát nước đã bị chiếm dụng để xây các công trình dân dụng. Điều đó thể hiện sự chấp hành pháp luật của người dân chưa nghiêm, sự kiểm tra, chế tài của chính quyền còn lỏng lẻo, chưa hết trách nhiệm. 

Hậu quả là làm tăng thêm các điểm ngập lụt mới. Cũng cần nói thêm rằng, ở những khu đô thị hóa chưa được đầu tư hệ thống thoát nước hoàn toàn có khả năng vận động người dân đóng góp xây dựng hệ thống thoát nước trong khu dân cư để đấu nối với hệ thống thoát nước chung của thành phố. Nhiều nơi đã làm rất tốt việc này, nhưng hiện nay, còn không ít vùng mới đô thị hóa không huy động được sự đóng góp và tính chủ động của người dân. Đó là trách nhiệm của hệ thống chính trị trong việc xây dựng khu phố văn hóa, văn minh.     

Chống ngập lụt chính xác là một cuộc đấu tranh với thiên nhiên, trong đó vừa có yếu tố thích ứng vừa có yếu tố chinh phục thiên nhiên. Do vậy, không phải lúc nào cũng áp dụng các biện pháp duy ý chí mà cần phải nắm vững qui luật của tự nhiên và xã hội, xem đó như bối cảnh ra đời các quyết sách chống ngập lụt, sao cho phát huy cao nhất trách nhiệm của chính quyền và người dân. Chỉ có như vậy mới huy động được nguồn lực toàn xã hội; và công cuộc chống ngập lụt mới mang tính bền vững, căn cơ.  
Nguyễn Quang Vinh
Sân bay Tân Sơn Nhất lại ngập sau mưa lớn kéo dài
Sân bay Tân Sơn Nhất lại ngập sau mưa lớn kéo dài

Cơn mưa lớn kéo dài từ giữa trưa cho đến gần cuối buổi chiều ngày 11/9 đã khiến nhiều khu vực tại TP Hồ Chí Minh ngập nặng.

Chia sẻ:

doanh nghiệp - Sản phẩm - Dịch vụ Thông cáo báo chí Rao vặt

Các đơn vị thông tin của TTXVN