Chiếc máy bay IL14 từng chở Bác đi công tác nước ngoài, vừa được đưa về Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam. Đây là chiếc máy bay phục vụ Bác thời kỳ 1960 - 1963. Những người lính đã gắn bó với chiếc máy bay giai đoạn này, giờ đã cao tuổi. Được sự chỉ dẫn của một cán bộ Bảo tàng lịch sử quân sự Việt Nam, chúng tôi có dịp gặp đại tá Trần Văn Đông, phi công phục vụ Bác Hồ trên những chuyến bay IL14 này.

Dù đã 80 tuổi, nhưng ông Trần Văn Đông vẫn nhớ như in những chuyến công tác phục vụ Bác. Ông Đông kể: “Chiếc IL14 này là do Liên Xô tặng và bay phục vụ Bác chặng Hà Nội - Bắc Kinh giai đoạn 1960 - 1963. Sau khi hòa bình lập lại ở miền Bắc (sau năm 1954), tôi được cử đi học bổ túc văn hóa rồi chọn đi học bay ở Trường Xuân (đông bắc Trung Quốc) đến tận năm 1959. Khi về nước, tôi được cử vào đoàn không quân vận tải đầu tiên (đoàn bay 919) và được chọn vào tổ bay chuyên cơ phục vụ Bác Hồ và lãnh đạo Đảng, Nhà nước đi công tác trong nước và quốc tế. Những lần được phục vụ Bác trong các chuyến công tác trên chiếc IL14, được sống bên Bác, chúng tôi hiểu thêm rất nhiều điều về Bác, một lãnh tụ, một người cha vĩ đại có tấm lòng bao dung nhân ái, lối sống giản dị, gần gũi, phong cách nhanh nhẹn, ý chí kiên quyết. Người suốt đời chỉ lo cho dân, vì dân phục vụ”.

Ông Nguyễn Văn Đông giới thiệu bức ảnh tổ bay IL14 vinh dự được chụp với Bác.

Ông Đông kể lại: “Chuyến bay đầu tiên được phục vụ Bác là khoảng tháng 3/1960, trong tổ phục vụ lúc đó có tôi duy nhất là người Việt Nam. Sau khi hỏi tên tuổi, quê quán, biết tôi quê Nghệ An, Bác bảo: “Vậy là đồng hương với Bác rồi đó”. Sau đó Bác tâm sự, trước Bác chủ yếu đi bộ, sau đi ngựa, ôtô, giờ đi công tác xa bằng máy bay lại có các cháu phục vụ thì còn gì bằng. Các cháu cần luôn tu dưỡng, rèn luyện về học tập để hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao”.

Ông Đông kể, vào tháng 8/1961, ông được phục vụ trong chuyến đưa Bác đi Bắc Kinh (Trung Quốc). Khi từ Bắc Kinh về tới sân bay Gia Lâm, khi xuống hết cầu thang, Bác thấy các đồng chí Trung ương ra đón, Bác nói: “Lần này, các chú ra đón Bác không có hoa à?”. Các đồng chí nói: “Thưa Bác, chúng tôi sợ Bác phê bình”. Thế là Bác và đồng chí đều cười”. Ông Đông giải thích, có câu chuyện này là vì chuyến trước đó, Bác thấy các đồng chí Trung ương ra đón với một bó hoa, Bác hỏi: “Hoa để làm gì thế này?”. Các đồng chí trả lời: “Thưa Bác, chúng tôi thấy Bác đi công tác về mừng quá nên mua hoa ra đón”. Bác bảo: “Các chú tiểu tư sản lắm đấy, người nhà đi công tác về mà cũng mua hoa ra đón”.

Một câu chuyện khác cho thấy Bác rất am hiểu về an toàn bay. Tháng 8/1962, tổ bay IL14 đưa Bác từ Bắc Kinh (Trung Quốc) về sân bay Gia Lâm, trong chuyến bay đó có đồng chí Văn, đồng chí Bảo, đồng chí Kỳ và đồng chí bí thư của đồng chí Trần Tứ Bình - Đại sứ của ta ở Bắc Kinh cùng về. Khi máy bay hạ cánh xuống sân bay Gia Lâm đang lăn vào vị trí đậu, nhưng chưa vào tới nơi và máy bay cũng chưa tắt máy, đồng chí bí thư của đồng chí Bình chạy ra mở cửa máy bay. Bác bảo: “Chú mở cửa mà xảy ra không an toàn thì ai chịu trách nhiệm? Việc đó là của các cháu phi công”. Đồng chí bí thư vội về vị trí ngồi. Sau khi máy bay vào vị trí đậu, tắt máy, ông Đômg mời Bác xuống, Bác bảo: “Bây giờ Bác cháu ta đàng hoàng xuống”.

Chuyến bay cuối cùng ông Đông phục vụ Bác là tháng 3/1963, khi tổ bay sang Bắc Kinh đón Bác sau khi Bác từ Mátxcơva về. Về đến sân bay Gia Lâm, Bác bảo: “Bác cháu ta đi công tác với nhau nhiều lần, hôm nay Bác định chụp chung với các cháu một bức ảnh để làm kỷ niệm. Các cháu có đồng ý không?”. Ông Đông thay mặt tổ lái trả lời: “Chúng cháu muốn lắm nhưng không dám thưa với Bác”. Bác nói: “Muốn mà không nói thì làm sao Bác biết được”. Khi chuẩn bị đứng vào chụp, ông Đông thấy một cháu bé chạy qua nên kéo vào. Bác hỏi “Cháu bé con của ai?” Ông Đông trả lời: “Thưa Bác, con của một đồng chí ở sân bay Gia Lâm”. Thế là Bác đặt tay lên vai cháu bé cùng chụp ảnh. Đồng chí phóng viên nhiếp ảnh chụp xong thưa: “Thưa Bác, xong rồi ạ”. Bác bảo: “Phải nháy lại lần nữa cho chắc. Sau khi xong phải làm cho mỗi cháu một tấm thật đẹp, gửi tới tận tay cho các cháu”. Đồng chí phóng viên trả lời: “Dạ thưa Bác, cháu rõ”. Lần đó Bác còn tặng cho mỗi người trong tổ bay một huy hiệu của Bác.

“Đó là tấm ảnh về chuyến bay cuối cùng của tôi phục vụ Bác trên chiếc IL14”, ông Đông tâm sự. Đã rất nhiều năm trôi qua, nhưng những kỷ niệm về Bác theo đại tá Trần Văn Đông đến tận ngày nay, nhất là mỗi dịp kỷ niệm Ngày sinh của Người.

Bài và ảnh: Xuân Cường