Tôi là người chịu trách nhiệm

Tháng 2/1960, Phó Thủ tướng Anastas I. Mikoyán, nhà lãnh đạo cao cấp đầu tiên của Liên bang Xô viết sang thăm hữu nghị chính thức Cuba. Fidel đích thân đón tiếp và tháp tùng nhà lãnh đạo Liên Xô trong toàn bộ hành trình của chuyến thăm tại Cuba. Sau khi thăm các cơ sở ở thủ đô La Habana, hôm đó đoàn có chương trình đến thăm hồ Tesoro trong vùng đầm lầy Zapata, nơi có khu du lịch nghỉ dưỡng và trại nuôi cá sấu nổi tiếng nằm ở phía nam tỉnh Matanzas.

Lãnh tụ Fidel Castro tiếp đón Thủ tướng Phạm Văn Đồng thăm Cuba năm 1974.

Khi chiếc trực thăng chuyên cơ KL18 mang từ Liên Xô sang do phi công người Nga trực tiếp điều khiển đã bay ở độ cao ổn định được một lúc thì Fidel cứ hết nhìn sang trái lại ngoái sang phải có vẻ bồn chồn. Ông Antonio Núñez Jimenez lúc đó trong vai trò trợ lý của Fidel, vốn là một nhà địa lý học bèn rút trong túi ra một chiếc la bàn. Fidel hỏi ngay: “Máy bay đang bay theo hướng đông phải không?”. Quả nhiên, nếu cứ tiếp tục bay theo hướng đông thì sẽ ngày càng xa bờ biển, trong khi đáng lẽ phải bay theo hướng bắc để tới vùng hồ Tesoro. Fidel nói với ông Mikoyán qua người phíên dịch rằng máy bay đang bay sai hướng, cần phải quay sang hướng bắc, nếu không sẽ bay xa ra phía biển cả và có nguy cơ hết xăng. Ý kiến đó được nhà lãnh đạo Liên Xô cho truyền đạt tới tổ lái, nhưng viên phi công nói rằng máy bay còn phải qua một đảo nhỏ mới tới điểm đổi sang hướng bắc.

Ông Mikoyán tin vào lời giải thích của phi công, nhưng Fidel biết rằng máy bay đã cất cánh từ đảo Cayo Largo và nếu lại bay theo hướng đông thì phía trước chỉ là đại dương bao la, không còn đảo nào nữa, ông nói với Phó Thủ tướng Liên Xô: “Tôi chịu trách nhiệm về sự an toàn của đồng chí và phái đoàn, chúng tôi nắm rõ địa lý vùng này, vì vậy máy bay cần phải chuyển hướng bắc để tránh tai nạn xảy ra”. Đồng thời ông bước lên cùng người phiên dịch, trực tiếp giải thích cho viên phi công. Máy bay chuyển hướng bắc và mọi người thở phào nhẹ nhõm khi nhìn thấy bờ biển, tiếp đó là vùng đầm lầy Zapata hiện ra ở phía dưới. Sau đó viên phi công thừa nhận rằng anh ta đã nhầm lẫn giữa hai dấu chấm chỉ dẫn hai hòn đảo Cayo Largo và Cayo Rosario trên bản đồ.

Thi nấu ăn với đại diện của Giáo hoàng

Vào những năm đầu sau ngày cách mạng Cuba thành công, Tòa thánh Vatican có một vị đại sứ khá đặc biệt tại La Habana. Đó là đức ông Cesare Zacchie, một người Ý rất mê nấu nướng và thường khoe rằng mình làm món spaghetti (món mỳ kiểu Ý) và món bánh piza rất tuyệt. Một lần nghe vị đại diện của Giáo hoàng nói vậy, Fidel liền cười bảo: “Hôm nào ngài tổ chức một cuộc thi nấu ăn tại đại sứ quán, tôi và ngài sẽ cùng nhau trổ tài xem sao”. Nghe thấy thế, mọi người cười ồ lên vui vẻ tán thưởng…

Lãnh tụ Fidel Castro gặp gỡ Giáo hoàng Jean Paul II khi ông thăm Cuba năm 1998.

Không ai biết về sau một cuộc thi nấu ăn thật sự giữa hai người có diễn ra hay không, chỉ biết rằng quan hệ giữa người đứng đầu đất nước Cuba và vị đại diện của Nhà nước Tòa thánh La Mã hết sức thân tình trong nhiều năm. Thời gian đó, Fidel thường lui tới đại sứ quán Vatican và ngồi nói chuyện hàng giờ liền với đức ông Cesare Zacchie về đủ mọi đề tài, từ triết học, lịch sử, văn hóa cho tới các vấn đề về gia đình, tuổi trẻ và thể thao.

Qua những câu chuyện như trên, người ta dễ dàng hiểu được sự chân thành của nhà lãnh đạo Cuba khi ông khẳng định: “Không bao giờ cách mạng Cuba nuôi dưỡng tình cảm chống tôn giáo. Chúng tôi luôn xuất phát từ niềm tin sâu sắc rằng không có sự mâu thuẫn giữa cách mạng xã hội và quan niệm tôn giáo của quần chúng. Thậm chí trong cuộc đấu tranh của chúng tôi đã có sự tham gia rộng rãi của nhân dân, bao gồm cả những người theo đạo” (trích bài nói chuyện tại Giamaica trong chuyến thăm tháng 10/1977, theo sách “Fidel và tôn giáo”, Hội đồng Nhà nước Cuba xuất bản 1985).

Dù thế nào cũng phải thăm vùng giải phóng Miền Nam Việt Nam

Ông Hector Rodriguez Llompart, thành viên trong đoàn đại biểu cấp cao Cuba do Fidel dẫn đầu thăm Việt Nam tháng 9/1973 kể lại: Trong chuyến thăm đầu tiên đó của lãnh tụ Cuba tới Việt Nam, theo đề nghị của chính Fidel, phía Việt Nam có bố trí trong chương trình một cuộc đi thăm vùng giải phóng Miền Nam ở tỉnh Quảng Trị. Tất nhiên là trong điều kiện chiến tranh lúc đó, kế hoạch phải được giữ bí mật hoàn toàn. Tin tức chỉ được công bố sau khi đoàn đã kết thúc cuộc đi thăm và trở về Hà Nội.

Lãnh tụ Fidel Castro giương cao cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền nam Việt Nam trong chuyến thăm Quảng Trị tháng 9/1973.

Buổi tối trước ngày đoàn lên đường vào vùng giải phóng Miền Nam như dự kiến thì Thủ tướng Phạm Văn Đồng và một số cán bộ cao cấp của Việt Nam tới nhà khách chính phủ gặp Fidel có việc gấp cần trao đổi. Thủ tướng cho biết có một cơn bão xuất hiện ở Biển Đông có thể ảnh hưởng tới chuyến đi bằng máy bay của đoàn vào ngày hôm sau, và yêu cầu ông Giám đốc Tổng cục Khí tượng trình bày cụ thể tình hình. Fidel chăm chú lắng nghe, sau đó hỏi cặn kẽ về vị trí hình thành, tốc độ và hướng di chuyển của cơn bão so với hướng hành trình và điểm đến của đoàn. Sau đó ông nói với Thủ tướng Phạm Văn Đồng: “Chúng tôi đến đây là để bày tỏ tình đoàn kết với nhân dân Việt Nam đang chiến đấu, bất kể trong hoàn cảnh nào phái đoàn Cuba cũng phải đến được vùng giải phóng Miền Nam Việt Nam”.

Cuối cùng thì chuyến thăm đã diễn ra suôn sẻ, tốt đẹp. Hình ảnh vị Tổng tư lệnh của cách mạng Cuba giương cao lá cờ của Mặt trận Dân tộc giải phóng Miền Nam Việt Nam giữa vòng vây các chiến sĩ Quân giải phóng là một biểu hiện sinh động của tình đoàn kết quốc tế trong sáng kết tinh trong câu nói nổi tiếng của Fidel: “Vì Việt Nam chúng ta sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”.

Phạm Đình Lợi  (Sưu tầm và biên dịch)