Seikan là đường hầm xe lửa dài nhất thế giới với 53,85km trong đó có 23,3km ngầm dưới đáy biển, nối quận Aomori thuộc đảo Honshu với đảo Hokkaido (Nhật Bản).


Sau khi được khai trương vào ngày 13/3/1988, đường hầm Seikan đã trở thành một công trình lớn của thời hiện đại, ghi dấu ấn mới trên chặng đường phát triển khoa học kỹ thuật của nhân loại.

Nằm ở Đông Bắc Á, đất nước Nhật Bản được hình thành chủ yếu bởi 4 đảo chính là Honshu, Hokkaido, Shikoku, Kyushu cùng nhiều đảo nhỏ. Trong những năm 1950, tàu phà được coi là phương tiện giao thông chính kết nối những hòn đảo này. Tuy nhiên, sự bùng nổ kinh tế đã làm tăng mạnh nhu cầu đi lại của người dân. Chỉ trong 10 năm (từ 1955 đến 1965), số hành khách sử dụng tàu phà làm phương tiện đi lại giữa các đảo đã tăng lên gấp đôi, nhu cầu vận chuyển hàng hóa cũng đạt con số hàng triệu tấn mỗi năm. Vấn đề này gây trở ngại rất lớn đến khả năng chuyên chở của các bến phà, vốn bị giới hạn bởi các điều kiện địa lý.

Để giải quyết vấn đề này, chính phủ Nhật Bản đã rất chú trọng việc phát triển các tuyến giao thông liên vùng, nhằm kết nối những đảo chính lại với nhau. Nhiều công trình giao thông lớn đã được xây dựng như cầu Seto Naikai, cầu Seto Ohashi, đường sắt cao tốc Shinkansen, đặc biệt là đường hầm Seikan - tuyến xe lửa dưới lòng biển dài và sâu nhất thế giới.

Được khởi công xây dựng vào tháng 9/1971, đường hầm Seikan có tổng chiều dài 53,85km. Trong đó, 23,3km được đi ngầm dưới eo biển Tsugaru, nối quận Aomori trên đảo Honshu với đảo Hokkaido. Đoạn đường này có chiều rộng 9,3m, cao 7,85m, nằm ở độ sâu 240m dưới mực nước biển. Đây là một phần của tuyến đường Kaikyo, thuộc sở hữu của Cục Công nghệ, Vận tải và Kỹ thuật đường sắt Nhật Bản và chịu sự điều hành của Công ty đường sắt Hokkaido.


Để thi công tuyến đường hầm này, các kỹ sư và công nhân Nhật Bản đã gặp rất nhiều khó khăn. Trong suốt giai đoạn đầu, do điều kiện địa chất phức tạp, nhiều sự cố liên tiếp phát sinh nên họ đã không thể sử dụng máy khoan để thông hầm. Tuy nhiên, với những nỗ lực không ngừng của Ban quản lý và các đội công nhân, quá trình xây dựng đường hầm được hoàn tất vào năm 1985. Đến ngày 13/3/1988, đường hầm Seikan chính thức được đưa vào sử dụng. Với tổng chi phí lên đến 538,4 tỷ Yên (khoảng 3,6 tỷ USD), tuyến đường này đã trở thành một trong những công trình có kinh phí xây dựng lớn nhất thế giới.

Ngay sau khi đưa vào vận hành, đường hầm Seikan đã góp phần rất lớn vào sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của hai đảo Honshu và Hokkaido. Mọi hoạt động vận tải đường sắt giữa hai đảo đều đi qua đường hầm này. Tuyến đường đã đón hàng triệu lượt hành khách qua lại, chuyên chở hàng nghìn tấn hàng hóa mỗi năm. Thời gian đi lại giữa hai đảo cũng được rút ngắn đáng kể, xuống chỉ còn 2,5 giờ.

Tuy nhiên, đến giai đoạn những năm cuối thế kỷ 20, tần suất các  chuyến tàu qua lại đường hầm này bắt đầu giảm. Theo các chuyên gia kinh tế, nguyên nhân chủ yếu là do đường hầm sử dụng hệ thống ray hẹp, tốc độ lưu thông thấp, chi phí vận tải cao… Những yếu tố này đã làm giảm khả năng cạnh tranh của nó với các phương tiện giao thông hiện đại khác như hàng không, vận tải biển tầm xa…


Năm 2005, sau khi dự án đường sắt cao tốc Hokkaido Shinkansen được khởi công, đường hầm Seikan bắt đầu được cải tạo và nâng cấp. Và theo kế hoạch, đến năm 2016, tuyến đường này sẽ kết nối với hệ thống Shinkansen. Với việc tốc độ tàu chạy được nâng lên là 140km/giờ, Công ty đường sắt Hokkaido hy vọng đường hầm Seikan sẽ lại là một trong những tuyến giao thông thu hút nhất Nhật Bản.

Hiện nay, sự phát triển của ngành vận tải hàng không giá rẻ và vận tải biển tầm xa đã khiến hoạt động của đường hầm Seikan chỉ dừng lại ở mức tương đối. Tuy nhiên, với chiều dài 23,3km và độ sâu kỷ lục 240m dưới biển, tính đến thời điểm này, đường hầm Seikan vẫn là tuyến đường hầm xe lửa dài nhất và sâu nhất thế giới, là một trong những thành công đáng nể của khoa học công nghệ Nhật Bản trong thế kỉ XX.

Là thành quả của khoa học kỹ thuật thế kỷ XX, đường hầm Seikan hôm nay vẫn hàng ngày phục vụ nhu cầu đi lại của người dân hai đảo Honshu và Hokkaido. Trong tương lai không xa, đường hầm sẽ đón những đoàn tàu cao tốc Shinkansen, tiếp tục khẳng định những ưu thế riêng của giao thông đường sắt trong thế kỷ XXI.


TTTL