Trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đội ngũ cán bộ, nhân viên của Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam (tiền thân của Cơ quan Thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương tại TP Hồ Chí Minh), với những nhiệm vụ khác nhau đã nỗ lực vượt qua bao khó khăn thử thách, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng giao, góp phần to lớn vào thành công của sự nghiệp cách mạng, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Nhân dân Sài Gòn kéo về dinh Độc Lập chào mừng quân giải phóng. Ảnh: Quang Thành- TTXVN

Lớn mạnh trong lòng địch

Đầu năm 1961, để kịp thời lãnh đạo phong trào cách mạng ở miền Nam và đối phó với các thủ đoạn tàn độc của kẻ thù, Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa III) đã quyết định thành lập Trung ương Cục miền Nam thay thế Xứ ủy Nam bộ. Sau đó, tại Hội nghị Trung ương Cục miền Nam, họp tại Mã Đà, căn cứ chiến khu Đ (Đồng Nai) đã quyết định thành lập Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam.

Từ chỗ chỉ có 150 người ban đầu, Ban Tuyên huấn đã được tăng cường lực lượng, phát triển lên đến 3.700 người, thuộc các bộ phận khác nhau như Văn phòng Ban, Thông tấn xã Giải phóng, Đài phát thanh Giải phóng, Nhà in Trần Phú, Đoàn Văn công Giải phóng, Bộ phận Tuyên huấn II... Ở mỗi giai đoạn khác nhau, Ban Tuyên huấn đã chủ động cử nhiều đoàn cán bộ, nhóm cán bộ có chuyên môn và giàu kinh nghiệm xuống địa phương, bám sát chiến trường, hoặc "xuống đường" vào các vùng ven đô và trong lòng đô thị để tổ chức tập huấn, mở hội nghị truyền đạt nghị quyết, chỉ thị của Đảng, của Trung ương Cục.

Coi trọng 3 vùng chiến lược, đặc biệt là vùng chiến lược đô thị - một sự sáng tạo của Đảng ta trong chỉ đạo cách mạng miền Nam, nhằm khoét sâu tình hình khủng hoảng chính trị của chính quyền Sài Gòn. Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam đã xây dựng hàng loạt các tổ chức, cơ sở hoạt động trong tôn giáo, học sinh, sinh viên, trí thức và nhân dân lao động ở các đô thị miền Nam. Kết hợp các lực lượng trí vận, binh vận, Hoa vận, thanh vận, các cán bộ của Ban Tuyên huấn tăng cường cho Khu ủy Sài Gòn – Gia Định đã tạo nên sức mạnh tổng hợp của cách mạng miền Nam. Đồng thời, chủ động tiếp cận, vận động các nhân sĩ trí thức, các quan chức trong hàng ngũ chính quyền ngụy tham gia phong trào “Dân tộc tự quyết”, “ Bảo vệ hòa bình”, “Ủy ban vận động hòa bình” đòi thương lượng với Mặt trận thành lập chính phủ trung lập. Phản đối Mỹ can thiệp vào công việc nội bộ của Việt Nam và mở rộng chiến tranh xâm lược.

Ông Phạm Công Cánh, nguyên Phó văn phòng Ban Tuyên huấn, Trưởng ban liên lạc truyền thống Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam, nhớ lại: Hệ thống của tuyên huấn không phải chỉ có cán bộ trực tiếp của Ban Tuyên huấn trực tiếp xuống từng làng xóm, vùng giải phóng để tuyên truyền mà từng tỉnh và huyện đã có đầy đủ đội ngũ tuyên huấn. Lúc đó ta đã có một hệ thống tuyên truyền, công tác tư tưởng đi sâu vào quần chúng rất mạnh. Ban Tuyên huấn có những đơn vị đi thẳng xuống dân, ví dụ như đội chiếu phim lưu đông, đem phim cách mạng đi chiếu khắp vùng giải phóng, vô cả vùng ấp chiến lược, vùng ven Sài Gòn; đoàn văn công giải phóng đi các tỉnh, ấp chiến lược để phục vụ bà con, tuyên tuyền...

Kiên cường trong chiến đấu


Không chỉ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trên mặt trận tư tưởng, Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam cũng đã lập nhiều thành tích đặc biệt trong việc trực tiếp chiến đấu, tiêu diệt lực lượng, phương tiện của địch.

Ông Phạm Công Cánh cho biết: “Trong chiến tranh, các cơ quan xung quanh Trung ương Cục miền Nam đều quân sự hóa cơ quan. Ban Tuyên huấn cũng không ngoại lệ, xây dựng lực lượng du kích. Tất cả các anh chị, làm bất kỳ vị trí công tác nào như văn thư, đánh máy, chị nuôi… đều được trang bị vũ khí, khi có động là sẵn sàng chiến đấu ngay. Điển hình nhà in Trần Phú đã dùng mìn ĐH 10 tiêu diệt cả trung đôi lính Mỹ, bắn cháy 5 xe tăng M113; đơn vị hậu cần của văn phòng cũng dùng mìn ĐH 10 đánh vào một trung đội, tiêu diệt sạch quân địch; Thông tấn xã Giải phóng bắn bắn cháy hai bọc thép M113…”