Ngày 7/2/2011, Doanh nghiệp tư nhân Hoàng Dương (Thị trấn Chí Thạnh, huyện Tuy An) được UBND tỉnh Phú Yên cấp phép khai thác cát tại khu vực gò Soi nằm về phía Nam sông Cái (thuộc thôn Long Hòa, xã An Định, huyện Tuy An) để phục vụ nhu cầu xây dựng và dân sinh. Theo giấy phép, cát được khai thác ở độ sâu 1 mét, công suất 400 mét khối/tháng; địa điểm tập kết cát dưới chân cầu Ngân Sơn, nằm về phía bắc sông Cái thuộc địa bàn thôn Phú Mỹ, xã An Dân.


Tuy nhiên, Doanh nghiệp Hoàng Dương đã bất chấp các quy định, khai thác cát không đúng vị trí theo giấy phép, mà ngang nhiên khai thác tại nhiều địa điểm nằm về phía bắc sông Cái. Hành vi trên khiến người dân thôn Phú Mỹ bất bình, lo sợ hậu quả ngày càng gây sạt lở nghiêm trọng bờ sông; tiếp tục xâm thực, cuốn trôi đất sản xuất, thổ cư, mồ mả và các công trình khác ven sông nên người dân đã 3 lần gửi đơn kêu cứu.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Phú Yên, ông Lê Văn Trúc đã trực tiếp kiểm tra hiện trường và đi đến kết luận, không nhất trí vị trí bãi tập kết cát nói trên; đồng thời chỉ đạo UBND huyện Tuy An quy hoạch điểm tập kết cát khác về phía thượng nguồn sông Cái và công bố cho nhân dân biết. Tuy nhiên doanh nghiệp này vẫn tiếp tục tập kết cát tại vị trí cũ.

Phòng Tài nguyên - Môi trường, UBND huyện Tuy An đã 2 lần ra quyết định xử phạt hành chính đối với Doanh nghiệp Hoàng Dương với tổng số tiền 14,5 triệu đồng vì tự ý khai thác ngoài khu vực được cấp phép 30 mét; độ sâu bình quân 2,1 mét, vượt mức cho phép 1,1m; vị trí khai thác nằm về phía bắc sông Cái thuộc địa bàn thôn Phú Mỹ.

Ngày 14/9/2011, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Yên có văn bản gửi UBND tỉnh Phú Yên, kiến nghị thu hồi giấy phép khai thác cát của Doanh nghiệp Hoàng Dương vì không thực hiện đúng nội dung giấy phép được cấp, không thực hiện đầy đủ các ý kiến kết luận của UBND tỉnh và UBND huyện Tuy An; thiếu hợp tác với địa phương và nhân dân trong giám sát; cố tình vi phạm nhiều lần bị xử phạt vi phạm hành chính, gây phức tạp trật tự xã hội tại khu vực khai thác... Tuy nhiên, Sở Tài nguyên - Môi trường Phú Yên lại có báo cáo kết luận cho rằng, việc khiếu kiện của người dân thôn Phú Mỹ là chưa có cơ sở; sai phạm của Doanh nghiệp Hoàng Dương chưa đến mức nghiêm trọng phải thu hồi giấy phép. Trên cơ sở tham mưu của Sở Tài nguyên-Môi trường và các đơn vị liên quan, ngày 15/2/2012, UBND tỉnh Phú Yên lại tiếp tục cấp giấy phép cho Doanh nghiệp Hoàng Dương khai thác tại mỏ cát sông Cái, thuộc thôn Long Hòa, xã Anh Định với công suất 1000 mét khối/tháng, nghĩa là gấp 2,5 lần so với năm 2011.

Điều đáng nói là sau khi được cấp phép và có quyết định cho thuê đất của UBND tỉnh, Doanh nghiệp Hoàng Dương vẫn chưa hoàn tất các thủ tục cần thiết theo quy định mà đã tiến hành khai thác ồ ạt, tập kết cát khối lượng lớn dưới chân cầu Ngân Sơn ngay tại vị trí mà trước đây Phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên Lê Văn Trúc kết luận không cho phép. Theo quan sát của phóng viên, chỉ trong vòng khoảng 15 phút, có từ 5-7 chiếc xuồng máy từ các hướng chở đầy cát, rầm rộ bơm trực tiếp lên bờ như một công trường lớn.

Giải thích về vấn đề này, ông Đoàn Đình Dương - chủ Doanh nghiệp tư nhân Hoàng Dương cho rằng: “Hiện nay doanh nghiệp chỉ tổ chức làm bãi chứa cát và đường lạch vào mỏ chứ chưa khai thác chính thức”. Tuy nhiên, theo biên bản kiểm tra ngày 19/3/2012, có sự tham gia của Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Tuy An, UBND xã An Định và chủ doanh doanh nghiệp, thì Doanh nghiệp Hoàng Dương chưa có hợp đồng thuê đất của Sở Tài Nguyên - Môi trường Phú Yên, chưa hoàn thành thủ tục giám đốc điều hành mỏ nên chưa được giao mốc thực địa theo quy định.

Ông Nguyễn Xuân Khiêm, Trưởng Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Tuy An cho biết: “Sản lượng cát khai thác của Doanh nghiệp Hoàng Dương không được các cơ quan chức năng giám sát chặt chẽ; giá cát sau khai thác cũng không được kiểm soát. Trên cơ sở ý kiến của người dân và qua kiểm tra, theo dõi thực tế cho thấy tình hình khai thác cát trên sông Cái trở nên bất ổn”.

Thiết nghĩ, UBND tỉnh Phú Yên cần sớm thành lập đoàn thanh tra, kiểm tra đánh giá lại quá trình hoạt động khai thác cát của Doanh nghiệp Hoàng Dương có đúng theo nội dung trong giấy phép; xem xét trách nhiệm của chính quyền các cấp và cơ quan quản lý nhà nước để qua đó đưa ra quyết định có cần thiết tiếp tục cấp giấy phép khai thác cho Doanh nghiệp tư nhân Hoàng Dương hay không? Đồng thời đề ra giải pháp khai thác cát có hiệu quả trên sông Cái trong thời gian tới./.

Thế Lập