Cụ thể, 8 đoạn tuyến cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 được đề xuất áp dụng cơ chế thí điểm gồm Cao Bồ-Mai Sơn, Mai Sơn-Quốc lộ 45, Quốc lộ 45-Nghi Sơn, Nghi Sơn-Diễn Châu, Cam Lộ-La Sơn, Vĩnh Hảo-Phan Thiết, Phan Thiết-Dầu Giây, cầu Mỹ Thuận 2 và cao tốc TP Hồ Chí Minh-Trung Lương.

Bộ Giao thông vận tải đưa ra thời gian thu thí điểm theo cơ chế phí tối đa là 5 năm kể từ thời điểm đoạn/tuyến đường bộ được triển khai thu phí.

Cơ quan này cũng tính toán mức thu phí 9 tuyến cao tốc trên sẽ được xác định dựa vào 3 nguyên tắc: Phù hợp với lợi ích và khả năng chi trả của người sử dụng đường cao tốc; xây dựng trên cơ sở tổng số phí thu được sau khi bù đắp chi phí tổ chức thu phải đảm bảo còn dư để cân đối vào ngân sách nhà nước; tính toán theo từng đoạn/tuyến đường bộ cao tốc cụ thể để đảm bảo phù hợp với điều kiện khai thác, kinh tế-xã hội theo từng khu vực.

Về phương pháp tổ chức thu phí, Bộ Giao thông vận tải kiến nghị áp dụng toàn diện thu phí không dừng, đa làn liên thông giữa các đoạn/tuyến cao tốc, giữa các dự án do nhà nước đầu tư và các dự án PPP (hợp tác công tư). Số tiền thu được sau khi trừ chi phí tổ chức thu, sẽ nộp trực tiếp vào ngân sách nhà nước.

Ngoài ra, lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải cho rằng thời gian thực hiện thí điểm được kiến nghị áp dụng cho đến khi quy định pháp luật về thu phí sử dụng đường cao tốc được Quốc hội thông qua.

Thừa nhận việc thu phí các tuyến cao tốc nhà nước đầu tư chưa có tiền lệ, phía Bộ Giao thông vận tải khẳng định việc tiến hành thí điểm phải được thực hiện tuần tự theo đúng quy định; trong đó Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết chấp thuận cơ chế thí điểm thu phí sử dụng đường cao tốc thông qua trạm thu phí trên các đoạn/tuyến đường bộ cao tốc.

Sau khi Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế thí điểm được thông qua, Chính phủ sẽ ban hành Nghị định hướng dẫn tổ chức thu, nộp, quản lý, sử dụng số tiền thu được. Trên cơ sở đó, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Tài chính ban hành các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.

Khi cơ sở pháp lý về thu phí sử dụng đường bộ cao tốc qua trạm thu phí được hoàn thiện, Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo cơ quan được giao quản lý đường cao tốc xây dựng các đề án khai thác (bao gồm cả việc tổ chức thu tiền) đối với tuyến đường cao tốc đã được chấp thuận thực hiện thí điểm, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt để triển khai theo quy định pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công và các quy định pháp luật có liên quan.