Tộc người Mông ở Tây Bắc có rất nhiều trò chơi dân gian đặc sắc nhưng phổ biến nhất vẫn là trò chơi ném pao. Đối với người Mông, quả pao dường như không có tuổi, nó gắn bó với người Mông trẻ thơ cho đến cuối đời và trở thành một niềm khắc khoải khôn nguôi trong tình yêu.
Quả pao hay còn được gọi là pa pao được khâu nối các miếng vải lanh thành trái tròn, to bằng quả cam, bên trong nhồi hạt lanh hoặc bông vải. Ngày nay, để tạo sắc màu cho quả pao, các thiếu nữ Mông còn dùng thổ cẩm của người Thái, hay những lụa tơ tằm để tạo sự mềm mại cho quả pao. Trò chơi ném pao được diễn ra ở những khu đất rộng tương đối bằng phẳng, người chơi được chia làm hai bên nam – nữ. Khoảng cách hai đội cách nhau khoảng 5 – 7mét. Tài khéo léo của người ném pao là không để cho pao rơi xuống đất và được giao ước với nhau bằng về số lần ném, số lần bắt được pao, nếu bên nào thua thì phải hát một bài hoặc làm một điều gì đó do đôi thắng quy định.
|
Đối với phụ nữ Mông đi chơi hay đi hội không thể thiếu quả pao. |
Trò chơi ném pao thường được tổ chức trong các ngày Tết, các lễ hội truyền thống của người Mông như Lễ hội Gầu Tào, Lễ hội Lào Sồng, ngày mừng nhà mới hay Lễ cúng bản. Lên vùng cao Tây Bắc, bạn còn có thể bắt gặp những đôi nam thanh, nữ tú người Mông chơi ném pao trong ngày Tết Độc lập ở Mộc Châu, ở chợ tình Khau Vai hay chợ tình Sa Pa.
|
Trò chơi ném pao đối với người Mông ai cũng biết, rất đơn giản chỉ ném quả pao từ khoảng cách 5 -7 mét từ tay người này sang tay người kia.
|
Bà Sùng Thị Sông (75 tuổi) ở xã Lóng Luông (Mộc Châu – Sơn La) đã khâu hàng nghìn quả pao cho người Mông trong vùng, kể rằng: “Chẳng biết quả pao và trò chơi ném pao có từ khi nào nữa, nó có từ lâu lắm rồi. Chỉ biết rằng, người đàn ông Mông đi tìm vợ, đi hội đều mang theo khèn và biểu diễn những điệu múa khèn mạnh mẽ thể hiện sự trai tráng của người đàn ông thì người phụ nữ phải mang theo quả pao để đối xứng. Quả pao thể hiện sự mềm mại, vừa là trò chơi, vừa là vật trang sức của phụ nữ Mông trong các cuộc vui”. Cũng theo bà Sông, việc quan trọng nhất của thiếu nữ Mông là phải biết xe lanh dệt vải may váy và làm quả pao. Người đàn ông Mông đi tìm vợ thì việc đầu tiên họ xem là khả năng dệt vải, thêu thùa và làm quả pao. Một quả pao tốt thì các đường khâu phải kín, khi cầm quả pao không được cứng hoặc mềm quá. Một người phụ nữ Mông giỏi giang, đảm đang thì phải biết làm quả pao tốt.
|
Trò chơi ném pao có thể kết hợp 5 -7 đôi nam nữ cùng tham gia. |
|
Sau khi chơi ném pao đã tìm được bạn tình thì người Mông bắt đầu kéo vợ, nhưng đa số các cuộc tình ném pao đều không trọn vẹn bởi chỉ là tình cảm bột phát nhất thời, nhưng đã để lại những hoài niệm khó phai trong cuộc đời người Mông. |
|
Những quả pao rực rỡ sắc màu đã trở thành hàng lưu niệm cho du khách đến Mai Châu (Hòa Bình). |
|
Quả pao như là vật trang sức tô điểm cho vẻ đẹp của người phụ nữ Mông. |
|
Đối với trẻ em lúc đi nương, thửa ruộng bậc thang đã gặt cũng tạo thành sân chơi ném pao. |
|
Trò chơi ném pao không thể thiếu trong các ngày hội, ngày Tết của người Mông ở Tây Bắc. |
Điểm đặc sắc nhất là ném pao cũng là dịp để trai gái trao gửi ánh mắt nụ cười tìm bạn lòng. Khi ném pao là trao cả ánh mắt nụ cười cho nhau. Các chàng trai mến cô gái nào thì giữ quả pao để sau có cớ cầm đến nhà hay tìm gặp để bày tỏ tình cảm, nếu hợp nhau, họ hẹn hò và bắt đầu một mối tình. Tuy nhiên, đa số những mối tình bắt đầu bằng trò chơi ném pao đều không trọn vẹn và quả pao trở thành một niềm hoài niệm và khắc khoải trong cuộc đời. Tôi đã từng gặp những cụ già người Mông lang thang ở chợ tình Khau Vai trên tay cầm quả pao đã cũ đi tìm hoài niệm một cuộc tình thời trai trẻ. Ông già Mùa A Sấu đến chợ tình Khau Vai chỉ với một ước nguyện, được chơi ném pao với bạn tình thời còn trai trẻ để còn niềm tin đi nốt quãng đời còn lại. Chính vì thế, đối với người Mông, quả pao là hoài niệm về tình yêu dường như không có tuổi.
Bài: Hải Yên- Ảnh: Bùi Thi