Những điệu múa truyền thống của đồng bào Chăm

Hòa mình trong lễ hội của người Chăm, những cô gái Chăm trong chiếc áo dài truyền thống thướt tha với điệu múa nhịp nhàng, uyển chuyển.

Lễ hội, lễ tục Chăm là cái nôi chứa đựng kho tàng văn nghệ dân gian đặc sắc, trong đó múa là phần hồn không thể thiếu. Hầu như không có lễ hội nào của người Chăm lại thiếu đi những điệu múa dân gian đặc sắc hòa với tiếng trống gineng và tiếng kèn saranai.



Người Chăm quan niệm múa dân gian Chăm là sự giao thoa giữa thế giới hiện tại và thế giới siêu nhiên, giữa con người và thần linh. Con người gửi gắm trong những điệu múa ước nguyện về mưa thuận gió hòa, xóm làng bình an, sức khỏe để sống và phục vụ cho thế giới hiện tại và cúng tế Thần Yang.

Múa chim công

Theo quan niệm của người Chăm, chim công là biểu tượng của niềm vui, sự may mắn. Vì thế múa Biyen (chim công) luôn có trong các lễ hội, ngày vui của cộng đồng. Đây là điệu múa dân gian đặc sắc và tiêu biểu của nghệ thuật múa Chăm.


Đạo cụ múa Biyen là những chiếc quạt, vì vậy người Chăm rất yêu quý chiếc quạt. Phụ nữ Chăm với đôi tay khéo léo cầm hai chiếc quạt khi như đôi cánh, khi như đôi chim. Chiếc quạt là tiếng nói tâm tình khi vui quạt vung lên, khi buồn quạt úp xuống, khi yêu thương quạt duyên dáng, khi nghĩa tình thì sóng đôi bay lượn.

Múa đội nước

Đến với các làng Chăm, ta có thể bắt gặp hình ảnh người phụ nữ Chăm, đội thúng lúa từ ruộng lúa về làng, đội buk đi lấy nước ở bến sông. Từ những động tác thực tế trong sinh hoạt lao động ấy, người Chăm đã sáng tạo ra điệu múa "đội nước" (ndoa buk).



Điệu múa đội nước là sự kết hợp khéo léo và tài tình giữa điệu múa Biyen (chim công) và công việc lao động hàng ngày mà ta luôn bắt gặp ở bất cứ nơi đâu trong các làng Chăm. Sự kết hợp đã làm cho những thiếu nữ Chăm trông thướt tha, uyển chuyển như đàn chim công bay lượn.

Múa khăn

Bên cạnh các điệu múa trên còn có điệu múa khăn với đạo cụ là chiếc khăn. Chiếc khăn tượng trưng cho tấm lòng trong trắng đáng yêu, hiền dịu của các thiếu nữ Chăm.



Nếu các điệu múa của nữ uyển chuyển duyên dáng thì điệu múa của nam thể hiện sự mạnh mẽ, kiên cường trước mọi phong ba bão tố.

Múa đạp lửa

Người Chăm có câu "đàn ông chinh chiến, đàn bà sinh nở" để nói lên sự mạnh mẽ, trung kiên của đàn ông trong việc bảo vệ xóm làng, quê hương. Trong đó múa đạp lửa là điệu múa phổ biến dành cho nam đã có từ lâu đời và xuất hiện trong lễ hội Rija Nagar - lễ hội xứ sở của người Chăm. Lửa là yếu tố tượng trưng cho khó khăn, hiểm nguy đang đến với con người, nghệ nhân múa nam tay cầm roi hay kiếm với động tác vừa múa vừa chiến đấu, vừa bảo vệ xóm làng thân thương và thể hiện sự quyết tâm vượt qua mọi khó khăn để đi đến chiến thắng.



Múa Chăm tuy mô tả những công việc đơn giản hàng ngày, nhưng chứa đựng triết lí nhân sinh quan sâu sắc vì thế luôn tạo cho người xem một ấn tượng độc đáo, đưa mọi người du dương về vùng đất huyền thoại, linh thiêng mà sâu thẳm, nhân nghĩa với khát vọng sống mãnh liệt, lạc quan yêu đời của người Chăm.

Bài và ảnh: Putra Jatrai