Với đồng bào dân tộc Thái sinh sống ở cánh đồng Mường Lò (huyện Văn Chấn và thị xã Nghĩa Lộ - Yên Bái), có 3 lễ tết lớn, được bà con tưng bừng chào đón nhất trong năm, đó là rằm Síp Xí (ngày 14/7 âm lịch), Tết Độc lập (ngày Quốc khánh 2/9) và Tết Nguyên đán cổ truyền.
Tết Độc lập là dịp để bà con gặp gỡ và giao lưu. |
Vào những ngày lễ tết này, đồng bào dân tộc Thái lại tưng bừng làm bánh, mua sắm quần áo mới và cùng nhau đi gặp gỡ, thăm hỏi bà con họ hàng, láng giềng. Cho đến tận bây giờ, trong ký ức của mình, tôi vẫn nhớ như in không khí rộn ràng, náo nhiệt chuẩn bị cho ngày Tết Độc lập của đồng bào dân tộc Thái ở quê mình.
Còn nhớ, khoảng những năm 1980-1990, dù cuộc sống còn nhiều khó khăn, nhưng mỗi khi đến ngày Tết Độc lập, bà con dân tộc Thái ở Mường Lò lại náo nức chuẩn bị để đón Tết Độc lập. Nhà nào cũng tạm gác việc đồng áng, nương rẫy lại để dọn dẹp nhà cửa đón Tết Độc lập. Nhà nhà rủ nhau đi nghiền bột về làm bánh nếp, đến nỗi những cơ sở nghiền bột trong những ngày này luôn trong tình trạng quá tải, phải xếp hàng dài. Tại các khu chợ, lượng người mua - bán cũng đông hơn bởi đồng bào thường tranh thủ đi rừng lấy củi, hay bắt vài con gà, con vịt trong nhà đem ra chợ bán để lấy tiền mua sắm quần áo mới, dép mới cho con đi chơi Tết. Không chỉ được mua sắm quần áo mới, dù khó khăn, các em vẫn được bố mẹ cho ít tiền dành dụm được để đi chơi, mua quà bánh...
Vào đúng ngày 2/9, ngay từ sáng sớm, dòng người từ khắp các bản đổ về trung tâm thị trấn chơi Tết. Họ dắt tay nhau đi thành hàng dài, vừa đi vừa cười đùa vui vẻ, làm rộn ràng cả thị trấn nhỏ phố núi. Họ đi chợ, đi thăm bảo tàng, đi chơi ném còn, chơi “tó mắc lẹ” (chọi quả lẹ), gặp gỡ bạn bè, tham gia các cuộc vui như thổi khèn, thổi sáo, hát giao duyên, cùng nhau uống rượu, trò chuyện vui vẻ... đâu đâu cũng tưng bừng nhộn nhịp. Đến buổi chiều tà, trên các ngả đường về bản, lại có những đôi vợ chồng, những đôi tình nhân ngà ngà say dìu nhau về, vừa đi vừa hát vang những bài dân ca Thái.
Trải qua mấy chục năm, đời sống kinh tế cũng như sinh hoạt văn hóa của đồng bào Thái có những thay đổi, nhưng nét đẹp trong phong tục đón Tết Độc lập của đồng bào người Thái nơi đây vẫn còn nguyên vẹn.
Tết Độc lập năm nay lại gần với ngày Tết Síp Xí (ngày 14/7 âm lịch - ngày lễ Tết lớn của đồng bào người Thái) nên những ngày Tết kéo dài, bà con dân tộc Thái ăn Tết to hơn, vui hơn. Những ngày này, ở vùng lòng chảo Mường Lò, từ trong nhà ra ngoài ngõ, đâu đâu cũng thấy không khí đón Tết tấp nập và rộn ràng. Lượng người đổ về các chợ ngày một đông hơn, người mua, kẻ bán tấp nập. Các cô gái trẻ kéo nhau đi mua những bộ váy áo, những chiếc vòng, kiềng… để làm đẹp thêm cho mình trong ngày Tết, các chàng trai cũng tranh thủ đi mua sắm những bộ cánh mới, thậm chí cả những chiếc điện thoại di động để đi chơi và “khoe” với các cô gái trong dịp đi chơi Tết sắp tới. Em Lò Thị Xoan, ở Văn Chấn, vui vẻ cho biết: “Tết Độc lập nào em cũng đi chơi với các bạn trong bản. Năm nay, em đã mua cho mình một bộ váy áo mới để mặc đi chơi. Năm nay thật vui vì hai ngày Tết gần nhau, chúng em được đi chơi nhiều hơn...”.
Chị Đinh Thị Tý, dân tộc Thái, ở huyện Văn Chấn, cho biết, năm nào cũng vậy, cứ đến Tết Độc lập là chị lại mua sắm quần áo mới, cho tiền để các con đi chơi. Anh chị cũng tranh thủ những ngày lễ này đi thăm bạn bè, anh chị em họ hàng ở xa. “Năm nay, Tết Síp Xí và Tết Độc lập gần nhau, nên mình ăn Tết to hơn năm trước. Mình gói bánh nhiều hơn, chuẩn bị nhiều đồ ăn hơn để đón khách đến chơi nhà. Mình cũng mua quần áo mới và dành tiền để cho các cháu đi vui chơi với bạn bè trong những ngày Tết này”.
Cũng chuẩn bị sắm sanh đầy đủ chuẩn bị đón Tết Síp Xí và Tết Độc lập, nhưng năm nay, nhà chị Hoàng Thị Chia, dân tộc Thái, ở thị xã Nghĩa Lộ, vui hơn vì có thêm cô dâu mới. Chị Chia cho biết: “Năm nay nhà mình ăn Tết to hơn, vì nhà mình vừa đón con dâu mới về. Mình gói bánh nhiều hơn, mua nhiều rượu, thịt hơn để cả nhà cùng ăn uống và đón khách đến chơi. Mình cũng đã chuẩn bị một con vịt, một ít rượu, thịt và một ít đồ để mang sang nhà thông gia, Tết ông bà thông gia, và mời ông bà đến chơi nhà mình trong dịp Tết này”.
Lan Lộc