Với 40 tuổi đảng, hơn 40 năm làm công tác cơ sở, hoạt động cách mạng, làm Phó Ban tiền phương trong đợt di dân đi xây dựng kinh tế mới tại Phù Mỹ (huyện Cát Tiên), Trưởng ban kinh tế mới huyện Cát Tiên, Bí thư chi bộ thôn 5, Bí thư Đảng ủy xã Đồng Nai Thượng, ông Nguyễn Văn Quy (60 tuổi, xã Phù Mỹ, huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng) suốt đời theo Đảng, phục vụ nhân dân.
Chúng tôi đến thăm ông Quy vừa lúc ông từ rẫy trở về. Câu chuyện về cuộc đời của ông và những chiến sĩ cách mạng với những tháng ngày gian khó “bám làng”… như ùa về. Ông sinh ra từ vùng Chánh Thạch, Mỹ Thọ, Phù Mỹ - tỉnh Bình Định. Tuổi niên thiếu, ông theo cha hoạt động cách mạng. Chiến tranh với những trận càn quét đã cướp đi những người đồng đội và người cha thân yêu, lúc ông 16 tuổi. Ông Quy tâm sự, suốt cuộc đời tôi không bao giờ quên lời cha răn dạy từ thuở bé: “Con làm gì thì luôn phải nhớ việc đó có ích cho đồng bào, cho nhân dân và những người nghèo, đồng bào dân tộc được ấm no thì con nên làm!”. Ông Nguyễn Văn Quy nói mà đôi mắt sáng ngời nhìn lên tấm ảnh Bác Hồ. Nghe lời cha, từ đó ông bắt đầu “dấn thân” theo những điều cha dạy.
Năm 1962 ông làm giao liên cơ sở cách mạng bí mật tại xã Mỹ Thọ, huyện Phù Mỹ (Bình Định), rồi làm cán bộ tuyên huấn, sau đó công tác thông tin tuyên truyền binh vận (năm 1968) tại huyện Phù Mỹ. Từ năm 1977 – năm 1980, ông được đi học lớp trung cấp kế hoạch tại Trường kinh tế Nghĩa Bình. Từ năm 1982 – năm 1983, đưa dân đi xây dựng kinh tế mới tại huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng, với chức vụ phó Ban tiền phương. Bước đường công tác của ông được đánh dấu “mốc son” khi ông đưa dân xây dựng kinh tế mới ở thôn 5 (nay là xã Đồng Nai Thượng, huyện Cát Tiên). Ông là người tiên phong đưa cây điều lên vùng núi rừng, nơi có gần 100% đồng bào dân tộc thiểu số người Mạ, K’Ho, M’Nông, S Tiêng, Tày…
Tuy đất nước được giải phóng nhưng Đồng Nai Thượng những năm 90 vẫn là xã khó khăn nhất của tỉnh Lâm Đồng, với rất nhiều khó khăn về giao thông cũng như những hạn chế về mặt nhận thức. Nhằm đưa kinh tế của xã đi lên, phải thay đổi cơ cấu cây trồng, đưa một loại cây mới, hoàn toàn xa lạ lên vùng cao cho bà con trồng, quả là một điều khó khăn. Ông kể lại: Những ngày đến vùng đất mới ông phải tự làm lán tạm ở suối Đạ La (tên gọi của người dân bản địa – nằm giữa xã Đồng Nai Thượng), vận động thanh niên thành lập đội du kích của xã. Lúc đó cả xã chỉ có 35 hộ, sống tập trung trong những căn nhà dài, nên khó khăn trong vận động sản xuất.
Với quyết tâm bám làng, ông cùng thanh niên trong làng phát nương rẫy, trồng 30 ha cây điều đầu tiên lên vùng đất đỏ. Kết quả thành công ngoài sự mong đợi, những cây điều đầu tiên ra trái bói (năm 1993) là nguồn động viên lớn đối với ông và những người dân ở đây. Từ đó, phong trào trồng điều đã lan rộng ra toàn xã, bà con không còn lo đói ăn mỗi khi đến mùa giáp hạt. Đến bây giờ cây điều được xem là cây trồng chủ lực đem lại nguồn thu nhập chính cho người dân trong xã Đồng Nai Thượng với diện tích điều đã được mở rộng lên 815 ha, trong đó 775 ha đã cho thu hoạch, năng suất bình quân đạt 610 kg/ha, sản lượng gần 500 tấn. Cùng với việc vận động bà con trồng điều, xây dựng đời sống văn hóa mới, ông cũng là người thầy “gieo cái chữ” cho người dân nơi đây, trong phong trào “bình dân học vụ”… “Lớp học đặc biệt lắm, già có, trẻ có, khoảng 30 học sinh tập trung một lớp” - ông Quy kể lại.
Bây giờ ông đảm nhiệm Chủ tịch Hội người cao tuổi của xã, đồng thời là người bồi dưỡng, giúp thanh niên trong làng hiểu thêm về Đảng, về Bác Hồ. Người dân trong xã rất quý mến và xem ông là một thành viên của đồng bào, ông được gọi bằng cái tên thân mật “K Quy” như tên “đứa con của làng” làm nên xã anh hùng này.
Ông Điểu K Giắc – Bí thư xã Đồng Nai Thượng nói: “Cây điều ra hoa, đơm trái đã làm cuộc sống ở đây thay đổi, bởi cái đói, cái nghèo không còn đeo bám…”. Cũng theo ông K Giắc, vượt qua những ngày gian khổ, quyết tâm bám làng, bán rừng gieo những mầm xanh cho Đồng Nai Thượng, nhưng trên hết đó là sự đổi thay nhận thức của bà con, cùng sự đổi mới đi lên thoát nghèo của vùng đất này là có một phần không nhỏ của người cán bộ lão thành cách mạng Nguyễn Văn Quy.
Đặng Tuấn