Ông Nguyễn Văn Nghĩa, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Văn Bàn (Lào Cai) cho biết: "Con số 90 người mắc HIV/AIDS (người dân quen gọi là "sida") tính tới thời điểm này tại xã Minh Lương chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, con số thực tế có thể còn lớn hơn nhiều. Nhiều đối tượng có nguy cơ lây nhiễm rất cao chưa được xét nghiệm, đặc biệt là nhóm đối tượng phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Một khi người chồng bị nhiễm HIV/AIDS sẽ dễ dàng truyền cho vợ qua con đường quan hệ tình dục. Nếu người phụ nữ có thai bị mắc phải, tỷ lệ HIV bị truyền sang con rất cao".

Một bãi khai thác vàng thổ phỉ ở mỏ vàng gốc Minh Lương, Nậm Xây huyện Văn Bàn (Lào Cai) - Ảnh: Hồng Thảo.

Nguyên nhân biến Minh Lương - địa phương vốn yên tĩnh bỗng dưng thành một "điểm nóng" với số người nhiễm HIV/AIDS cao nhất so với các địa phương cấp xã trong tỉnh đã quá rõ ràng. Đó là "cơn lốc" của dòng người tứ xứ đổ lên đây đào vàng, kéo theo các tệ nạn buôn bán, tiêm chích ma túy, mại dâm và lây nhiễm HIV/AIDS. Nếu như năm 2001, Minh Lương chưa có trường hợp nào nghiện hút và tiêm chích ma túy thì đến khoảng thời gian 2007 - 2010, giai đoạn bãi vàng nở rộ nhất đã có trên 90 trường hợp được xác định là mắc phải căn bệnh HIV/AIDS, cao tương đương số người nhiễm căn bệnh này của một số huyện đông dân của tỉnh, trong khi xã vùng cao này chưa đầy nửa vạn dân.

Ngược về quá khứ với câu chuyện cách đây đã 10 năm. Thời điểm đó, vào năm 2001, mảnh đất Minh Lương được biết đến như một kho báu với lời đồn thổi "kiếm vàng dễ như kiếm đá". Người dân tứ xứ đổ về đây mang theo khát vọng đổi đời. Cơn lốc vàng đến đem một luồng gió mới phá tan cuộc sống vốn yên bình của người dân nơi đây. Các lán vàng mọc lên như nấm sau mưa, dòng người đi lại tấp nập với đủ các thành phần. Tệ nạn ma túy, mại dâm bùng phát dữ dội. Để có được những phu vàng "trung thành" làm việc cho mình, các bưởng vàng phải thuê người dân địa phương và dùng ma túy để buộc họ lệ thuộc vào công việc đó.

Theo thống kê chưa đầy đủ của Trung tâm Y tế dự phòng huyện Văn Bàn: tính đến tháng 9/2011, trên địa bàn xã Minh Lương đã phát hiện 90 người lây nhiễm HIV/AIDS, trong đó 48 người đã chết. Đáng chú ý, trong số đó, không ít những cặp vợ chồng trẻ mới ngoài 30 tuổi đã sớm lìa đời, để lại phía sau những đứa trẻ vô tội. Theo thống kê của UBND xã Minh Lương, xã hiện có 27 gia đình có trẻ em mồ côi cả cha lẫn mẹ, còn những gia đình chết bố hoặc mẹ chưa thống kê được hết. Thầy giáo An Văn Tuần, Hiệu trưởng trường Tiểu học xã Minh Lương xót xa nói: Năm học này, nhà trường có tới 51 trường hợp trẻ em mồ côi đang theo học. Và hiện nay, xã Minh Lương có hàng trăm đứa trẻ hàng ngày đang phải lớn lên không có tình thương yêu của cha mẹ.

Có bao nhiêu đứa trẻ đang mang trong mình mầm bệnh HIV?. Theo thống kê của Trung tâm Y tế dự phòng huyện Văn Bàn: hiện nay, Minh Lương mới chỉ phát hiện ra 1 trường hợp trẻ em bị lây nhiễm HIV qua con đường từ mẹ sang con. Tuy nhiên, liệu đó có phải là con số chính xác chưa, vì trên thực tế, không phải đứa trẻ nào được sinh ra từ người mẹ bị chết do HIV/AIDS cũng được xét nghiệm. Nhiều giải pháp nhằm giảm thiểu tác hại đã được thực hiện, tuy nhiên, tình hình lây nhiễm HIV/AIDS trên địa bàn vẫn chưa được kiểm soát. Tới thời điểm này, bãi vàng tạm thời ngừng hoạt động nhưng số người được phát hiện có nhiễm HIV và số người chết vì AIDS vẫn nhích dần qua từng năm; dự báo sẽ tiếp tục gia tăng trong thời gian tới. Đáng lo ngại hơn, hậu quả của nạn dịch khiến số trẻ em mồ côi tại xã Minh Lương vẫn tăng lên từng ngày. Điều này rất cần sự chung tay của các ngành chức năng, chính quyền địa phương và người dân để phần nào giảm bớt nỗi đau cho những trẻ mồ côi, đem lại sự bình yên cho vùng quê này./.



Lục Văn Toán