Đối với người dân sống trong các khu ổ chuột ở thủ đô Nairôbi của Kênia, chỉ có hai cách để giải quyết “nỗi buồn”. Một là vào nhà vệ sinh tập thể, hai là dùng nhà vệ sinh “bay”.

Nhà vệ sinh tập thể thực ra chỉ là một túp lều lụp xụp dựng tạm trên một cái hố đào trên mặt đất. Còn nhà vệ sinh “bay” nghĩa là bạn “giải quyết” vào một cái túi ni lông rồi ném cả túi ra ngoài đường.

Một nhà vệ sinh trong chương trình Sanergy ở Kênia. Ảnh: Internet

Theo một báo cáo năm 2011 của Tổ chức Bill and Melinda Gates, hai kiểu nhà vệ sinh nói trên ở Kênia khiến môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng và các dịch bệnh như thương hàn hay lao... lan truyền rất nhanh.

Gần đây, anh David Auerbach, một sinh viên mới tốt nghiệp Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), đã nhìn thấy ở hệ thống nhà vệ sinh sơ khai này một cơ hội kinh doanh mà anh cho rằng sẽ mang về hàng triệu USD mỗi ngày.

Cùng với một nhóm cựu sinh viên MIT và các đối tác người Kênia, Auerbach đã thành lập chương trình Sanergy nhằm kinh doanh từ việc làm sạch môi trường vệ sinh ở Nairôbi. Chương trình nhằm thu gom chất thải của con người trong hàng loạt nhà vệ sinh mới xây rồi biến thành các sản phẩm phân bón phục vụ ngành nông nghiệp trong vùng.

Auerbach phân tích: “Chỉ ở Kênia đã có 10 triệu người sống trong các khu ổ chuột, trong đó 8 triệu người không được sử dụng nhà vệ sinh sạch sẽ. Với dịch vụ nhà vệ sinh này, chúng tôi tin rằng sẽ có tiềm năng lớn để triển khai một ngành kinh doanh mang lại lợi nhuận cao. Trong nông nghiệp, ngành kinh doanh phân bón riêng ở Đông Phi đă có giá trị tới 500 tỷ USD”.

Theo mô hình Sanergy, đầu tiên, người ta sẽ lắp đặt một mạng lưới nhà vệ sinh chi phí thấp và sạch sẽ ở nhiều nơi trong khu ổ chuột để phục vụ người dân. Những nhà vệ sinh này lưu chất thải trong các bồn chứa kín khí rồi sẽ được bán cho người thu gom địa phương với giá 500 USD/năm. Sau giai đoạn này, Sanergy sẽ tính phí cho các lần đi vệ sinh của người dân, tất nhiên là giá rẻ, chỉ tương đương 0,06 USD (1.200 VNĐ)/lần. Số tiền này sẽ giúp Sanergy thu hồi vốn xây nhà vệ sinh.

Chất thải được xử lý và phân tách để chuyển hóa thành nhiều loại sản phẩm phân bón hữu cơ khác nhau và bán cho các nông trại. Auerbach cho hay: “Chúng tôi đang thu gom khoảng 3 tấn chất thải mỗi tuần và chúng đều được biến thành phân bón. Cuối năm nay, chúng tôi có thể xây tới 1.000 nhà vệ sinh”.

Không chỉ góp phần giải quyết vấn đề môi trường, Sanergy còn tạo cơ hội việc làm cho người dân địa phương và đã gặt hái thành công lớn. Ông Austin Beebe thuộc Tổ chức nghiên cứu và y tế châu Phi, nhận định: “Thành công của mô hình kinh doanh như Sanergy là nhờ tạo được cơ hội làm ăn cho người dân địa phương đồng thời mang đến dịch vụ vệ sinh sạch sẽ cho người dân trong những khu nhà ổ chuột. Những dự án như vậy nên thuê người trong vùng làm và đây là một nguyên tắc phát triển tốt”.

Hiện Sanergy có 42 nhân viên làm các công việc như thiết kế nhà vệ sinh, thu gom chất thải, điều hành và vận hành nhà máy xử lý chất thải. Trong đó, có 34 người là người Kênia.

Auerbach cho biết Sanergy còn có tham vọng đến cuối năm 2013 thu gom đủ lượng chất thải để sản xuất năng lượng cho một máy phát điện sinh học rồi tiến tới bán điện cho mạng lưới điện quốc gia Kênia.

Auerbach nói với hãng CNN: “Chất thải của 100.000 người mới đủ để tạo ra khoảng 1 gigawatt điện. Hiện chúng tôi mới chỉ có 1.200 người sử dụng nhà vệ sinh hàng ngày nên chúng tôi chưa thể sản xuất điện ngay được. Điều này chúng tôi sẽ tính tới trong cuối năm nay hoặc năm sau”.

Thùy Dương