Thật ngạc nhiên khi Thụy Sĩ – quốc gia nổi tiếng thế giới về sự ổn định – lại có sự thay đổi nguyên thủ hàng năm.
Theo quy định của luật pháp nước này, nhiệm kỳ tổng thống chỉ kéo dài một năm và tổng thống là Chủ tịch luân phiên của Hội đồng Liên bang (chính phủ), được lựa chọn trong số 7 thành viên của Hội đồng Liên bang có nhiệm kỳ 4 năm. Tổng thống và phó tổng thống thường kiêm luôn bộ trưởng một bộ trong Hội đồng Liên bang.
Cựu Bộ trưởng Nội vụ Ruth Dreifuss, nữ tổng thống đầu tiên của Thụy Sĩ năm 1999.Ảnh: Internet |
Walter Fust, nguyên lãnh đạo Cơ quan Hợp tác và Phát triển Thụy Sĩ, cho rằng: Thật là khó cho các chính phủ nước ngoài khi cứ phải điều chỉnh với sự thay đổi lãnh đạo hàng năm của Thụy Sĩ. Vì thế, đã có nhiều ý kiến đề nghị kéo dài nhiệm kỳ tổng thống Thụy Sĩ thêm một năm nữa.
Đề xuất kéo dài nhiệm kỳ tổng thống đã được thảo luận cả thập kỷ nay, nhất là khi Thụy Sĩ phải đối mặt với một loạt vấn đề nhạy cảm trong những năm gần đây như việc tranh cãi về thuế với Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Đức, cũng như những vấn đề về thể chế với EU.
Năm 2010, chính phủ Thụy Sĩ đã đề nghị tăng số thành viên trong Hội đồng Liên bang từ 7 lên 9 và nhiệm kỳ của tổng thống tăng lên 2 năm. Tuy nhiên, cả hai đề nghị này đều không được Quốc hội thông qua.
Kurt Fluri, thành viên của ủy ban phụ trách vấn đề thể chế chính trị của Hạ viện, cho biết lý do là vì các đảng và nhóm thiểu số lo ngại sự thay đổi này sẽ khiến họ không có được nhiều cơ hội để có thể trở thành tổng thống như hiện nay.
Cựu Bộ trưởng Nội vụ Ruth Dreifuss, người phụ nữ đầu tiên đảm nhiệm cương vị tổng thống năm 1999, chia sẻ: Việc mở rộng nhiệm kỳ tổng thống thêm một năm nữa không hẳn là một ý tưởng hay. Từ kinh nghiệm của bản thân, bà Ruth Dreifuss cho rằng sẽ là quá tải bởi vì tổng thống đồng thời phải đảm đương công việc của bộ mình phụ trách.
Trong nhiệm kỳ tổng thống, nhiệm vụ chính của bà Dreifuss vẫn là Bộ trưởng Nội vụ bởi vì các quan hệ đối ngoại chủ yếu là các vấn đề liên quan đến nghi thức ngoại giao. Bộ Nội vụ đã được hưởng lợi nhiều trong nhiệm kỳ tổng thống của bà thông qua một loạt hợp đồng quốc tế trong các lĩnh vực từ giáo dục, chăm sóc sức khỏe đến môi trường. Theo bà Dreifuss, nhiệm kỳ tổng thống cũng là một cơ hội để tiếng nói của chính phủ được thể hiện không chỉ ở phạm vi trong nước mà cả ở thế giới bên ngoài.
Theo Hiến pháp Thụy Sĩ, chịu trách nhiệm về chính sách đối ngoại không chỉ hạn chế ở trong một bộ ngành cụ thể nào. Thay vào đó, chính sách đối ngoại được tất các bộ cùng giải quyết để đảm bảo các mối quan hệ được suôn sẻ. Toàn bộ chính phủ đều phải đóng góp để hình thành và phát triển các quan hệ đối ngoại - chính sách đối ngoại tập thể.
Theo ông Walter Fust, khi tổng thống đi ra nước ngoài, quyền lực của tổng thống chỉ giới hạn trong một số hành động nhất định. Tổng thống thể hiện vai trò đại diện trước Nội các ở trong nước cũng như trước các chính khách ở nước ngoài. Tổng thống góp phần nâng cao hình ảnh của Thụy Sĩ, đặc biệt là trước giới truyền thông quốc tế.
Cuộc bầu cử tổng thống chính là bài kiểm tra danh tiếng cũng như khả năng chính trị của các bộ trưởng. Ngày 5/12/2012, các thành viên Hạ viện và Thượng viện Thụy Sĩ nhóm họp để bầu tổng thống cho năm 2013.
Theo nhà sử học Urs Altermatt, khi một ai đó được bầu vào Hội đồng Liên bang, họ có thể biết khi nào đến lượt mình sẽ trở thành tổng thống. Ví như tổng thống năm 2013 là Bộ trưởng Quốc phòng Ueli Maurer (vừa được bầu ngày 5/12), thành viên đảng Nhân dân Thụy Sĩ cánh hữu theo quan điểm dân tộc chủ nghĩa, và người kế nhiệm ông này nhiều khả năng sẽ là Bộ trưởng ngoại giao Didier Burkhalter.
Thụy Sĩ theo chế độ cộng hòa với mô hình nhà nước liên bang. Cấu trúc nhà nước liên bang theo 3 cấp: Chính quyền liên bang, chính quyền bang và chính quyền xã. Quốc hội Thụy Sĩ gồm có Hội đồng quốc gia (hay Hạ viện) và Hội đồng nhà nước (Thượng viện) gồm 246 nghị sỹ, nhiệm kỳ 4 năm. Mỗi năm, Quốc hội Thụy Sĩ họp 4 kỳ, mỗi kỳ khoảng 3 tuần: kỳ họp mùa xuân; kỳ họp mùa hè; kỳ họp mùa thu và kỳ họp mùa đông. Trong kỳ họp cuối năm, Quốc hội bầu tổng thống nhiệm kỳ 1 năm.
Tố Uyên (P/v TTXVN tại Thụy Sĩ)