Việt Nam hiện là một trong số ít các nước có thể thực hiện thành công nhiều ca vi phẫu phức tạp với tỉ lệ phục hồi trên 97%. Ngành vi phẫu thuật của Việt Nam đã đóng góp và ghi danh vào nền y học văn minh của thế giới. Nhưng cao hơn cả thành tựu đó là những câu chuyện đầy nhân văn, khi sau mỗi ca phẫu thuật thành công là một cuộc đời được cứu sống.

Theo thống kê của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, mỗi năm cả nước có đến 160.000 - 170.000 người bị tai nạn lao động. Trong những tai nạn đó thì tổn thương bàn tay chiếm tỷ lệ khá cao, trong đó nhiều người trở thành tàn phế, mất đi sự tự chủ trong cuộc sống, bởi bàn tay có vai trò rất quan trọng trong đời sống sinh hoạt, lao động của mỗi người.

Viện trưởng Viện Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 Lê Văn Đoàn cho biết, ngón tay cái chiếm tới 50% chức năng của bàn tay, khi ở tư thế đối chiếu nó kết hợp với 4 ngón tay dài tạo thành gọng kìm để cầm nắm đồ vật. Chính vì vậy, các tổn thương gây mất ngón tay, đặc biệt là ngón tay cái làm giảm tương đối nhiều chức năng của bàn tay, ảnh hưởng lớn đến lao động và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

Câu chuyện về cô thiếu nữ P.T.Hoa (25 tuổi) đến bệnh viện Trung ương Quân đội 108 trong tình trạng bị mất 6 ngón tay (mỗi bàn tay mất 3 ngón), khiến bác sỹ Lê Văn Đoàn không thể nào quên. Trong khi làm việc ở một xưởng cơ khí tại quê nhà (Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc), do sơ ý, Hoa đã bị chiếc máy dập nghiền nát 6 ngón tay và được đưa vào bệnh viện cấp cứu trong tình trạng nguy kịch.

Khi tỉnh dậy, biết mình đã bị mất gần như toàn bộ chức năng của hai bàn tay, Hoa vô cùng tuyệt vọng. Lúc này, Hoa chưa có gia đình. Và cô cũng gần như không dám nghĩ đến việc xây dựng hạnh phúc riêng, bởi sau tai nạn, Hoa không thể làm được việc gì, kể cả việc tự chăm sóc bản thân.

Sau hơn nửa năm bị tai nạn, vào khoảng tháng 8/2013, khi biết kỹ thuật vi phẫu đang được thực hiện ở Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Hoa đã đến bệnh viện thực hiện ca phẫu thuật theo sự tư vấn của các y, bác sỹ.

Cuộc phẫu thuật hôm đó được thực hiện từ 8h sáng đến 16h chiều, do Giáo sư Nguyễn Viết Tiến (nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, chuyên gia đầu ngành về kỹ thuật vi phẫu) và các bác sỹ Khoa Vi phẫu thuật chấn thương chi trên (B1 – B) tiến hành. Các bác sỹ đã phẫu thuật chuyển ngón chân cái đã thu nhỏ để phục hồi ngón tay cái bên phải của Hoa.

Sau phẫu thuật, Hoa đã có một ngón tay cái bên phải mới và có thể trở lại cuộc sống sinh hoạt thường ngày. Cô cho biết: "Sau hơn nửa năm phục hồi chức năng theo chỉ dẫn của các bác sỹ, em đã có thể khâu vá, giặt quần áo và làm một số công việc nhà. Thực sự đây là điều mà sau khi gặp tai nạn em không dám mơ ước đến."

Một thời gian sau, Hoa trở lại lao động sản xuất bình thường như trước kia. Niềm vui nhân lên, khi cuối năm 2014, Hoa đã lập gia đình và hiện có một bé gái kháu khỉnh 21 tháng tuổi. Hiện nay, chức năng tay của Hoa đã phục hồi được trên 95%.

Nhắc lại về lịch sử ngành vi phẫu Việt Nam, năm 1981, cố Giáo sư Nguyễn Huy Phan (bệnh viện Trung ương Quân đội 108) đã thực hiện thành công ca phẫu thuật đầu tiên nối ngón tay bị đứt lìa khỏi bàn tay, đánh dấu sự ra đời ngành vi phẫu thuật ở Việt Nam. Đến nay sau hơn 3 thập kỷ, “cái nôi” của ngành vi phẫu - Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã thực hiện thành công hơn 40 ca ghép khó, chuyển ngón chân thành ngón tay cái cùng hàng nghìn ca ghép vi phẫu khác, cứu sống cuộc đời nhiều người bệnh, giúp họ trở về hòa nhập với cuộc sống.

Kỹ thuật tạo hình phục hồi ngón tay cái là một trong những kỹ thuật khó, là một thách thức lớn cho các nhà phẫu thuật. Trên thế giới, tỷ lệ thành công cũng chỉ được đánh giá trong khoảng 60 – 90%. Hiện nay, từ việc kế thừa những kỹ thuật của Giáo sư Nguyễn Huy Phan, đã có nhiều phương pháp mới để tái tạo ngón tay cái.

Trong đó, việc phẫu thuật chuyển ngón chân cái tạo thành ngón tay cái là kĩ thuật hiện đại, tiên tiến và được ứng dụng nhiều trên thế giới. Phương pháp này có nhiều ưu điểm: Ngón được phục hồi đáp ứng cả về chức năng vận động, cảm giác và tính thẩm mỹ cao, di chứng ảnh hưởng đến chức năng của bàn chân gần như không đáng kể.

Hiện nay, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 có 2 đơn vị thực hiện kỹ thuật vi phẫu: Khoa phẫu thuật Hàm mặt và Tạo hình (chuyên làm các tạo hình vùng đầu, mặt, cổ… và các cơ quan khác như dương vật, phần ngực…); Khoa Chấn thương chỉnh hình, làm vi phẫu tại các phần trên cơ thể.

Trong thời gian tới, bệnh viện sẽ nghiên cứu ghép tử cung cho các bệnh nhân nữ không có tử cung, nhằm giúp phụ nữ vô sinh, hiếm muộn có thể có con.

Gần đây, trong một Hội thảo quốc tế về vi phẫu thuật được thực hiện tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Giáo sư Sheng Feng Jeng, một người nổi tiếng thế giới trong ngành vi phẫu đến từ Đài Loan cũng đã chia sẻ tại hội thảo về thành tựu ngành vi phẫu Việt Nam: “Chúng tôi đã đi nhiều nơi, phối hợp với tổ chức Operation Smile chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ cho các quốc gia khác nhau trên thế giới trong kỹ thuật vi phẫu, nhưng Việt Nam là nơi học hỏi và phát triển kỹ thuật này nhanh và hiệu quả nhất. Các bạn đã làm được những điều kỳ diệu. Kỹ thuật của các bạn có thể sánh ngang với các quốc gia phát triển hiện nay”.

Câu chuyện của cô gái P.T.Hoa cũng như những bệnh nhân khác có thể trở lại cuộc sống bình dị thường ngày sau thành công của ca vi phẫu, đã khẳng định tài năng, trí tuệ, tâm huyết của đội ngũ y bác sỹ Việt Nam. Sự lớn mạnh của ngành vi phẫu Việt Nam góp phần không nhỏ trong việc cải thiện xã hội, trả lại cuộc đời và hạnh phúc cho những người kém may mắn khi gặp phải tai nạn lao động.